Ελλάδα: Νέος κύκλος ανακατατάξεων στο οργανωμένο λιανεμπόριο

Σε ένα κύκλο νέων ανακατατάξεων εισέρχεται ο κλάδος των σούπερ μάρκετ, με αρκετές αλυσίδες να διερευνούν πιο στοχευμένα εξαγορές, έπειτα από μια διετία όπου η πανδημία του covid-19 απογείωσε τα έσοδα, αλλά ανέτρεψε και τους επεκτατικούς σχεδιασμούς. Διερευνητικές επαφές βρίσκονται σε εξέλιξη, οι συμπράξεις επανατοποθετούνται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ενώ η Carrefour επιστρέφει, μέχρι το καλοκαίρι στην Ελλάδα, δέκα χρόνια μετά την αποχώρηση του γαλλικού ομίλου από την εγχώρια αγορά, με νέο συνεργάτη την εταιρεία Retail & More, θυγατρική του ομίλου AVE. Την ίδια στιγμή το πληθωριστικό κύμα, το αυξημένο ενεργειακό και μεταφορικό κόστος, οι αυξήσεις στις τιμές πρώτων υλών, οι ελλείψεις σε βασικά είδη και η υποχώρηση της κατανάλωσης, αλλάζουν δραστικά τη στρατηγική των αλυσίδων και προεξοφλούν πως το 2022 θα είναι μια ιδιαίτερη χρονιά για τον κλάδο.

«Το λιανεμπόριο είναι μακροπρόθεσμη επένδυση αλλά απαιτεί εγρήγορση και προσαρμοστικότητα» αναφέρει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, Κωνσταντίνος Μαχαίρας και προσθέτει ότι καθώς στην αγορά αναπτύσσονται πολλές ταχύτητες μεταξύ των παικτών, το στοίχημα για τις επιχειρήσεις του κλάδου δεν είναι μόνο η διατήρηση της δυναμικής του τζίρου της πανδημίας αλλά και η προσαρμογή στις νέες συνθήκες που δημιούργησε η κρίση covid-19 καθώς και η ενεργειακή. Σύμφωνα με τον κ. Μαχαίρα οι λιανέμποροι επιβάλλεται να επενδύσουν στην τεχνολογία, καθώς και στην δημιουργία νέων μοντέλων καταστημάτων (concepts) που βελτιώνουν την αγοραστική εμπειρία και να επαναπροσδιορίσουν την έννοια του σέρβις.

Χαρακτηρίζοντας «ελκυστική» την ελληνική αγορά λιανεμπορίου για Έλληνες και ξένους επενδυτές, εκτιμά ότι τα επόμενα χρόνια θα απορροφηθούν αλυσίδες ενώ θα προστεθούν και άλλοι λιανέμποροι που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν στο προσκήνιο εισάγοντας νέα concepts καταστημάτων στην εγχώρια αγορά. Ο πρόεδρος του ΙΕΛΚΑ υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι ήδη γίνονται ζυμώσεις με μεγάλες ξένες αλυσίδες που θέλουν να έρθουν στην ελληνική αγορά ξεκινώντας από το μηδέν, όχι εξαγοράζοντας άλλη εταιρεία. Εστιάζοντας στην επιστροφή της Carrefour στην εγχώρια αγορά σημειώνει ότι «είναι μια καινούρια επιχειρηματική δραστηριότητα του γαλλικού ομίλου στην Ελλάδα με νέο συνεργάτη και διαφορετικό concept. «Προσωπικά πιστεύω στο νέο εγχείρημα. Ποτέ δεν πρέπει να υποτιμάμε κανέναν παίκτη. Μόνο θετικά βλέπω την επιστροφή της Carrefour στην Ελλάδα και εκτιμώ ότι η επιστροφή της θα κάνει τις επιχειρήσεις του κλάδου να οργανωθούν καλύτερα και να διαφοροποιηθούν». Προσθέτει επίσης ότι πρόκειται για «μεγάλο όνομα με στρατηγική» και συμπληρώνει: «Δεν θεωρώ ‘καμένο χαρτί’ την Carrefour λόγω παρελθόντος. Αντίθετα, θα είναι θετικό στοιχείο προκειμένου να βελτιωθούν και οι υπόλοιποι παίκτες του οργανωμένου λιανεμπορίου. Οι αγορές έχουν δυναμική. Αν πιστεύεις ότι παίζεις μόνος σου, έχεις χάσει από χέρι. Αυτό πρέπει να προσέχουν τόσο τα στελέχη όσο και οι ηγέτες».

Οι προκλήσεις της φετινής χρονιάς

Σε ό,τι αφορά τη φετινή χρονιά, ο πρώτος μήνας του έτους κινείται υποτονικά ως προς τις πωλήσεις, με τις ανατιμήσεις στο ράφι να επιβαρύνουν το καλάθι της νοικοκυράς. Όπως σημειώνει ο κ. Μαχαίρας, από τον Οκτώβριο του 2021 παρατηρείται μείωση επισκεψιμότητας στα καταστήματα. Το τελευταίο τρίμηνο του 2021 δεν ακολούθησε την έξαρση που είχε η προηγούμενη χρονιά. Αυτή η τάση συνεχίζει και τον Ιανουάριο. «Πιστεύω ότι μέχρι τον Μάρτιο, το πρώτο τρίμηνο δηλαδή του έτους, θα ακολουθήσει την ίδια τάση του τελευταίου τριμήνου του 2020 καθώς διαχρονικά και ιστορικά αυτό συμβαίνει. Περιμένουμε λοιπόν στο πρώτο τρίμηνο του έτους, χαμηλή ανάπτυξη, οριακά θετική 1,5 με 2%. Αν το ενεργειακό λυθεί γύρω στον Απρίλιο ίσως δούμε μια καλύτερη ή την ίδια ανάπτυξη στο δεύτερο τρίμηνο».

