Ο Νίκος Χατζηπαπάς στο Χ-τύπο: “Σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δράσης υπάρχει η ποίηση και η τέχνη”

Μια ιστορική απολογία μέσα από τη ματιά του σπουδαίου καλλιτέχνη

Σάρκα και οστά στον «απόλυτο υποκριτικό άθλο» δίνει ο Νίκος Χατζηπαπάς μέσα από την ερμηνεία του στο έργο “Ζιλ και η Νύχτα” του Hugo Claus. Για λίγες μόνο παραστάσεις ακόμα στο “Από Μηχανής Θέατρο”, μεταμορφώνεται στον συμπολεμιστή της Ιωάννας της Λωραίνης Ζιλ ντε Ρε, που έχει μείνει στην ιστορία ως ο πιο μοχθηρός και αιμοδιψής δολοφόνος που έζησε ποτέ, καθηλώνοντας κοινό και κριτικούς.

Έχοντας επιμεληθεί και το σκηνοθετικό κομμάτι της παράστασης, ο ίδιος μας μιλά αποκλειστικά για όλο το ταξίδι του μέσα από την αμφιλεγόμενη αυτή προσωπικότητα, τη διαχρονικότητα των ζητημάτων που θίγονται επί σκηνής, ενώ υπενθυμίζει τη δύναμη της τέχνης στην κοινωνία.

 

Πώς ξεκίνησε το ταξίδι σας με τον “Ζιλ ντε Ρε” και πώς νιώθετε που ακόμα υπάρχει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για την παράσταση;

Το ταξίδι ξεκίνησε όταν πρωτοδιάβασα το έργο Ζιλ και η Νύχτα του Hugo Claus στην εξαιρετική απόδοση στα Ελληνικά από την Μαρία Ευσταθιάδη. Κυριολεκτικά έμεινα άναυδος από την δύναμη αυτού του έργου. Ένα συγκλονιστικό κείμενο βασισμένο σε αληθινά γεγονότα. Πιο σωστά στηριγμένο το μεγαλύτερο μέρος στα διασωζόμενα πρακτικά του θρησκευτικού δικαστηρίου, της Ιεράς Εξέτασης πού καταδίκασε τον Ζιλ ντε Ρε στην ποινή της αγχόνης και της πυράς. Από μία άποψη του χάρισαν “ευνοϊκή μεταχείριση”, μια και ήταν τέκνο από τα σπλάχνα τους, αν αναλογιστούμε ότι η Ιωάννα της Λωραίνης καταδικάστηκε και κάηκε ζωντανή.

Σχετικά με το διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για την παράσταση θα έλεγα το εξής: Η περίπτωση του Ζιλ Ντε Ρε δεν είναι τόσο γνωστή, όπως του Μαρκήσιου Ντε Σαντ, ο οποίος στην πραγματικότητα ωχριά μπροστά στον Ζιλ και φαντάζει ως ένας εκκεντρικός αριστοκράτης που “σαλιαρίζει” με πόρνες. Η υπόθεση Ζιλ Ντε Ρε και η απολογία του κατά τη διάρκεια του εκκλησιαστικού δικαστηρίου και της δημόσιας ομολογίας του είναι τόσο συγκλονιστική που δεν με εκπλήσσει καθόλου αυτό το διαρκές ενδιαφέρον του κοινού. Οι πράξεις του είναι τόσο τρομαχτικές και η στάση του απέναντι στους δικαστές του, αρχικά προκλητική και κατόπιν να κλαίει και να εκλιπαρεί το έλεος, οι ομολογία των πράξεών του είναι τόσο σοκαριστικές που δεν μπορούν να αφήσουν κάποιον απαθή και αδιάφορο. Το ενδιαφέρον ωστόσο αυτό δεν μπορεί παρά να είναι και σχετικό και με την θεατρική απόδοση του έργου.

 

 

 

 

Πρόκειται για μια πραγματικά αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Η παράσταση σε ποια πλευρά του εστιάζει κατά κύριο λόγο;

Πράγματι στον Ζιλ ντε Ρε η συνύπαρξη της σκοτεινής του και της φωτεινής του πλευράς, η συνύπαρξη του καλού και του κακού είναι τόσο εντυπωσιακά αξεδιάλυτη και παρούσα. Αυτός ο διχασμός, ο διπολισμός της προσωπικότητάς του, είναι η βάση πάνω στην οποία προσπάθησα να στηρίξω την ερμηνεία του χαρακτήρα. Ένας πιστός στον Θεό, ένθερμος πατριώτης, Στρατάρχης της Γαλλίας, ο πιο πλούσιος άνθρωπος της Ευρώπης στην εποχή του, συλλέκτης σπάνιων βιβλίων, αλχημιστής και συγγραφέας, περνά στην αντίπερα όχθη και μεταμορφώνεται στο μεγαλύτερο τέρας διαπράττοντας αδιανόητα εγκλήματα σε βάρος εκατοντάδων παιδιών, θέλοντας να προκαλέσει την παρέμβαση εκείνου του Θεού που όπως μας λέει ανέχτηκε να κάψουν και να ξεσκίσουν τον Άγγελο του, την Ιωάννα.

