Μισθοί – συντάξεις: 4 μεγάλες αλλαγές – Όλες οι ανατροπές από 1η Ιανουαρίου

Αντίστροφα μετρά ο χρόνος για τις μεγάλες αλλαγές που θα ισχύσουν σε μισθούς και συντάξεις, εξέλιξη που θα φέρει τα πάνω κάτω στις αποδοχές που θα λαμβάνουν χιλιάδες εργαζόμενοι και απόμαχοι της εργασίας.

Το 2022 θεωρείται χρονιά ορόσημο για το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, καθώς οι ανατροπές είναι τέτοιες που υποχρεώνουν τους σημερινούς και μελλοντικούς ασφαλισμένους να είναι πολύ προσεκτικοί στις επιλογές που θα κάνουν.
Οι αλλαγές αφορούν ως επί το πλείστον τα νέα όρια ηλικίας για τη συνταξιοδότηση, τα ποσοστά αναπλήρωσης στις συντάξεις, το νέο κατώτατο μισθό και ασφαλώς το επικουρικό των νέων ασφαλισμένων.
Οι νόμοι που θα τεθούν σε εφαρμογή σε λιγότερο από τέσσερις μήνες, αλλάζουν άρδην το τοπίο και διαμορφώνουν νέες συνθήκες οι οποίες ναι μεν δίνουν μεγάλες ευκαιρίες, οι οποίες όμως για να είναι προς όφελος των εργαζομένων, απαιτούν γνώση και στρατηγική.
Κοινό μυστικό είναι άλλωστε ότι ο ατομικός “κουμπαράς”, αλλά και η ασφαλιστική κάλυψη για περισσότερα από 30 χρόνια, μπορούν να δώσουν καλύτερη σύνταξη, όταν κάποιος θελήσει να εγκαταλείψει τον εργασιακό του βίο.
Όλα αυτά όμως δεν μπορούν να γίνουν χωρίς κόπο και θυσίες, καθώς τυχόν μεγάλα ασφαλιστικά κενά, μπορούν να προκαλέσουν μια τεράστια τρύπα, γεγονός που καθιστά σαφές ότι απαιτείται επιμονή και συνεχής προσπάθεια για να μην υπάρξουν προβλήματα.

1. Σύνταξη

Όσοι δεν κατοχυρώσουν ευνοϊκότερα όρια συνταξιοδότησης το 2021 οδηγούνται υποχρεωτικά για σύνταξη με τις προϋποθέσεις που θα ισχύσουν από το 2022.
Αυτό πρακτικά σημαίνει για τη συντριπτική πλειονότητα των ασφαλισμένων περισσότερα χρόνια δουλειάς, η οποία είναι βασική προϋπόθεση προκειμένου να βγει κανείς στη σύνταξη.
Το νέο πλαίσιο που θα τεθεί σε εφαρμογή από τη νέα χρονιά προβλέπει τα εξής:

• Πλήρης σύνταξη στα 62 με 40 χρόνια ασφάλισης.
• Πλήρης σύνταξη στα 67 με λιγότερα από 40 χρόνια ασφάλισης.
• Μειωμένη σύνταξη στα 62.

Σε κάθε περίπτωση, οι αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, από το 2022, δεν αφορούν όλους τους ασφαλισμένους.
Σύμφωνα με τους ειδικούς στην κοινωνική ασφάλιση υπάρχουν ακόμη δύο μεγάλα “παράθυρα”, τα οποία όμως αφορούν τους παλαιούς ασφαλισμένους και όχι όσους έχουν λίγα ασφαλιστικά χρόνια.

Ειδικότερα:

• Όσοι έχουν συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης και την ηλικία σύνταξης μέχρι 31/12/2021 δεν θίγονται από τις αλλαγές της ασφαλιστικής νομοθεσίας
• Για τους ασφαλισμένους που έχουν θεμελιώσει το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα αλλά συμπληρώνουν το μεταβατικό όριο των διατάξεών του μετά την 1.1.2022, η σύνταξή τους καταβάλλεται κατά το έτος που συμπληρώνεται το νέο μεταβατικό όριο ηλικίας.

