e-απάτες: Πώς θα νικήσετε τους επιτήδειους – Ασφαλείς λύσεις στην εποχή του κορονοϊού

Μορφή χιονοστιβάδας παίρνουν οι καταγγελίες για τα τεχνάσματα που σκαρφίζονται επιτήδειοι του διαδικτύου, που με τη δράση τους, είναι ικανοί να τινάξουν στον αέρα τη ζωή ανυποψίαστων ανθρώπων.

Τα κόλπα με τις τηλεφωνικές απάτες όπου κάποιος συγγενής προκάλεσε τροχαίο και χρειάζεται χρήματα για να αποφύγει τα χειρότερα, δεν είναι τίποτα, μπροστά  σ’ αυτό που συμβαίνουν στο internet.
Η έναρξη της πανδημίας είχε ως αποτέλεσμα οι επιτήδειοι του διαδικτύου να αναπροσαρμόσουν τη στρατηγική τους, προκειμένου να εντοπίζουν με ακόμη μεγαλύτερη άνεση τα υποψήφια θύματά τους.
Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, υπογραμμίζοντας ότι όλοι πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί, για να μην προδίδουν τα προσωπικά τους δεδομένα στις ορέξεις του οποιουδήποτε.

 Στο πλαίσιο αυτό, η συμβουλή ακόμη και για τις πιο απλές αναρτήσεις είναι να μη δίνονται στοιχεία που αφορούν:

• τη διεύθυνση της κατοικίας, η τη διαρρύθμισή της,
• την οικονομική κατάσταση της οικογένειας,
• φωτογραφίες διακοπών σε κάποιο ξενοδοχεία,
• φωτογραφίες των παιδιών μας.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν ειδικοί στο saferinternet.gr, «οτιδήποτε δημοσιοποιούμε στο διαδίκτυο φεύγει από τον έλεγχό μας και δεν γνωρίζουμε πια σε πόσους λογαριασμούς καταλήγει».
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η αναπαραγωγή τέτοιου είδους πληροφοριών γίνεται ταχύτατα, με ρυθμούς εκθετικούς, παρόμοιους ή ακόμη ταχύτερους εκείνων του κορονοϊού.
Εάν μάλιστα η πληροφορία καταλήξει και σε κακόβουλα χέρια, αυτός που τη μεταδίδει κινδυνεύει ενδεχομένως από διάρρηξη, εκβιασμό ή άλλου είδους απειλή.

Οι μαθητές
Ιδιαιτέρως προσεκτικοί πρέπει να είναι γονείς με τα παιδιά τους, λόγω του ότι τα λύκεια είναι κλειστά -όπως συμβαίνει στην Αττική-, με αποτέλεσμα αυτά να επικοινωνούν μεταξύ τους διαδικτυακά. Το μόνο παρήγορο σε αυτή την περίπτωση είναι ότι τα παιδιά έχουν κλειστές ομάδες, στις οποίες συμμετέχουν οι συμμαθητές και οι φίλοι τους και στην πραγματική ζωή.
Το γεγονός αυτό ναι μεν περιορίζει τους κινδύνους, αλλά καλό είναι να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι οι ομάδες δεν πρέπει να «ανοίγουν», σε άτομα που δεν εμπνέουν εμπιστοσύνη.
Κλειδί σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι τα παιδιά να μην δέχονται αγνώστους στις ομάδες τους ή άτομα που δεν γνωρίζει κάποιος από τα μέλη τους για να περιοριστούν οι κίνδυνοι.
Όσον αφορά στους γονείς καλό είναι να αφιερώνουν έστω και διακριτικά χρόνο στη διαδικτυακή ζωή των παιδιών τους, προκειμένου να μη βρεθούν αντιμέτωποι με δυσάρεστες εκπλήξεις.
Στο πλαίσιο αυτό οι γονείς θα πρέπει να βρίσκουν τρόπο να μαθαίνουν για τα διαδικτυακά ενδιαφέροντα των παιδιών τους και κυρίως για τις ομάδες στις οποίες λαμβάνουν μέρος.
Βασικός κανόνας σύμφωνα με τη Europol είναι να κατανοήσουν τα παιδιά πως οι κανόνες που ισχύουν στην πραγματική ζωή πρέπει να τηρούνται και στη διαδικτυακή και μάλιστα χωρίς εξαιρέσεις.