 

Πώς εφάπτεται η ιστορία του στη σύγχρονη κοινωνία και τη ζητήματα που την αφορούν;

Ο πυρήνας της υπόθεσης του έργου είναι η ειδεχθής κακοποίηση των πιο αθώων ψυχών των παιδιών. Όπως είναι γνωστό πιθανόν ο Ζιλ ντε Ρε θεωρείται, αν όχι ο μεγαλύτερος, ένας από τους μεγαλύτερους κατά συρροή δολοφόνους όλων των εποχών. Κακοποιούσε με τον πιο αισχρό τρόπο μικρά παιδιά βιάζοντάς τα και δολοφονώντας τα. Πέρα από το πολλαπλό ενδιαφέρον: ψυχογραφικό δικαστικό, θρησκευτικό, θεατρικό, λογοτεχνικό, η κοινωνική και πολιτική του διάσταση αγγίζει, με τον πιο τραγικό τρόπο, τα γεγονότα που συμβαίνουν σήμερα μπροστά μας στον πλανήτη, στη λιμοκτονία των παιδιών σε πολλές χώρες του κόσμου, της εγκατάλειψης της κακοποίησης, αλλά και με τα γεγονότα που συμβαίνουν σήμερα κιόλας στην Ουκρανία και στην Παλαιστίνη τα παιδιά είναι τα τραγικά θύματα της απληστίας και του δογματισμού των μεγάλων.

 

 

 

Ποιες ήταν οι προκλήσεις που συναντήσατε κατά την προετοιμασία τόσο για το υποκριτικό όσο και το σκηνοθετικό κομμάτι της παράστασης;

Το ίδιο το κείμενο, η πολυπλοκότητα του χαρακτήρα του Ζιλ ντε Ρε οι ακραίες διακυμάνσεις, οι διαρκείς κορυφώσεις, η πορεία του από την αλαζονεία, τον σαρκασμό στην έσχατη συντριβή και ταπείνωση. Οι φανερές και μύχιες σκέψεις και τα κίνητρα του, ήταν οι προκλήσεις πρωτίστως για τον ηθοποιό αλλά και τον σκηνοθέτη.

 

Πότε συνειδητοποιήσατε ότι το θέατρο είναι ο προορισμός σας;

Στην ηλικία των 12 ετών δήλωσα στους γονείς μου ότι θα γίνω ηθοποιός. Τότε.

 

Έχει η τέχνη τη δύναμη πιστεύετε να αλλάξει τον κόσμο;

Δεν είναι τόσο εμφανές και μπορεί να αμφισβητηθεί αλλά προσωπικά πιστεύω ότι η εξέλιξη προς την θετική και φωτεινή πλευρά των πραγμάτων οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην Τέχνη. Ακόμα και στον τομέα της επιστήμης, αν δεν υπάρχει η φαντασία του επιστήμονα, τα μαθηματικά δεν επαρκούν. Η ανακάλυψη είναι συνυφασμένη με την καλλιτεχνική έμπνευση. Πιστεύω πως και τα μαθηματικά είναι τέχνη, δείτε την σχέση τους με την μουσική. Σε μια θεωρία έχει σημασία η αρμονία και το ωραίον. Παντού σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δράσης υπάρχει η ποίηση και η τέχνη. Όταν απουσιάζει έρχεται ο όλεθρος. Εξάλλου κατά την γνώμη μου η τέχνη είναι επιστήμη.

 

 

Σχεδιάζετε κάτι άλλο για το μέλλον που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;

Αν και κάπως πρόωρο μπορώ να πω τα εξής: εσχάτως ασχολούμαι με τη λογοτεχνία και προσπαθώ να ολοκληρώσω ένα μυθιστόρημα. Παράλληλα ετοιμάζω μία νέα παράσταση, η οποία θα παρουσιαστεί εν ευθέτω χρόνω, όταν είναι έτοιμη, επιχειρώντας μία περαιτέρω διερεύνηση της βιωματικής μη ανταγωνιστικής μεθόδου προσέγγισης του ρόλου, που κωδικοποιείται στη φράση “ο ρόλος είναι ο ηθοποιός”.