Νέα αύξηση προ των πυλών: Επιτόκιο – τρόμος για δανειολήπτες – Αναλυτικά παραδείγματα για τις νέες επιβαρύνσεις

Νέα δεδομένα διαμορφώνονται για χιλιάδες δανειολήπτες με στεγαστικά, που καλούνται να αντιμετωπίσουν την αύξηση των επιτοκίων, σε μια εξαιρετικά κρίσιμη οικονομική συγκυρία, λόγω της έκρηξης ακρίβειας.

Ο προγραμματισμός ζωής που είχαν κάνει ανατρέπεται και οι δανειολήπτες είναι υποχρεωμένοι να εξετάσουν νέες στρατηγικές, καθώς άπαντες προεξοφλούν τις αυξήσεις στα επιτόκια, ακόμη και μέσα στον Ιούλιο.

Κοινό μυστικό είναι άλλωστε ότι διεθνώς η αύξηση των επιτοκίων έχει αρχίσει και το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το τσουνάμι ανατιμήσεων, φέρνει τα πάνω κάτω στην οικονομική πραγματικότητα που ξέραμε έως τώρα. Όσοι γνωρίζουν λένε με νόημα ότι τα δύσκολα είναι μπροστά και σημειώνουν ότι τα πρώτα δείγματα γραφής φάνηκαν από τις κινήσεις της αμερικανικής Fed, αλλά και της Τράπεζας της Αγγλίας.

Το πρόβλημα όπως εξηγούν μπορεί να μην αφορά νέους δανειολήπτες, οι οποίοι στη μεγάλη τους πλειοψηφία έχουν συνάψει συμβάσεις με σταθερό επιτόκιο, αλλά εκατοντάδες χιλιάδες παλαιούς.

Μια μεγάλη μερίδα αυτών τοκίζονται με κυμαινόμενα επιτόκια, κάτι που σημαίνει ότι βρίσκονται εκτεθειμένοι, αντιμετωπίζουν δηλαδή κίνδυνο νέων επιβαρύνσεων στον οικογενειακό τους προϋπολογισμό. Στο ερώτημα ποιες είναι αυτές οι επιβαρύνσεις, η απάντηση δεν είναι εύκολη και σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται τόσο από το υπόλοιπο του δανείου όσο και τον χρόνο που απομένει μέχρι την τελική αποπληρωμή.

Ευρωπαϊκή παράμετρος

Ζητούμενο στην παρούσα φάση είναι η ευρωπαϊκή παράμετρος, η πορεία δηλαδή του ευρωπαϊκού επιτοκίου με το οποίο είναι συνδεδεμένα εκατοντάδες χιλιάδες δάνεια –επιχειρηματικά, στεγαστικά, καταναλωτικά κλπ. Ασφαλής πρόβλεψη δεν μπορεί να γίνει είναι όμως κάτι παραπάνω από σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), θα κάνει δύο αυξήσεις επιτοκίων της τάξης του 0,25% η καθεμία.

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι εντός του 2023, το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ από τα επίπεδα του 0% που είναι σήμερα, θα φτάσει στο 1% ή –στην χειρότερη περίπτωση- στο 1,5%. Με βάση αυτά τα δεδομένα τα νοικοκυριά καλούνται να υπολογίσουν τις νέες επιβαρύνσεις και να λάβουν τις αποφάσεις τους για τη στρατηγική που πρέπει να χαράξουν.

Νέα πραγματικότητα

Όπως γίνεται αντιληπτό, μιλάμε για μια νέα πραγματικότητα που έχει ως βασική παραδοχή ότι το αργότερο μέσα στο επόμενο 18μηνο από σήμερα, το επιτόκιο θα είναι αυξημένο κατά μια ως μιάμιση ποσοστιαία μονάδα.

Κατά συνέπεια, νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα κληθούν να αντιμετωπίσουν νέες και πιο σύνθετες προκλήσεις που είναι πολύ πιθανό να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο ζωής που είχαν έως τώρα.

Ας δούμε αναλυτικά ποια είναι αυτή η νέα πραγματικότητα:

Α. Δάνεια με κυμαινόμενα επιτόκια: Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι σύντομα θα επιβαρυνθούν κατά 10% ή ακόμη και 20%.  Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό και με την ακρίβεια θα προκαλέσει μεγάλες ανατροπές στους σχεδιασμούς που είχαν κάνει νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Β. Νέα δάνεια κινήσεων, καταναλωτικά κ.λπ.: Θεωρείται βέβαιο ότι τα δάνεια αυτά θα ακριβαίνουν για όσους τα χρειάζονται. Το πρόβλημα όπως γίνεται σαφές σ’ αυτή την περίπτωση, έχει σχέση με το ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο, που το ζητούμενο είναι η ανάκαμψη και απαιτείται αύξηση και όχι μείωση ως προς τις χορηγήσεις δανείων. Ιδανικά η όποια αύξηση έπρεπε να είναι μικρής έκτασης και διάρκειας, αλλά αυτό εξαρτάται από πολλά.

