Δάνεια: 3 μεγάλες ανατροπές

Βραχνά για χιλιάδες νοικοκυριά αποτελούν τα δάνεια που έλαβαν και τα οποία δεν μπορούν πλέον να αποπληρώσουν, με αποτέλεσμα να βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού.

Το ιδιωτικό χρέος έχει εξελιχθεί σε “Λερναία Ύδρα” όπου τα πλοκάμια της πολλαπλασιάζονται και η κυβέρνηση καλείται να “τρέξει” με ακόμη πιο γοργούς ρυθμούς, για να δώσει λύσεις σε χιλιάδες δανειολήπτες.Όσοι ασχολούνται με τα κόκκινα δάνεια, υπογραμμίζουν την ανάγκη για συνεχείς βελτιώσεις του πλαισίου αναδιάρθρωση οφειλών, κάνοντας μάλιστα λόγο για μια νέα “βόμβα” που είναι έτοιμη να εκραγεί.Ουδείς ασφαλώς αμφισβητεί ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου σε σχέση με τα χρόνια των μνημονίων, όταν τα κόκκινα δάνεια απειλούσαν να τινάξουν στον αέρα την πορεία της ελληνικής οικονομίας.Παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια, το πρόβλημα παραμένει και έχει ως αποτέλεσμα χιλιάδες οικογένειες που δεν μπορούν να ανταποκριθούν να κινδυνεύουν να χάσουν την περιουσία τους.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι:

Α. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στο σύνολο τους, δηλαδή σε τράπεζες και servicers, έχουν πέσει από 92 δισ. ευρώ το 2019 στα 67 δισ. το γ’ τρίμηνο του 2024.

Β. Το ιδιωτικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει σταθερά καθοδική πορεία (93,3%) παραμένοντας κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (125,3%).

Όπως γίνεται αντιληπτό, απαιτούνται ακόμη περισσότερα μέτρα προστασίας, που θα δώσουν σημαντικές ανάσες στα νοικοκυριά, ώστε να αρχίσουν να σβήνουν τα χρέη τους και να κάνουν μια νέα αρχή στη ζωή τους.

Πρόκειται για ένα κρίσιμο στοίχημα, που αποτυπώνεται και στις δηλώσεις που έχει κάνει ουκ ολίγες φορές ο Κωστής Χατζηδάκης, επισημαίνοντας ότι η διαχείριση του ιδιωτικού χρέους αποτελεί προτεραιότητα για την Κυβέρνηση.

Εξωδικαστικός μηχανισμός
Πρώτη κίνηση προς την κατεύθυνση αυτή είναι η βελτίωση των όρων, οι οποίοι αφορούν στον εξωδικαστικό μηχανισμό, για να μπορέσουν να ενταχθούν, όσο το δυνατόν περισσότεροι δανειολήπτες.
Οι αλλαγές αφορούν κυρίως στα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, που θεωρούνται κρίσιμο στοιχείο για την ένταξη στον μηχανισμό και στη διεύρυνση των κριτηρίων για να χαρακτηριστεί ευάλωτος ένας δανειολήπτης.
Στο οικονομικό επιτελείο ευελπιστούν ότι τα δεδομένα θα αλλάξουν άρδην, καθώς τα κίνητρα δίνουν τη δυνατότητα να αξιοποιηθεί το συγκεκριμένο εργαλείο από έναν πολύ μεγαλύτερο αριθμό δανειοληπτών.
Με τις αλλαγές που προωθούν εκτιμάται ότι θα μπουν οφείλετες που το απέφευγαν, καθώς ο μεγάλος φόβος ήταν η άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου και η απόρριψη από τον πιστωτή της πρότασης τακτοποίησης του χρέους.
Στο πλαίσιο αυτό, αυξάνονται τα εισοδηματικά και περιουσιακά όρια σε όλα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ύψους έως 300.000 ευρώ, ώστε πολλοί περισσότεροι να είναι σε θέση να υποβάλλουν αίτημα αναδιάρθρωσης των οφειλών τους.

