Ένα “πράσινο” Μουσείο στην Ακαδημία Πλάτωνος – Οι πρώτες εικόνες

Το σχέδιο για το νέο Μουσείο της πόλης των Αθηνών στην Ακαδημία Πλάτωνος, το οποίο διακρίθηκε στον ανοιχτό Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό, και θα αποτελεί το πρώτο «πράσινο» Μουσείο της χώρας, ενταγμένο -σε απόλυτη αρμονία- με τη ζωή μίας από τις πιο εμβληματικές γειτονιές της πόλης, παρουσιάστηκε σήμερα επισήμως κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στην οποία παρέστησαν η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη και ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης.

Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, είχε προκηρυχθεί τον περασμένο Αύγουστο από τον Δήμο Αθηναίων μέσω της Εταιρείας “Ανάπλαση Αθήνας” σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Το νέο Μουσείο που σχεδιάστηκε, θα μπορεί να φιλοξενήσει χιλιάδες μοναδικά ευρήματα από τις ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης  Αθηνών, σε διάφορες περιοχές της Αθήνας κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, καθώς και ευρήματα από τις ανασκαφές του Μετρό που σήμερα βρίσκονται ακόμη και σε κοντέινερ. Μοναδικά αντικείμενα που θα «βγουν στο φως» και να αναδειχθούν μέσα στις ιδανικές συνθήκες ενός σύγχρονου Μουσείου.

Η ομάδα που προκρίθηκε, λαμβάνοντας το πρώτο βραβείο ήταν αυτή του Αρχιτέκτονα – Μηχανικού, Γεώργιου Τσολάκη. Τα κυριότερα κριτήρια που λήφθηκαν υπόψη για την αξιολόγηση των προτάσεων ήταν η αρχιτεκτονική προσέγγιση, το πρόγραμμα και οι λειτουργικές απαιτήσεις, η τεχνική προσέγγιση, ο δημόσιος υπαίθριος περιβάλλων χώρος και η χωροθέτηση λειτουργιών στο πλαίσιο του Βιοκλιματικού Σχεδιασμού και της Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Πόλος πολιτισμού, πρασίνου και αναψυχής που προβάλλει τον διαχρονικό μητροπολιτικό ρόλο της Αθήνας

Το νέο Μουσείο της πόλης της Αθήνας εντάσσεται στο πρωτοποριακό εγχείρημα στην Ακαδημία Πλάτωνος που αφορά τις αρχαιολογικές ανασκαφές για την αποκάλυψη ενός ανεκτίμητου μέρους της ιστορίας μας, τη δημιουργία ενός πάρκου του μέλλοντος με βάση τον νέο βιοκλιματικό σχεδιασμό, αλλά και τη δημιουργία ενός σύγχρονου, πράσινου Μουσείου της πόλης των Αθηνών.

Η ανάπλαση του αρχαιολογικού χώρου και του Άλσους θα συμβάλλουν στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιοχής, καθώς συνθέτουν έναν υπερτοπικό πόλο πολιτισμού, πρασίνου και αναψυχής στα δυτικά της Αθήνας.

Η Ακαδημία Πλάτωνος θεωρήθηκε κατάλληλος χώρος για την ανέγερση του Μουσείου, ως ένας τόπος πνευματικής ακτινοβολίας, στον οποίο από τη δεκαετία του ‘30 πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες απαλλοτριώσεις από τον αρχιτέκτονα Παναγιώτη Αριστόφρωνα και το Ελληνικό Δημόσιο (Υπουργεία Πολιτισμού και Περιβάλλοντος).

Στόχος είναι το νέο Μουσείο και ο ευρύτερος χώρος να αποτελέσει διεθνή πόλο ανάπτυξης επιστημονικών, καλλιτεχνικών και ευρύτερα πολιτιστικών δράσεων, προβάλλοντας τον διαχρονικό μητροπολιτικό ρόλο της Αθήνας, από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα.

Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, στην ομιλία της, μεταξύ άλλων, τόνισε: «Με τη συνεργασία μας με τον Δήμο Αθηναίων και την Ακαδημία Αθηνών κάνουμε πράξη ένα όραμα δεκαετιών του Υπουργείου Πολιτισμού, που αφορά στην ανάδειξη του χώρου, όπου βρισκόταν η Ακαδημία του Πλάτωνος, ένα άλσος, ένας ιερός τόπος, που μετεξελίσσεται σε δημόσιο χώρο παιδείας και αναψυχής, με μεγάλη περιβαλλοντική σημασία για την Αθήνα, καθώς και στη δημιουργία του Αρχαιολογικού Μουσείου της Αθήνας.