Επιβάρυνση

Με βάση τα σημερινά δεδομένα, ένα μέσο επιτόκιο στεγαστικού δανείου κινείται στα επίπεδα του 2,45%,αλλά εάν η ΕΚΤ ανακοινώσει, μέσα στον Ιούλιο μια μικρή αύξηση κατά 25 μονάδες βάσης, το μέσο επιτόκιο θα φτάσει στα 2,70%. Κατά συνέπεια για ένα δάνειο που ήταν  της τάξης των 100.000 ευρώ, η ετήσια δόση θα αυξηθεί 10%, από τα 2.450 ευρώ στα 2.700.

Με τον τρόπο αυτό, ένα νοικοκυριό που πλήρωνε 204 ευρώ τον μήνα θα δίνει πλέον 225 ευρώ και συνολικά 250 ευρώ, κάτι που σημαίνει μια επιπλέον δόση παραπάνω τον χρόνο.

Η κατάσταση θα γίνει ακόμη χειρότερη στην περίπτωση κατά την οποία η ΕΚΤ προχωρήσει σε αύξηση 50 μονάδων, όπως έκανε η αμερικανική Fed, καθώς θα διπλασιαστούν τα πάντα.

Το τρέχον κυμαινόμενο επιτόκιο θα φτάσει σχεδόν 3% και η δόση από 204 ευρώ που είναι σήμερα θα πάει στα 246. Αυτό σημαίνει ότι η επιβάρυνση θα ανέλθει 2.950 ευρώ αντί 2.450 ευρώ τον χρόνο που είναι ίση με 2,5 μηνιαίες δόσεις ετησίως.

Υπόλοιπο 15 χρόνων

Ας δούμε τώρα το παράδειγμα ενός δανείου 100.000 ευρώ με υπολειπόμενη διάρκεια αποπληρωμής τα 15 χρόνια και σημερινό επιτόκιο 1,5%.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, για κάθε αύξηση του επιτοκίου κατά 0,25%, η επιβάρυνση στη μηνιαία δόση είναι της τάξης των 11,4 ευρώ.

Εάν υποθέσουμε ότι η δόση σήμερα είναι 626 ευρώ τότε:
-Με αύξηση κατά 0,25% θα φτάσει στα 637,54 ευρώ
-Με αύξηση κατά 0,5% θα φτάσει στα 649 ευρώ
-Με αύξηση κατά 0,75% θα φτάσει στα 660,69 ευρώ
-Με αύξηση κατά 1% θα φτάσει στα 672,45 ευρώ
-Με αύξηση κατά 1,25% θα φτάσει στα 684,35 ευρώ και
-Με αύξηση κατά 1,5% θα φτάσει στα 696,37 ευρώ

Όπως γίνεται αντιληπτό ο δανειολήπτης που χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να βρεθεί αντιμέτωπος με επιβάρυνση 70 ευρώ το μήνα αυξηθεί το επιτόκιο κατά μιάμιση μονάδα.

Οι εναλλακτικές

Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν αυτή η κατηγορία δανειοληπτών είναι σε θέση να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, με τρόπο που δεν θα επιβαρυνθεί ο οικογενειακός προϋπολογισμός που έχουν κάνει.

Η απάντηση δεν είναι εύκολη, είναι όμως προφανές ότι λύσεις υπάρχουν, αλλά θα πρέπει να γίνουν με προγραμματισμό και αφού εξεταστεί η βασική παράμετρος που είναι το οικονομικό κόστος.

Σε κάθε περίπτωση, οι εναλλακτικές ή καλύτερα οι γραμμές άμυνας που έχουν στη διάθεσή τους οι δανειολήπτες  εξαρτώνται από τα επιτόκια και τον πληθωρισμό.

Ας δούμε αναλυτικά τι μπορούν να κάνουν οι δανειολήπτες:

1.Μετατροπή επιτοκίου από κυμαινόμενο σε σταθερό: Οι δανειολήπτες που θα επιλέξουν αυτή τη λύση πρέπει να γνωρίζουν ότι οι τράπεζες θα δώσουν επιτόκιο της τάξεως του 3%΄. Αυτό σημαίνει ότι η δόση θα διαμορφωθεί στα 696 ευρώ, ενώ για την μετατροπή θα χρειαστεί και προμήθεια 200 ευρώ. Το μειονέκτημα αυτής της λύσης είναι ότι ο δανειολήπτης θα πληρώνει περίπου 70 ευρώ περισσότερα κάθε μήνα σε σχέση με τώρα. Το κέρδος που θα έχει είναι ότι δεν θα κινδυνέψει με νέα μεγαλύτερη επιβάρυνση σε περίπτωση μεγαλύτερης αύξησης του επιτοκίου.