Ειδικότερα, με τις αλλαγές που προωθεί το υπουργείο Οικονομικών, η αύξηση στα εισοδηματικά όρια έχουν ως εξής:

-Για μονοπρόσωπο νοικοκυριό το όριο από τα 7.000 ευρώ που ίσχυε για οικονομικά ευάλωτους ανεβαίνει στα 14.000 ευρώ.

-Για νοικοκυριό αποτελούμενο από δύο μέλη το όριο από τα 10.500 ευρώ ανεβαίνει στα 21.000 ευρώ.

-Για νοικοκυριό αποτελούμενο από τρία μέλη ή μονογονεϊκή οικογένεια με ένα ανήλικο μέλος, το όριο από τα 14.000 ευρώ ανεβαίνει στα 28.000 ευρώ.

-Για νοικοκυριό αποτελούμενο από τέσσερα ή μονογονεϊκή οικογένεια με δύο ανήλικα μέλη, το όριο από τα 17.500 ευρώ ανεβαίνει στα 35.000 ευρώ.

Για νοικοκυριό αποτελούμενο από πέντε μέλη και πάνω ή μονογονεϊκή οικογένεια με τρία ανήλικα μέλη και πάνω, το όριο από τα 21.000 ευρώ ανεβαίνει στα 42.000 ευρώ.

Αναφορικά με τα περιουσιακά κριτήρια τα δεδομένα έχουν ως εξής:

-Για μονοπρόσωπο νοικοκυριό από τα 120.000 ευρώ που ίσχυε για οικονομικά ευάλωτους, το όριο ανεβαίνει στα 240.000 ευρώ.

Για νοικοκυριό αποτελούμενο από δύο μέλη 135.000 ευρώ, το όριο ανεβαίνει στα 270.000 ευρώ.

-Για νοικοκυριό αποτελούμενο από τρία μέλη ή μονογονεϊκή οικογένεια με ένα ανήλικο μέλος, το όριο από τα 150.000 ευρώ ανεβαίνει στα 300.000 ευρώ.

-Για νοικοκυριό αποτελούμενο από τέσσερα ή μονογονεϊκή οικογένεια με δύο ανήλικα μέλη, το όριο από τα 165.000 ευρώ ανεβαίνει στα 330.000 ευρώ.

-Για νοικοκυριό αποτελούμενο από πέντε μέλη και πάνω ή μονογονεϊκή οικογένεια με τρία ανήλικα μέλη και πάνω, το όριο από τα 180.000 ευρώ ανεβαίνει στα 360.000 ευρώ.

Τα όρια καταθέσεων έχουν ως εξής:

-Για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, το όριο από τα 7.000 ευρώ που ίσχυε για τους οικονομικά ευάλωτους ανεβαίνει σε 14.000 ευρώ.

-Για νοικοκυριό αποτελούμενο από δύο μέλη, το όριο από 10.500 ευρώ ανεβαίνει 21.000 ευρώ.

-Για νοικοκυριό αποτελούμενο από τρία μέλη ή μονογονεϊκή οικογένεια με ένα ανήλικο μέλος, το όριο από τα 14.000 ευρώ ανεβαίνει στα 28.000 ευρώ.

-Για νοικοκυριό αποτελούμενο από τέσσερα ή μονογονεϊκή οικογένεια με δύο ανήλικα μέλη, το όριο από τα 17.500 ευρώ ανεβαίνει στα 35.000 ευρώ.

-Για νοικοκυριό αποτελούμενο από πέντε μέλη και πάνω ή μονογονεϊκή οικογένεια με τρία ανήλικα μέλη και πάνω το όριο από τα 21.000 ευρώ γίνεται 42.000 ευρώ.

Επίσης, θεσπίζεται η υποχρέωση του πιστωτή να έχει καταθέσει εγγράφως στον οφειλέτη, τουλάχιστον τρεις μήνες προ της διενέργειας του πλειστηριασμού, πρόταση ρύθμισης για την οφειλή για την οποία επισπεύδει τον πλειστηριασμό.