Είναι πολύ σημαντικό ότι στο μουσείο αυτό θα εκτεθούν οι θησαυροί των σπλάχνων της Αθήνας -ευρήματα συστηματικών ανασκαφών μιας πεντηκονταετίας τουλάχιστον- οι οποίοι μπορούν να αλλάξουν τη γνώση μας, τη θεώρησή μας, για την ιστορία της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Στις αποθήκες της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών προστατεύονται -και με τη δημιουργία του μουσείου θα αναδειχθούν- περισσότερες από 300.000 αρχαιότητες, κάποιες από τις οποίες είναι μοναδικές, δεν έχουν εκτεθεί ποτέ και ορισμένες δεν έχουν καν δημοσιευτεί. Τα ευρήματα που θα εκτεθούν, είναι ικανά να συμπληρώσουν και ίσως να αναθεωρήσουν την αντίληψή μας και τις γνώσεις μας για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο.

Βασικό μας κριτήριο είναι να δημιουργήσουμε ένα μουσείο απολύτως φιλικό στο περιβάλλον, προσαρμοσμένο στη γη των Αθηνών, στον χώρο της Ακαδημίας, τον οποίο θέλουμε να διατηρήσουμε ως ένα άλσος με την αρχαία σημασία του όρου. Ένα μουσείο με μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Οι δύο σημαντικές παρεμβάσεις που σχεδιάζουμε στην Αθήνα, το Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών στην Ακαδημία Πλάτωνος και η επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου επί της οδού Πατησίων, είναι εκείνες που θα ανατρέψουν την πολιτιστική -και όχι μόνο- φυσιογνωμία της Αθήνας, το αναπτυξιακό αποτύπωμα των επιμέρους περιοχών, αλλά εν τέλει και της ίδιας της πρωτεύουσας».

Από την πλευρά του, ο Δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης, υπογράμμισε: «Αυτή είναι μια μέρα για την οποία δουλεύαμε εδώ και καιρό. Επιτρέψτε μου να πω ότι μέσα σε αυτήν τη «μαυρίλα», αισθανόμαστε μια κάποια αισιοδοξία, γιατί σήμερα γεννιέται κάτι καινούργιο, κάτι ελπιδοφόρο. Στον αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας Πλάτωνος, συμβιώνει το “χθες” με το “σήμερα” και το “αύριο”. Το παρελθόν με το μέλλον. Ο χώρος αυτός είναι «πνεύμονας» της γειτονιάς και ταυτόχρονα πολύτιμος δημόσιος χώρος που δίνει διεξόδους σε Αθηναίες και Αθηναίους όλων των ηλικιών. Αυτό από μόνο του καθιστά αυτήν την συνολική παρέμβαση εξαιρετικά σημαντική για τη γειτονιά και την Αθήνα.

Το νέο Μουσείο – βάσει του βραβευμένου σχεδίου της ομάδας του κ. Τσολάκη ανοίγει την «αγκαλιά» του στην πόλη. Μπορεί κάποιος να επισκεφθεί το Μουσείο, να περπατήσει στο πάρκο, να παίξει στο γήπεδο να κάνει πικ-νικ και όλα αυτά μαζί. Γιατί δε θέλουμε μουσεία – οχυρά, δε θέλουμε μουσεία περίκλειστα. Θέλουμε μουσεία και παρεμβάσεις που να είναι συμμετοχικές, ανοιχτές.

Όλα αυτά για τα οποία είμαστε χαρούμενοι, σήμερα τα επιτυγχάνουμε χάρη στην εξαιρετική συνεργασία μας. Χωρίς εγωισμούς και περιχαρακώσεις. Γνωρίζουμε επίσης πολύ καλά ότι δεν είμαστε παρά μόνο στην αρχή. Έχουμε πάρα πολλή δουλειά ακόμη μπροστά μας για να εξασφαλίσουμε την αναγκαία χρηματοδότηση και να προχωρήσουμε το έργο. Να συμφωνήσουμε, όμως ότι οι «οιωνοί» είναι επιτέλους καλοί. Θα ήθελα να απευθύνω ένα μεγάλο ευχαριστώ στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και προσωπικά στην Υπουργό κ. Μενδώνη, καθώς και στην Ακαδημία Αθηνών και τον Γενικό Γραμματέα  κ. Ζερεφό, στην Ανάπλαση Α.Ε. και τον Χρόνη Ακριτίδη, στον κ. Τουρνικιώτη και σε όλη την Επιτροπή Αξιολόγησης που μοιράστηκαν μαζί μας τη σοφία τους».

