Κληρονομιές: Τέλος στο «χαρτοβασίλειο» των μεταβιβάσεων – Βήμα – βήμα η διαδικασία στο myProperty

Νέα δεδομένα διαμορφώνονται πλέον στις μεταβιβάσεις ακινήτων, καθώς ο μεγάλος στόχος της κυβέρνησης είναι να βάλει τέλος στο «χαρτοβασίλειο» και τα πάντα πλέον να γίνονται ηλεκτρονικά.

Η τραυματική εμπειρία της «χαρτούρας» βασάνιζε επί πολλές δεκαετίας όλους όσοι επιθυμούσαν να μεταβιβάσουν την περιουσία τους λόγω του ότι βρίσκονταν αντιμέτωποι με τον εφιάλτη της γραφειοκρατίας.

Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή συναντούσε πάντα αντιδράσεις, με δεδομένο ότι υπήρχαν και συντεχνιακές αντιλήψεις που έβαζαν προσκόμματα στην προσπάθεια εκσυγχρονισμού για την διευκόλυνση των πολιτών.

Τα τελευταία χρόνια η κατάσταση βελτιώθηκε με την υποχρέωση ηλεκτρονικών γονικών παροχών και δωρεών και των ηλεκτρονικών αγοραπωλησιών ακινήτων, όπου περιόρισαν το «χαρτοβασίλειο».

Το τρίτο μεγάλο βήμα γίνεται με τις κληρονομιές, που θα γίνονται ηλεκτρονικά από τη νέα χρονιά, με στόχο να διαμορφωθεί ένα νέο ψηφιακό περιβάλλον που θα είναι πιο φιλικό στους πολίτες.

Με βάση τις τελευταίες αποφάσεις η υποβολή των δηλώσεων κληρονομιάς θα γίνονται ως εξής:
– ηλεκτρονικά, αλλά προαιρετικά από τον επόμενο μήνα,
-υποχρεωτικά ηλεκτρονικά ενώ από την 1η Ιανουαρίου του νέου έτους.

Η διαδικασία

Όπως γίνεται αντιληπτό μιλάμε για ένα νέο και τελείως διαφορετικό περιβάλλον, στο οποίο θα πρέπει να προσαρμοστούν οι πάντες, προκειμένου η χώρα να κάνει ακόμη ένα μεγάλο βήμα προς την ψηφιακή εποχή.

Η όλη διαδικασία θα ολοκληρωθεί ψηφιακά πολύ σύντομα και σε μόλις 9 βήματα, υπό την προϋπόθεση ότι οι κληρονόμοι προσκομίζουν στους συμβολαιογράφους όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά.

Τα βήματα αυτά είναι τα εξής:
1. Ο συμβολαιογράφος συντάσσει τη δήλωση για λογαριασμό του κληρονόμου.
2. Η δήλωση αποστέλλεται στη θυρίδα του κληρονόμου στο myTaxisnet.
3. Ο κληρονόμος αποδέχεται τη δήλωση.
4. Η δήλωση υποβάλλεται αυτόματα και βεβαιώνεται, όταν προκύπτει o φόρος.
5. Ο συμβολαιογράφος ενημερώνεται αυτόματα για την υποβολή της δήλωσης.
6. Ο κληρονόμος πληρώνει τον φόρο ψηφιακά (με κάρτα ή web banking).
7. Το TAXIS ενημερώνεται για την πληρωμή του φόρου.
8. Το αποδεικτικό καταβολής αναρτάται στο myPROPERTY για συμβολαιογράφο και κληρονόμο.
9. Ο συμβολαιογράφος αναρτά τη συμβολαιογραφική πράξη αποδοχής κληρονομιάς στο myPROPERTY.
MyProperty

Στο βασικό ερώτημα, που έχει σχέση με το τι θα γίνεται από εδώ και στο εξής με τις δηλώσεις του φόρου κληρονομιάς, η απάντηση βρίσκεται στη νέα ψηφιακή πλατφόρμα myProperty της ΑΑΔΕ.

Σε αυτή την πλατφόρμα θα κατατίθενται πλέον οι αρχικές δηλώσεις του φόρου κληρο φόρου κληρονομιάς, με στόχο να διευκολυνθούν οι φορολογούμενοι, αποφεύγοντας την επίσκεψη στην εφορία που κρατάει από λίγες ώρες έως κάποιες ημέρες.