Αξιοσημείωτη είναι και η δυνατότητα του εισηγητή δικαστή, κατόπιν αίτησης του οφειλέτη, να εκδίδει πράξη με την οποία διαπιστώνει την επέλευση της απαλλαγής του οφειλέτη από τις οφειλές του.

Ειδικότερα:

-Προβλέπεται η επέκταση προθεσμιών ώστε να μπορεί ο ευάλωτος οφειλέτης να μπει στο ενδιάμεσο πρόγραμμα διατήρησης της κατοικίας.

-Καταργείται η αποκλειστική προθεσμία των εξήντα ημερών, εντός της οποίας ο ευάλωτος οφειλέτης καλείται να υποβάλει αίτηση για ένταξή του στο Πρόγραμμα Συνεισφοράς του Δημοσίου σε Ευάλωτους οφειλέτες. Το ίδιο το Ενδιάμεσο πρόγραμμα επεκτείνεται για 4 επιπλέον μήνες.

-Επεκτείνεται η δυνατότητα ρύθμισης δανείων με εγγύηση Ελληνικού Δημοσίου μέσω της διαδικασίας εξυγίανσης.

-Επεκτείνεται η δυνατότητα να ρυθμίζονται μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού δάνεια που έχουν εγγύηση Ελληνικού Δημοσίου με δυνατότητες εξυγίανσης και στις ρυθμίσεις μέσω εξωδικαστικού.

Τέλος υπάρχει η δυνατότητα στο Εγγυητικό Κεφάλαιο Ιδιωτικής Ασφάλισης Ζωής (ΕΚΙΑΖ) να καταβάλει πρόσθετα ποσά στους ασφαλισμένους ως προκαταβολή.
Τα πρόσθετα ποσά που θα καταβάλλονται θα λαμβάνουν υπ’ όψιν τις οικονομικές δυνατότητες του ΕΚΙΑΖ καθώς δεν θα ξεπερνούν το 25% των διαθεσίμων του.

Ελβετικό φράγκο
Η δεύτερη κίνηση στην οποία προχωρά το οικονομικό επιτελείο έχει άμεση σχέση με τη λύση που αναζητούν εδώ και πολλά χρόνια δανειολήπτες που εγκλωβίστηκαν στο ελβετικό φράγκο.
Οι διαβουλεύσεις είναι σε πλήρη εξέλιξη και οι τράπεζες δείχνουν διάθεση να βρεθεί οριστική λύση, που θα βγάλει από το αδιέξοδο χιλιάδες δανειολήπτες, που θέλουν να αποπληρώσουν αλλά δεν μπορούν να αντέξουν το βάρος της οφειλής τους.

Το βασικό σενάριο προβλέπει:

– “κούρεμα” της υπερβάλλουσας οφειλής λόγω της ισοτιμίας,

-προσαύξηση με βάση τη διαφορά του επιτοκίου ελβετικού φράγκου από το αντίστοιχο του ευρώ και

-υπογραφή νέας σύμβασης σε ευρώ για την αναχρηματοδότηση της εναπομένουσας οφειλής.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο προβλέπει πως το “κούρεμα” θα είναι ανάλογο της αύξησης που έχει επιφέρει η αλλαγή της ισοτιμίας ελβετικού φράγκου – ευρώ, ήτοι από 1 ευρώ – 1,60 ελβετικό φράγκο σε 1 ευρώ – 0,94 ελβετικό φράγκο.
Μετά το “κούρεμα” στην οφειλή λόγω ισοτιμίας, θα ακολουθεί πρόταση από την τράπεζα για χρηματοδότηση του υπολοίπου της οφειλής, κλείνοντας το δάνειο και προτείνοντας νέα δανειακή σύμβαση σε ευρώ.
Ζητούμενο σε κάθε περίπτωση είναι ο τρόπος με τον οποίο θα υπολογιστούν οι τόκοι και οι πληροφορίες αναφέρουν ότι αυτό θα γίνει με βάση το Euribor αντί για το LIBOR ή το SARON, τα οποία ισχύουν για το ελβετικό φράγκο.