Ο πρόεδρος του ΙΕΛΚΑ εκτιμά ότι «το τρίτο και το τέταρτο τρίμηνο του 2022 θα είναι πολύ καλύτερα από τα αντίστοιχα περυσινά καθώς θα βοηθήσει προς αυτή τη κατεύθυνση η καλύτερη πορεία του τουρισμού και ο περιορισμός της πανδημίας. «Πιστεύω ότι αν δεν υπάρξει κάποια δραματική αλλαγή στα δεδομένα, το δεύτερο εξάμηνο του 2022 θα είναι πολύ καλύτερο από το δεύτερο του 2021» σημειώνει. Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος του ΙΕΛΚΑ ευελπιστεί ότι «η κανονικότητα θα έρθει από τον Ιούνιο και μετά όταν πλέον θα έχουν καταλαγιάσει ενεργειακό και ανατιμήσεις και θα έχουμε απαλλαγεί από το άγχος της πανδημίας του covid-19».

Αναφερόμενος ειδικότερα στις ανατιμήσεις προϊόντων τονίζει: «περιμένουμε να γίνει εξομάλυνση. Οι προμηθευτές και οι λιανέμποροι έβαλαν πλάτη αυτή τη περίοδο. Λειτούργησαν με τη λογική και για αυτό κρατήθηκαν οι αυξήσεις τιμών στον μέσο όρο του 1,1% στο τελευταίο τρίμηνο του 2021 μέχρι και το πρώτο δεκαήμερο του 2022. Αν καταφέρουμε σαν κλάδος και κρατήσουμε τις αυξήσεις τιμών κάτω από το 50% του μέσου όρου του ευρωπαϊκού πληθωρισμού τότε θα έχουμε κάνει μια εξαιρετική δουλειά. Αυτός πρέπει να είναι ο στόχος και των λιανεμπόρων και των προμηθευτών».

Ειδική μνεία κάνει ο κ. Μαχαίρας στην αναγκαιότητα μείωσης του ΦΠΑ σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Προσωπικά τα τελευταία χρόνια ζητούσα την μείωση του ΦΠΑ σε βασικούς κωδικούς τροφίμων γνωρίζοντας ότι σε περιόδους κρίσης (μνημονίων, covid κ,ά) δεν είναι η προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις, όπου το budget είναι συγκεκριμένο και περιορισμένο. Όταν το ζητούσα ήταν επιθετικό όπλο για την οικονομία και αυτοχρηματοδοτούμενο. Σήμερα, αν γίνει, θα είναι αμυντικό με κόστος και ίσως με μικρότερη απήχηση ωστόσο, αναγκαίο. Οι αυξήσεις τιμών θα συγκρατηθούν και θα είναι πολύ πιο κάτω από το 50% του μέσου όρου του ευρωπαϊκού πληθωρισμού, εις βάρος της προσωρινής κερδοφορίας των εταιρειών αλλά υπέρ της αύξησης εμπιστοσύνης του καταναλωτικού κοινού στις εταιρείες μακροπρόθεσμα».

Νέα κανονικότητα τα ηλεκτρονικά σούπερ μάρκετ

Καθώς το e-εμπόριο αποτελεί νέα κανονικότητα για τον κλάδο, όλες οι μεγάλες, πλην της Lidl, αλυσίδες σούπερ μάρκετ, αλλά και οι μεσαίες διαθέτουν ηλεκτρονικό κανάλι πωλήσεων. Από τα στοιχεία της Convert Group προκύπτει ότι στο εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2021 οι πωλήσεις των ηλεκτρονικών σούπερ μάρκετ αυξήθηκαν κατά 117% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2020. Σύμφωνα επίσης με τα στοιχεία της Convert Group, ο τζίρος των ηλεκτρονικών σούπερ μάρκετ κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021 είχε διαμορφωθεί σε περίπου 140,6 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 122%, ενώ το 2020 ο τζίρος τους υπολογίζεται σε 163,8 εκατ. ευρώ.

Όπως σημειώνει ο κ. Μαχαίρας, οι ηλεκτρονικές πωλήσεις στο τρόφιμα (e-grocery) θα έχουν χαμηλή ανάπτυξη και θα παραμείνουν στο 3% του κλάδου, κοντά στα 300 εκατ. ευρώ για το 2022. «Το συγκεκριμένο ποσοστό δεν ανταποκρίνεται στην δυναμικότητα του κλάδου. Θα επιστρέψει στην ανάπτυξη το 2024 αγγίζοντας το 5%» αναφέρει ο πρόεδρος του ΙΕΛΚΑ στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και συμπληρώνει: «Η φετινή χρονιά θα δώσει χρόνο στους λιανέμπορους να βελτιώσουν τις αδυναμίες τους και τις υπηρεσίες τους ανταποκρινόμενοι άμεσα στις απαιτήσεις των καταναλωτών και στους πελάτες να ενημερώνονται και να επιλέγουν σωστά τα προϊόντα τους στην καλύτερη τιμή. Χρειάζεται χρόνος προσαρμογής και βελτίωσης υπηρεσιών για όλους τους λιανέμπορους στο ηλεκτρονικό κατάστημα. Ή θα ανταποκριθούν ή θα μείνουν θεατές».