Στο πλαίσιο αυτό, από τις 2 Νοεμβρίου έχει αναβαθμιστεί  η εφαρμογή Δωρεών/ Γονικών Παροχών με Συμβόλαιο για χρηματικά ποσά και λοιπά κινητά, με την προσθήκη πεδίων αναγραφής πληροφοριών.

Στην εφαρμογή μπορεί να εισέλθει κάθε κληρονόμος υπό την προϋπόθεση ότι είναι πιστοποιημένος χρήστης, χρησιμοποιώντας τους προσωπικούς του κωδικούς πρόσβασης my AADE  με το user name και το  password.

Στη συνέχεια αυτό που πρέπει να κάνει είναι να επιλέξει το μενού Εφαρμογές – Δημοφιλείς εφαρμογές – myPROPERTY «Πολίτες – Δήλωση Φόρου Μεταβίβασης Ακινήτων, Δωρεάς και Γονικής Παροχής, Κληρονομιάς», για να δηλώσει κινητά περιουσιακά στοιχεία.

Αφορολόγητα ποσά

Ας δούμε τώρα αναλυτικά, τι ισχύει με τα αφορολόγητα όρια για τις κληρονομίες, προκειμένου όσοι θέλουν να κάνουν τέτοιου είδους μεταβιβάσεις, να είναι επαρκώς προετοιμασμένοι.

Το πρώτο και βασικό, είναι ότι για τις κληρονομιές δεν υπάρχει το αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ,  όπως συμβαίνει με τις γονικές παροχές και τις δωρεές προς τους συγγενείς της Α΄ κατηγορίας.

Στην περίπτωση των κληρονομιών υπάρχουν τα εξής δεδομένα:
Α. Η κληρονομιά μέχρι και το ποσό των 150.000 ευρώ είναι αφορολόγητη.
Β. Στην κληρονομιά από τις 150.000  έως 3000.000 ευρώ προβλέπεται φόρος της τάξης του 1%
Γ. Στις κληρονομιές από το ποσό των 300.000 ευρώ και μέχρι τις 600.000 ευρώ επιβάλλεται φόρος 5%.
Δ. Στις κληρονομιές οι οποίες υπερβαίνουν τις 600.000 ευρώ επιβάλλεται φόρος της τάξης του 10%.
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι ισχύει ειδικό αφορολόγητο φόρου κληρονομιάς ύψους 400.000 ευρώ για τον επιζώντα σύζυγο (μετά από 5 έτη γάμου) και τα ανήλικα τέκνα του.

Πρώτη κατοικία

Τα δεδομένα επίσης αλλάζουν και για την πρώτη κατοικία, όπου η κληρονομιά είναι αφορολόγητη μέχρι και το ποσό 200.000 ευρώ, στην περίπτωση κατά την οποία αποκτάται από άγαμο και 250.000 ευρώ για το ζευγάρι.

Το όριο αυτό αυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για τα δύο πρώτα τέκνα, έκαστο, και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα ανήλικα τέκνα.

Δικαιολογητικά

Αναφορικά με τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την υποβολή δήλωσης φόρου κληρονομιάς είναι τα εξής:
-ληξιαρχική πράξη θανάτου,
-αντίγραφο διαθήκης,
-κληρονομητήριο ή πιστοποιητικό της αρμόδιας δημοτικής ή κοινοτικής αρχής περί του είδους και του βαθμού συγγενείας προς τον κληρονομούμενο,
-πιστοποιητικό του Γραμματέα του Ειρηνοδικείου περί μη δημοσιεύσεως νεότερης διαθήκης ή περί μη δημοσιεύσεως διαθήκης στην περίπτωση της εξ αδιαθέτου διαδοχής,
-δημόσιο έγγραφο από το οποίο να προκύπτει η ηλικία του επικαρπωτή, όταν για τον προσδιορισμό της αξίας λαμβάνεται υπόψη η ηλικία αυτού,
-έγγραφο νομιμοποιήσεως, σε περίπτωση πληρεξουσίου,
-τα έγγραφα που αποδεικνύουν τη μετάθεση του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης,
-αποδεικτικά χρεών της κληρονομιάς,
-λοιπά κατά περίπτωση δικαιολογητικά.