Σε κάθε περίπτωση:

– οι όροι των νέων δανείων θα ποικίλλουν ανάλογα με το προφίλ και τις ανάγκες του κάθε δανειολήπτη,

-η προτεινομένη λύση δεν θα αφορά όσους έχουν αποπληρώσει ή αποδεχθεί παλαιότερες ρυθμίσεις.

Τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο , δεν ταλανίζουν μόνον τους Έλληνες δανειολήπτες, καθώς είναι ένα πανευρωπαϊκό πρόβλημα, που υποχρέωσε κράτη μέλη της Ε.Ε. να πάρουν μέτρα προστασίας.
Στη Βουλγαρία μάλιστα το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο κήρυξε άκυρα τα συμβόλαια για δάνεια σε ελβετικό φράγκο, υποχρεώνοντας τις τράπεζες να γυρίσουν τους τόκους και τα τέλη στους πελάτες που έχουν εξοφλήσει το χρέος.

Νόμος Κατσέλη
Στο τρίτο μεγάλο θέμα που καλείται να βρει λύση το οικονομικό επιτελείο, αφορά στα δάνεια του νόμου Κατσέλη, για την προστασία της πρώτης κατοικίας και τη ρύθμιση των λεγόμενων “κόκκινων” ανοιγμάτων.
Το πρόβλημα που ταλανίζει περίπου 200.000 δανειολήπτες αφορά στον τρόπο υπολογισμού των τόκων υπερημερίας, καθώς έχουν προκύψει αλληλοσυγκρουόμενες αποφάσεις στην περίπτωση διάσωσης της πρώτης κατοικίας.
Οι δανειολήπτες ζητούν να υπολογίζονται οι σχετικοί τόκοι όχι στο σύνολο της οφειλής τους, όπως κατά κανόνα συμβαίνει σε όλα τα δάνεια, αλλά μόνο στις δόσεις που δεν καταβάλλουν.
Από την πλευρά τους οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων (servisers) υπολογίζουν τους τόνους υπερημερίας επί του συνολικού ποσού της οφειλής, γεγονός που έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων.
Κρίσιμη για την εξέλιξη του θέματος είναι η συνεδρίαση της Ολομέλειας του Αρείου στις 27 του μήνα, καθώς είναι πολύ πιθανό να υπάρξει απόφαση για τον τρόπο που θα γίνεται ο υπολογισμός των τόκων υπερημερίας.
Το παράδειγμα με ένα δανειολήπτη καταναλωτικού δανείου 30.000 ευρώ, διάρκειας 10 ετών και επιτόκιο 5%, που πληρώνει σήμερα μια μηνιαία δόση περίπου 318 ευρώ, είναι το πλέον χαρακτηριστικό.
Με το ισχύον σύστημα εκτοκισμού, όπου ο τόκος υπολογίζεται στο συνολικό άληκτο κεφάλαιο, στο τέλος της δεκαετίας θα έχει καταβάλει συνολικά 38.160 ευρώ.
Αν η απόφαση του Αρείου Πάγου αλλάξει τον τρόπο εκτοκισμού και οι τόκοι επιβάλλονται μόνο στη μηνιαία δόση, το συνολικό ποσό αποπληρωμής μπορεί να μειωθεί κατά περίπου 6.000 ευρώ.
Έτσι, ο δανειολήπτης θα έχει μικρότερη επιβάρυνση, ενώ παράλληλα θα μπορεί να αποπληρώσει το δάνειό του πιο εύκολα, χωρίς να βλέπει το υπόλοιπο της οφειλής να διογκώνεται δυσανάλογα.
Σύμφωνα με servicers, η υπόθεση αφορά περισσότερα από 1 δισ. ευρώ, καθώς πρόκειται για τα έσοδα που μπορεί να χαθούν από τις ανακτήσεις κόκκινων δανείων, θέτοντας σε κίνδυνο τις εγγυήσεις του «Ηρακλής».