“Κλειδί” πάντως για να εγκαταλείψει κανείς νωρίτερα τον εργασιακό του βίο είναι η αναγνώριση των πλασματικών ετών, μέτρο που ισχύει κανονικά και δεν καταργείται από τη νέα χρονιά .
Και αυτό γιατί ναι μεν κοστίζουν “ακριβά”, αλλά δίνουν τη δυνατότητα για μια καλύτερη σύνταξη χωρίς να χρειαστεί να δουλεύει κανείς ως τα βαθιά του γεράματα, δηλαδή την ηλικία των 67 ετών.
Το υπουργείο Εργασίας, έχει επιχειρήματα να καθησυχάσει τους ασφαλισμένους που συμπληρώνουν τις σχετικές προϋποθέσεις, σε μια προσπάθεια να ανακόψει το κύμα φυγής, το οποίο εκτός των άλλων θα εκτινάξει στα ύψη το κόστος για τον ΕΦΚΑ.
Άπαντες άλλωστε συμφωνούν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα έχει οδυνηρές επιπτώσεις, λόγω του ότι ο ΕΦΚΑ θα πάψει να εισπράττει από τους συγκεκριμένους ασφαλισμένους ενώ ταυτόχρονα θα τους καταβάλει και συντάξεις.
Στην περίπτωση που επιβεβαιωθεί η πρόβλεψη των ειδικών ότι οι νέες συνταξιοδοτήσεις θα ανέλθουν στις 150.000, τότε το ετήσιο κόστος εκτιμάται σε 1,2 με 1,4 δισ. Ευρώ.
Ο μεγάλος φόβος σε μια τέτοια περίπτωση είναι ότι ο προϋπολογισμός του ΕΦΚΑ θα γίνει ελλειμματικός με ότι αυτό συνεπάγεται συνολικά για το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας.
Το μήνυμα που στέλνει το υπουργείο Εργασίας είναι ότι όσοι θεμελίωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα κατά τα προηγούμενα έτη, ή θεμελιώνουν φέτος, αλλά δεν έχουν κάνει ακόμα ή δεν θα κάνουν μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2021, θα μπορούν να το πράξουν και από την 1η-1-2022.
Με αυτό τον τρόπο θέλησε να καταστήσει σαφές ότι δεν θίγονται θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, το ζήτημα όμως είναι εάν θα γίνει αντιληπτό από όσους φοβούνται ότι τα χειρότερα έρχονται και βιάζονται να φύγουν.

Δείτε επίσης: Εργασία: Τι αλλάζει σε υπερωρίες, διαλείμματα και αργίες – Η νέα εγκύκλιος

2. Νέα ποσοστά αναπλήρωσης

Τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης, που θα ισχύσουν για όλους όσοι έχουν χρόνο ασφάλισης από 30 έτη και άνω, φέρνουν αυξήσεις συντάξεων.
Η αύξηση μεγαλώνει όσο αυξάνονται τα χρόνια, και στα 40 έτη που είναι το ανώτατο όριο της ανταπόδοσης, τα νέα ποσοστά δίνουν αύξηση στην ανταποδοτική σύνταξη κατά 16,8%.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι αυξήσεις:

• ξεπερνούν τα 192 και 220 ευρώ τον μήνα για συνταξιούχους ΙΚΑ, Ταμείων ΔΕΚΟ, τραπεζών, απόστρατους και πολιτικούς συνταξιούχους,
• φτάνουν μέχρι τα 100 ευρώ στον ΟΑΕΕ, ενώ κερδίζουν ακόμη και όσοι νέοι –μετά τις 13/5/2016 –συνταξιούχοι παίρνουν την προσωπική διαφορά του Νόμου 4387, λόγω μείωσης άνω του 20% από τη σύνταξη που θα είχαν με το προηγούμενο καθεστώς,
• αγγίζουν ακόμη και τα 451 ευρώ για τους συνταξιούχους ειδικών μισθολογίων του Δημοσίου (όπως δικαστές) .

Οι νέοι συντελεστές υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης έχουν 5 ταχύτητες αυξήσεων, με τη μεγαλύτερη να δίδεται στην 4η ταχύτητα.

Ειδικότερα:

1. Από τα 30 έτη και 1 μήνα ως τα 33 έτη οι αυξήσεις που θα έχουν οι ανταποδοτικές συντάξεις κυμαίνονται από 0,2% ως 5,5%.
2. Από τα 33 έτη και 1 μήνα ως τα 36 έτη οι αυξήσεις για τις ανταποδοτικές συντάξεις κυμαίνονται από 5,7% ως 12,5%.
3. Από τα 36 έτη και 1 μήνα ως τα 39 έτη οι ανταποδοτικές συντάξεις έχουν αύξηση από 12,6% ως 16,3%.
4. Από τα 39 έτη και 1 μήνα ως τα 40 έτη οι ανταποδοτικές συντάξεις έχουν αύξηση από 16,4% ως 16,85%.
5. Μετά τα 40 έτη η απόδοση των νέων συντελεστών αρχίζει να φθίνει. Από τα 40 έτη και 1 μήνα ως τα 42 έτη η αύξηση κατεβαίνει από το 16,5% στο 9%. Από τα 42 έτη και 1 μήνα ως τα 44 έτη οι αυξήσεις περιορίζονται σε ποσοστά μεταξύ 8,7% ως 2,4%, ενώ από τα 45 έτη και μετά συμφέρει η σύνταξη με τα παλιά ποσοστά γιατί η απόδοση των νέων συντελεστών μηδενίζεται.

Όσον αφορά στο λόγο που οι αυξήσεις ακολουθούν φθίνουσα πορεία μετά τα 44 έτη είναι για να πιάσουν τις μεγάλες αυξήσεις της 40ετίας πολύ περισσότεροι ασφαλισμένοι.
Ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης τονίζουν ότι εάν ενισχυόταν οι συντελεστές πάνω από τα 44 έτη, τότε οι αυξήσεις θα πήγαιναν σε ελάχιστους.