 Επίσης, οι γονείς θα πρέπει: 

• να προσέχουν τις ρυθμίσεις ασφαλείας στα παιχνίδια,
• να αποτρέπουν την καταχώρηση προσωπικών δεδομένων,
• να χρησιμοποιούν ρυθμίσεις γονικού ελέγχου για να προστατέψουν τη διαδικτυακή δραστηριότητα, των μικρών παιδιών.

Οι συστάσεις
Βασική οδηγία της Europol για την προστασία από διαδικτυακές απάτες, λόγω του  Covid-19,  είναι οι χρήστες του διαδικτύου να ασφαλίζουν το wifi του σπιτιού τους.
Θα πρέπει επίσης να ασφαλίζονται όλες οι συσκευές είτε με κωδικούς είτε με βιομετρικά στοιχεία (αποτύπωμα ή αναγνώριση προσώπου) και κυρίως, να υπάρχει λογισμικό προστασίας από ιούς.

 Ασφαλείς λύσεις είναι: 

• η ενημέρωση του λογισμικού με ισχυρά και διαφορετικά ανά εφαρμογή passwords,
• η τήρηση αντιγράφων ασφαλείας σε εξωτερικά αποθηκευτικά μέσα, που δεν συνδέονται με τις συσκευές.

Διαδικτυακές αγορές
Η Europol, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις διαδικτυακές αγορές, καλώντας τους καταναλωτές να αναζητούν αξιόπιστους πωλητές αλλά και κριτικές για προϊόντα.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι πρέπει να ψάχνει κανείς κάποια σημαντικά στοιχεία όπως η φυσική έδρα μιας εταιρείας  και να προβληματίζεται σε περίπτωση πολύ δελεαστικών προσφορών.
Καλό είναι επίσης να λαμβάνονται επικαιροποιημένες ενημερώσεις για τους τραπεζικούς λογαριασμούς, προκειμένου να μην υπάρξουν ανατροπές λόγω της δράσης χάκερς.
Οι καταναλωτές δεν πρέπει να απαντούν σε ύποπτα μηνύματα ή κλήσεις από τηλέφωνο και να μην καταχωρούν τραπεζικά στοιχεία σε links που αποστέλλονται με την ένδειξη κάποιας επιβράβευσης ή προσφοράς.
Η  Interpol από την πλευρά της συνιστά προσοχή σε προσφορές διαφόρων προϊόντων λόγω πανδημίας, τα οποία διατίθενται από καταστήματα με αληθοφανείς ιστοσελίδες.
Ειδική αναφορά κάνει στις τηλεφωνικές απάτες και στο «ψάρεμα» κωδικών μέσα από ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, ύστερα από μηνύματα τα οποία αποστέλλονται από κάποιον ψευδή αποστολέα, που παραφράζει το όνομα π.χ. του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ή κάποιας κρατικής υπηρεσίας.

Οι στρατηγικές
Οι επιτήδειοι στην περίπτωση του διαδικτύου εκμεταλλεύονται την ανησυχία των πολιτών λόγω του κορονοϊού και επιχειρούν με κάθε τρόπο να αποκομίσουν παράνομο οικονομικό όφελος.
Οι στρατηγικές εξαπάτησης που ακολουθούν έχουν πολύ συγκεκριμένη μεθοδολογία, κάτι που σημαίνει ότι το παραμικρό λάθος θα έχει ολέθριες επιπτώσεις σε όποιους είναι ανυποψίαστοι.