Μόνον ηλεκτρονικά

Υποβάλλονται ηλεκτρονικά, μέσω της εφαρμογής myPROPERTY της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης για θανάτους από 01/01/2022 και μετά:
-Κινητά περιουσιακά στοιχεία: Οι αρχικές και τροποποιητικές δηλώσεις κληρονομιάς του υπόχρεου σε δήλωση κληρονόμου ή νόμιμου εκπροσώπου Νομικού Προσώπου, εφόσον δεν συντάσσεται συμβολαιογραφικό έγγραφο αποδοχής αυτής, για κινητά περιουσιακά στοιχεία με τη χρήση των προσωπικών του κωδικών πρόσβασης myAADE.
-Συμβολαιογραφικά έγγραφα αποδοχής: οι αρχικές και τροποποιητικές δηλώσεις κληρονομιάς με τις οποίες συντάσσεται συμβολαιογραφικό έγγραφο αποδοχής, συμπληρώνονται από τον πιστοποιημένο συμβολαιογράφο που θα καταρτίσει την συμβολαιογραφική πράξη της αποδοχής για κινητά περιουσιακά στοιχεία και ακίνητα εντός αντικειμενικού συστήματος και υποβάλλονται από τον υπόχρεο σε δήλωση ή τον νόμιμο εκπρόσωπο αυτού με τη χρήση των προσωπικών του κωδικών πρόσβασης myAADE.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μην έχει προηγουμένως υποβληθεί άλλη δήλωση σε έντυπη μορφή στη ΔΟΥ.

Έντυπη μορφή

Στους γενικούς κανόνες περί ηλεκτρονικής δήλωσης κληρονομιών, υπάρχουν όπως είναι λογικό και οι εξαιρέσεις, περιπτώσεις δηλαδή που θα συνεχίσει η έντυπη μορφή.
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι δηλώσεις όπως είναι αυτές που αφορούν ακίνητα εκτός Α.Π.Α.Α. και οι δηλώσεις αναβολής φορολογίας.
Στην ίδια κατηγορία εντάσσονται επίσης:
– οι δηλώσεις με αντικείμενο κινητά κάθε είδους ή μετρητά και δεν διασφαλίζεται η πληρωμή του φόρου από την περιουσία του υπόχρεου κληρονόμου, για τα οποία ο φορολογούμενος παρέχει ασφάλεια ή εγγυητική επιστολή τράπεζας, προκειμένου να βεβαιωθεί ο φόρος σε δόσεις,
-οι δηλώσεις κληρονομιάς επικαρπίας, η οποία περιέρχεται λόγω θανάτου του επικαρπωτή στον ψιλό κύριο που έχει αγοράσει την ψιλή κυριότητα, για την οποία υπόκειται σε φόρο για τα υπόλοιπα δέκατα της αξίας της πλήρους κυριότητας (περ. ε’ παρ. 1 του άρθρου 2 του Κώδικα),
– οι αρχικές δηλώσεις που η συνολική αξία του ενεργητικού κάθε δήλωσης υπολείπεται της συνολικής αξίας του παθητικού της ίδιας δήλωσης κληρονομιάς.

Κινητά και ακίνητα

Υποβάλλεται κοινή ηλεκτρονική δήλωση η οποία συμπληρώνεται από τον συμβολαιογράφο, όταν από τον έλεγχο της εφαρμογής διασφαλίζεται η καταβολή του φόρου σε δόσεις.

Όταν από τον έλεγχο της εφαρμογής δεν διασφαλίζεται για τα κινητά η καταβολή του φόρου σε δόσεις, υποβάλλεται χωριστή ηλεκτρονική δήλωση και ο φόρος θα πρέπει να καταβληθεί εφάπαξ.

Εφόσον ο φορολογούμενος επιθυμεί να δώσει εμπράγματη ασφάλεια για την καταβολή του φόρου των κινητών σε δόσεις, τότε υποβάλλει χειρόγραφη δήλωση στη ΔΟΥ.

Κινητά περιουσιακά στοιχεία

Υποβάλλεται ηλεκτρονική δήλωση από τον συμβολαιογράφο όταν συντάσσεται συμβολαιογραφική πράξη ή από τον κληρονόμο ή νόμιμο εκπρόσωπο Νομικού Προσώπου, όταν δεν συντάσσεται συμβολαιογραφική πράξη.