2. Μεγαλύτερη διάρκεια αποπληρωμής: Η συγκεκριμένη λύση δεν γίνεται πάντα αποδεκτή από τις τράπεζες, καθώς σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από την ηλικία του δανειολήπτη. Στην περίπτωση που γίνει αποδεκτή και η διάρκεια αποπληρωμής από τα 15 έτη πάει στα 17, τότε η δόση από τα 696 ευρώ θα συγκρατηθεί στα 632 ευρώ, που είναι πολύ κοντά στα επίπεδα που πληρώνει σήμερα. Το πρόβλημα για όποιους επιλέξουν αυτή τη λύση είναι και ότι δεν γλιτώνουν τους τόκους και ότι επιβαρύνονται με περισσότερα χρόνια αποπληρωμής λόγω της επιμήκυνσης. Το μεγάλο κέρδος όμως έχει σχέση με τη συγκράτηση της δόσης. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι δεν επιβαρύνεται ο μηνιαίος προϋπολογισμός από τη στιγμή που οι δόσεις επιμερίζονται σε περισσότερα χρόνια.

3. Μερική αποπληρωμή δανείου: Βασική προϋπόθεση για τη συγκεκριμένη λύση είναι ο δανειολήπτης να διαθέτει ρευστότητα. Στην περίπτωση κατά την οποία από τα 100.000 ευρώ που είναι το υπολειπόμενο κεφάλαιο, αποπληρώσει άμεσα τις 10.000 ευρώ, τότε η δόση θα συγκρατηθεί στα 626 ευρώ χωρίς να υπάρξει καμία επίπτωση για τον δανειολήπτη.  Οι ειδικοί τονίζουν ότι πρόκειται για την πιο φθηνή λύση, αναγνωρίζουν όμως ότι όποιοι την επιλέξουν θα πρέπει να ξέρουν ότι θα θυσιάσουν και τη ρευστότητα που διαθέτουν. Κατά συνέπεια απαιτείται μεγάλη προσοχή, καθώς η εποχή που διανύουμε είναι πολύ δύσκολη και η ρευστότητα είναι αναγκαία προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν έκτακτες καταστάσεις.

Μείωση ζήτησης

Οι τελευταίες εξελίξεις λόγω του δυσμενούς περιβάλλοντος τόσο στη διεθνή όσο και στην ελληνική οικονομία, οδηγούν με βάση στοιχεία του Απριλίου στη μείωση της ζήτησης για στεγαστικά, καταναλωτικά και δάνεια αγοράς αυτοκινήτου. Τραπεζικοί κύκλοι μιλούν για  σημαντικό φρενάρισμα στις νέες αιτήσεις, λόγω της ενεργειακής κρίσης αλλά και της αβεβαιότητας που προκαλεί η διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία.

Οι ίδιοι κύκλοι εκτιμούν  ότι οι τράπεζες δεν προσδοκούν σε αύξηση της ζήτησης καθώς οι πολίτες βρίσκονται αντιμέτωποι με τον εφιάλτη των ανατιμήσεων, που τους υποχρεώνει να είναι διστακτικοί στη σύναψη δανείων. Η διστακτική στάση και η μεγαλύτερη σύνεση ως προς τα ανοίγματα που έχουν σχέση με τα δάνεια έχει σχέση με τη διαπίστωση ότι ο πληθωρισμός «ροκανίζει» μεγάλο μέρος του οικογενειακού εισοδήματος.

Αχαρτογράφητα ύδατα

Με δεδομένη την αβεβαιότητα που κυριαρχεί στην οικονομία, τραπεζικά στελέχη εκφράζουν την εκτίμηση ότι η απόφαση για στεγαστικό δάνειο θα γίνει ακόμη πιο δύσκολη. Δεν είναι λίγοι μάλιστα αυτοί που βλέπουν αδιέξοδο από τη στιγμή που και τα ενοίκια έχουν εκτοξευτεί στα ύψη και τονίζουν ότι η νέα γενιά δεν θα μπορέσει να σταθεί στα πόδια της.

Στην παρούσα συγκυρία, η λύση του σταθερού επιτοκίου που είδαμε νωρίτερα δείχνει να είναι η πιο αξιόπιστη, αλλά αφορά κατά κύριο λόγο νέους δανειολήπτες και όχι παλαιούς.   Όσον αφορά αυτούς που έχουν λάβει στο παρελθόν στεγαστικά δάνεια που δεν είναι σταθερά είναι σαφές ότι μπαίνουν σε αχαρτογράφητα ύδατα και θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί στις επιλογές που θα κάνουν.