 Οι στρατηγικές δράσεις είναι οι εξής: 

• Απατηλές ιστοσελίδες, πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου: Οι δράστες εκμεταλλεύονται την αυξημένη ζήτηση για μάσκες, γάντια, αντισηπτικά κ.λπ. υλικά και δημιουργούν απατηλές ιστοσελίδες, πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου, λογαριασμούς σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή και διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Με τον τρόπο αυτό οι επιτήδειοι, προσποιούνται ότι πωλούν τα συγκεκριμένα είδη, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούν και επωνυμίες γνωστών εταιριών που δραστηριοποιούνται στο χώρο αυτό, προκειμένου να γίνονται πειστικοί. Στη συνέχεια ζητούν από τους ενδιαφερόμενους αγοραστές να προπληρώσουν τις παραγγελίες με εμβάσματα σε τραπεζικούς λογαριασμούς, που είναι συνήθως στο εξωτερικό. Ωστόσο οι υποτιθέμενες παραγγελίες δεν παραδίδονται ποτέ και οι δράστες διακόπτουν κάθε επικοινωνία, ενώ οι απατηλές ιστοσελίδες ή πλατφόρμες απενεργοποιούνται.
• Απάτες με τη μέθοδο ηλεκτρονικού ψαρέματος (Phishing): Σε αυτή την περίπτωση, οι δράστες αποστέλλουν απατηλά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, προερχόμενα δήθεν από εθνικές ή παγκόσμιες υγειονομικές Αρχές. Περιέχουν είτε συνδέσμους (links), είτε συνημμένα αρχεία, με υποτιθέμενες χρήσιμες πληροφορίες για την προστασία από τη διάδοση του ιού. Με τον τρόπο αυτό προσπαθούν είτε να υποκλέψουν διαπιστευτήρια εισόδου των χρηστών (λογαριασμών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, εφαρμογών κοινωνικής δικτύωσης, ηλεκτρονικής τραπεζικής κ.α.) είτε να εγκαταστήσουν κακόβουλο λογισμικό στο υπολογιστικό σύστημα των παραληπτών και να αποσπάσουν ευαίσθητες πληροφορίες.

Fake news
H Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος δέχεται καταγγελίες σχετικά με ψευδείς ειδήσεις (fakenews), που δημοσιεύονται και αναπαράγονται στο διαδίκτυο.
Οι ειδήσεις αυτές  αφορούν είτε γεγονότα της τρέχουσας επικαιρότητας για το θέμα του κορονοϊού, είτε προτεινόμενες θεραπείες, προϊόντα και σκευάσματα για την αντιμετώπισή του, τα οποία δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και ανά περίπτωση σχηματίζονται σχετικές δικογραφίες.

Χρήσιμες συμβουλές
Η βασική συμβουλή που δίνει η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος  στους πολίτες είναι να μην ανοίγουν ύποπτους ηλεκτρονικούς συνδέσμους (links) ή ύποπτα επισυναπτόμενα αρχεία που λαμβάνετε μέσω μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Καλό είναι επίσης οι αγορές να γίνονται μόνο από αξιόπιστους πωλητές-ηλεκτρονικά καταστήματα και σε κάθε περίπτωση να γίνεται έλεγχος στις κριτικές των πελατών τους.

 Οι καταναλωτές θα πρέπει να: 

• Μην ανταποκρίνονται σε ύποπτα μηνύματα ή κλήσεις.
• Είναι ιδιαίτερα προσεχτικοί όταν εντοπίζουν στο διαδίκτυο προς πώληση, προϊόντα που φαίνεται να έχουν εξαντληθεί στην αγορά.

Στην περίπτωση που η προσφορά φαίνεται υπερβολικά καλή για να είναι αληθινή, θα πρέπει ο καταναλωτής να διατηρεί τις επιφυλάξεις του για να μην πέσει θύμα των επιτήδειων.
Οι καταναλωτές πρέπει να ενημερώνονται από έγκυρες και επίσημες πηγές και το κυριότερο να μη βασίζονται σε ειδήσεις και δημοσιεύσεις που δεν προέρχονται από αξιόπιστες πηγές.