3. Νέος κατώτατος μισθός

Η συμφωνία για αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 2% είναι σαφές ότι θα επιφέρει και αλλαγές στο μηνιαίο εισόδημα των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα που είναι δικαιούχοι επιδομάτων.
Στο πλαίσιο αυτό, από την 1η Ιανουαρίου, ο κατώτατος μισθός ο οποίος σήμερα είναι στα 650 ευρώ μεικτά θα φτάσει τα 663 μεικτά, ενώ το καθαρό ποσό του μισθού θα αγγίξει τα 569 ευρώ.
Σε ετήσια βάση, η αύξηση υπολογίζεται στα 156 ευρώ μεικτά, που ναι μεν δεν είναι μεγάλη, είναι όμως μια πρώτη κίνηση για να αλλάξει το κλίμα και η ψυχολογία στην αγορά εργασίας.

Ειδικότερα:

• για το μισθωτό με προϋπηρεσία από 3 έως 6 χρόνια, ο κατώτατος μισθός διαμορφώνεται σε 729.3 ευρώ,
• για τον μισθωτό με προϋπηρεσία από 6 έως 9 χρόνια διαμορφώνεται σε 795.6 ευρώ και
• για το μισθωτό με προϋπηρεσία άνω των 9 ετών διαμορφώνεται στα 861.9 ευρώ.

Οι αλλαγές στον κατώτατο μισθό συμπαρασύρουν και το επίδομα ανεργίας που θα λαμβάνουν από το νέο έτος οι άνεργοι, καθώς θα ανέρχεται σε 407 ευρώ από περίπου 400 ευρώ που είναι σήμερα.
Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι αμετάβλητο παραμένει το ειδικό επίδομα μακροχρόνιας ανεργίας το οποίο ανέρχεται σε 200 ευρώ τον μήνα και σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζεται από την αύξηση του κατώτατου.

4. Νέο επικουρικό

Μεγάλες είναι οι αλλαγές για όσους μπουν στην αγορά εργασίας από την 1η Ιανουαρίου του νέου έτους, καθώς μπαίνει στη ζωή τους ο ατομικός κουμπαράς.
Το σχετικό νομοσχέδιο πέρασε από τη Βουλή και προκάλεσε οξύτατη πολική αντιπαράθεση με τον Αλέξη Τσίπρα να δηλώνει ότι θα καταργηθεί όταν ο ΣΥΡΙΖΑ γίνει κυβέρνηση.
Πάντως η βασική καινοτομία του νέου νόμου είναι ότι αντί ενός γενικού “κουμπαρά” στον οποίο οι εργαζόμενοι βάζουν τα χρήματα τους για την επικουρική τους σύνταξη, οι νέοι εργαζόμενοι θα τοποθετούν σε έναν δικό τους.
Αυτό σημαίνει ότι οι εισφορές των νέων εργαζομένων δεν θα χρησιμοποιούνται για την πληρωμή της επικουρικής σύνταξης των σημερινών συνταξιούχων, αλλά θα αποταμιεύονται και θα επενδύονται για δικό τους όφελος.
Στην ουσία δηλαδή, δημιουργείται ένα αποθεματικό, από το οποίο θα πληρωθούν οι μελλοντικές τους συντάξεις, κάτι που σημαίνει ότι οι εισφορές που πληρώνει ο κάθε νέος εργαζόμενος θα πηγαίνουν στη δική του σύνταξη.
Στο πλαίσιο αυτό, η νέα σύνταξη θα υπολογίζεται στη βάση του σωρευμένου ποσού εισφορών και αποδόσεων. Το ύψος των εισφορών για το νέο επικουρικό σύστημα παραμένει ως έχει. Δηλαδή 6,5% μέχρι τα μέσα του 2022 και 6% από εκεί και πέρα για τους μισθωτούς και βάσει ασφαλιστικής κλάσης για τους αυτοαπασχολουμένους.
Το αποθεματικό αυτό το διαχειρίζεται ένα νέο δημόσιο ταμείο, το ΤΕΚΑ, που θα επενδύει τις αποταμιεύσεις.
Βασική καινοτομία του νόμου, είναι ότι θα υπάρχουν και τρία επενδυτικά προφίλ, μεταξύ των οποίων θα διαλέγει ο κάθε ασφαλισμένος.
Τα προφίλ αυτά είναι, το “συντηρητικό”, το “ισορροπημένο” και το “επιθετικό”, ενώ δίνεται και η δυνατότητα για αλλαγή ανά πενταετία.
Σύμφωνα με τα όσα έχει δηλώσει ο αρμόδιος υπουργός Κωστής Χατζηδάκης, μέσω του νέου συστήματος που γίνεται πλέον κεφαλαιοποιητικό η σύνταξη μπορεί να ανέλθει στα 219 ευρώ.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μπορεί να αυξηθεί κατά 43%, με αποδόσεις ίσες με τον μέσο όρο των κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων των χωρών – μελών του ΟΟΣΑ.