Όταν από τον έλεγχο της εφαρμογής προκύπτει ότι δεν διασφαλίζεται η καταβολή του φόρου σε δόσεις εμφανίζεται μήνυμα ότι, αν η δήλωση υποβληθεί, ο φόρος, εφόσον βεβαιωθεί, θα πρέπει να καταβληθεί εφάπαξ, εντός 3  εργάσιμων ημερών από την υποβολή της δήλωσης.

Εφόσον ο φορολογούμενος επιθυμεί να παράσχει εμπράγματη ασφάλεια ή εγγυητική επιστολή για την καταβολή του φόρου σε δόσεις, τότε υποβάλλει χειρόγραφη δήλωση στη ΔΟΥ.

Τροποποιητικές δηλώσεις

Όταν η αρχική δήλωση έχει υποβληθεί χειρόγραφα στη ΔΟΥ, τότε και οι τροποποιητικές δηλώσεις υποβάλλονται χειρόγραφα στη ΔΟΥ.

Όταν η αρχική δήλωση έχει υποβληθεί μέσω της εφαρμογής myPROPERTY, τότε και οι τροποποιητικές δηλώσεις υποβάλλονται μέσω της εφαρμογής myPROPERTY.

Αν για οποιοδήποτε λόγο κάποια τροποποιητική δήλωση δεν μπορεί να υποβληθεί μέσω της εφαρμογής και υποβληθεί χειρόγραφα στη ΔΟΥ τότε και όλες οι επόμενες τροποποιητικές δηλώσεις υποβάλλονται χειρόγραφα στη ΔΟΥ.

Εξόφληση φόρου

Μετά την έγκριση/υποβολή της δήλωσης εκδίδεται από την εφαρμογή η Πράξη Προσδιορισμού του φόρου και η Ταυτότητα Οφειλής και σύμφωνα με την ή τις δόσεις που έχουν υπολογιστεί, η πληρωμή του φόρου γίνεται μέσω Τραπέζης.

Αυτό σημαίνει ότι η εξόφληση μπορεί να γίνει με όλους τους αποδεκτούς τρόπους πληρωμής βεβαιωμένων οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση, δηλαδή μέσω  web banking και  χρεωστικές κάρτες κλπ.

Ο κληρονόμος θα λάβει σχετικό μήνυμα στην προσωποποιημένη πληροφόρηση (στην πλατφόρμα my AADE), όπου θα αναφέρεται ο φόρος, το ποσό και η ημερομηνία λήξης προθεσμίας καταβολής.

Ο φόρος κληρονομιάς βαρύνει τον κληρονόμο και καταβάλλεται σε:
– έως 12 ίσες διμηνιαίες δόσεις ή
-έως 24 εφόσον πρόκειται για ανήλικο υπόχρεο), κάθε μία εκ των οποίων δεν μπορεί να είναι μικρότερη των 500 ευρώ (πλην της τελευταίας).

Η μεν πρώτη καταβάλλεται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου από τη βεβαίωση/έκδοση της πράξης μήνα και οι επόμενες μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα των διμήνων που ακολουθούν.

Εάν ο υπόχρεος καταβάλει το σύνολο του φόρου μέσα στην προθεσμία καταβολής της πρώτης διμηνιαίας δόσης, έχει δικαίωμα έκπτωσης κατά ποσοστό 5%.

Εάν ο φόρος που θα προκύψει είναι μικρότερος των 500 ευρώ το ποσό καταβάλλεται εφάπαξ και χωρίς έκπτωση.

Εάν η δήλωση αφορά μόνο κινητά και η καταβολή του φόρου δεν διασφαλίζεται, ο φόρος βεβαιώνεται και καταβάλλεται εφάπαξ εντός 3 ημερών από τη βεβαίωση.

Στην περίπτωση εκπρόθεσμης τροποποιητικής δήλωσης, ο φόρος καταβάλλεται σε μία δόση εντός 30 ημερών χωρίς έκπτωση.

Αν οποιοδήποτε ποσό φόρου δεν καταβληθεί εντός της νόμιμης προθεσμίας ο φορολογούμενος υποχρεούται να καταβάλει την ανάλογη προσαύξηση επί του εν λόγω ποσού φόρου, για τη χρονική περίοδο από την επόμενη ημέρα της λήξης της νόμιμης προθεσμίας.