 Επίσης: 

• Μην κάνετε δωρεές σε φιλανθρωπικές οργανώσεις χωρίς να ελέγχετε τη γνησιότητα και αξιοπιστία τους.
• Απευθυνθείτε στις αρμόδιες αστυνομικές Αρχές όταν αντιληφθείτε ότι πέσατε θύμα απάτης.

Τραπεζικές συναλλαγές
Μεγάλη προσοχή απαιτείται στις ηλεκτρονικές συναλλαγές, καθώς είναι κοινό μυστικό ότι τα περιστατικά απάτης πολλαπλασιάζονται, με ότι αυτό συνεπάγεται για οικονομικά δεδομένα του καθένα.
Εκείνο που πρέπει οι πάντες πάντως να γνωρίζουν και να έχουν στο πίσω μέρος του κεφαλιού τους είναι ότι κανένα πιστωτικό ίδρυμα δεν πρόκειται να ζητήσει τους κωδικούς σας.
Αυτό δεν πρόκειται να γίνει ούτε τηλεφωνικώς, ούτε e-mail, ούτε και με οποιοδήποτε άλλο μέσο επικοινωνίας, κάτι που είναι σαφές ότι θα προσπαθήσουν να κάνουν οι επιτήδειοι.
Σε περίπτωση που συμβεί κάτι  τέτοιο, μην απαντάτε σε επικοινωνίες και e-mail, με τα οποία σας ζητούν User Name, Passwords και PIN, γιατί οι εξελίξεις θα είναι δραματικές.
Επίσης, καλό είναι να χρησιμοποιείτε πάντα τις πιο ενημερωμένες εκδόσεις Internet browsers (π.χ. Chrome, Microsoft Edge, κ.λπ), οι οποίες μπορούν να εξασφαλίζουν προηγμένο σχεδιασμό ασφαλείας.
Σε κάθε περίπτωση, βεβαιωθείτε ότι ο Internet browser που χρησιμοποιείτε δεν αποθηκεύει αυτόματα κωδικούς (User ID & Passwords) σε ιστοσελίδες που επισκέπτεστε (εμπόρων, τραπεζών, κοινωνικής δικτύωσης, κ.λπ).

 Ειδικότερα: 

• Μην απαντάτε σε e-mail που σας ζητούν προσωπικά σας στοιχεία.
• Μην προβαίνετε σε οποιαδήποτε ενέργεια όπως άνοιγμα συνημμένων αρχείων και διαγράψτε τα αμέσως.
• Μην εμπιστεύεστε συνδέσμους (links) που πιστεύετε ότι σας ανακατευθύνουν σε ‘site’ της Τράπεζάς σας.

Οι λύσεις τις περισσότερες φορές είναι απλές και για το λόγο αυτό, θα πρέπει πάντα να πληκτρολογείτε μόνοι σας τη διαδικτυακή διεύθυνση της ιστοσελίδας.
Αποφύγετε επίσης να ακολουθείτε υπερσύνδεσμο (link) που σας έχει αποσταλεί μέσω e-mail ή δημοσιεύεται σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης  ιστοσελίδες άλλων εταιρειών, μηχανών αναζήτησης, κ.λπ.

Ασφαλείς ειδοποιήσεις
Καλό είναι να εγγραφείτε στις υπηρεσίες της τράπεζάς σας που παρέχουν ασφαλείς ειδοποιήσεις μέσω SMS και e-mail όταν εκτελούνται συναλλαγές σας και να ελέγχετε συχνά τις κινήσεις των λογαριασμών σας.
Εάν έχετε πέσει θύμα οποιουδήποτε τύπου απάτης όπως «SIM Swapping», ή έχετε διαπιστώσει συναλλαγές οι οποίες δεν έχουν την έγκρισή σας, τότε θα  πρέπει να ενημερώσετε αμέσως την Τράπεζά σας.