Στην ομιλία του, ο Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας, καθηγητής Χρήστος Ζερεφός, μεταξύ άλλων, τόνισε: «Η Ακαδημία Αθηνών σε δύο διαφορετικές αποφάσεις της Συγκλήτου της, αλλά και σήμερα με την παρουσία τη δική μου, θέλουμε να χαιρετίσουμε αυτό το σημαντικό “άλμα” που γίνεται στην Αθήνα, στην ανάδειξη της έννοιας της Ακαδημίας και των ιδεωδών που έχει μία Ακαδημία, η οποία δεν είναι Πανεπιστήμιο ή Μουσείο. Η Ακαδημία είναι συμπυκνωμένο και διυλισμένο όλο το ανθρώπινο πνεύμα».

Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Εταιρείας «Ανάπλαση Α.Ε.», Χρόνης Ακριτίδης, ανέφερε: «Είμαστε χαρούμενοι διότι ο διαγωνισμός ολοκληρώθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα και με απόλυτα διαφανείς διαδικασίες. Ζητήσαμε από τους συμμετέχοντες να εφαρμόσουν αυστηρότερες προδιαγραφές από εκείνες που όριζαν τα ΦΕΚ και με ικανοποίηση είδαμε ότι ανταποκρίθηκαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ευχαριστούμε όλους όσοι πήραν μέρος στον διαγωνισμό».

Ο επικεφαλής της κριτικής επιτροπής του διαγωνισμού, Παναγιώτης Τουρνικιώτης, από την πλευρά του, ανέφερε: «Το πρώτο βραβείο του διαγωνισμού είναι μια πρόταση λιτή και νεωτερική, που θα έχει ιδιαίτερη πολιτιστική εμβέλεια. Το Μουσείο εγγράφεται στο φυσικό και οικιστικό περιβάλλον με μια δυναμική χειρονομία που διαμορφώνει ταυτόχρονα τοπίο και κτίριο. Είναι οργανωμένο γύρω από μια βυθισμένη πλατεία στην οποία συναντώνται τέσσερις πορείες πρόσβασης, που το ανοίγουν στην πόλη. Οι κτιριακοί του όγκοι υψώνουν πράσινες πλαγιές σε φυσική και οπτική συνέχεια με το άλσος της Ακαδημίας Πλάτωνος, προσφέροντας απεριόριστη θέα στην πόλη. Το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο μπορεί να αποτελέσει έναν υπερτοπικό πόλο πολιτισμού, πρασίνου και αναψυχής στα δυτικά της Αθήνας».

Ο νικητής του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, Γεώργιος Τσολάκης, σε δήλωσή του, ανέφερε: «Το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών προβάλλει το όραμα της Αθήνας του μέλλοντος. Ένας δημόσιος χώρος – μουσείο σε αρμονία με το φυσικό έδαφος, ο οποίος θα συμπεριλαμβάνει τους εκθεσιακούς χώρους, τις αρχαιολογικές ανασκαφές και τους πολλαπλούς χώρους αναψυχής και άθλησης, ενθαρρύνοντας την συμμετοχικότητα».

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, ο καθηγητής Αρχιτεκτονικού και Αστικού Σχεδιασμού Δημήτρης Πολυχρονόπουλος παρουσίασε την αρχιτεκτονική μελέτη που κέρδισε το δεύτερο βραβείο του διαγωνισμού. Τη δική του πρόταση που έλαβε το τρίτο βραβείο παρουσίασε και ο αρχιτέκτονας – μηχανικός Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος.

Οι προδιαγραφές του κτιρίου – Μικρότερη κάλυψη: 14.362 τ.μ. αντί 30.000 τ.μ  – Μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα

Το κτίριο θα είναι βιοκλιματικό και μηδενικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος, ενώ θα προσφέρει απρόσκοπτη πρόσβαση στα άτομα με αναπηρία.

Με στόχο τη μείωση οποιασδήποτε περιβαλλοντικής όχλησης, ο Δήμος Αθηναίων σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού ζήτησαν από τους διαγωνιζόμενους να εφαρμόσουν αυστηρότερες προδιαγραφές από αυτές που ορίζονταν από τα σχετικά ΦΕΚ, εξασφαλίζοντας ωστόσο την πλήρη κάλυψη όλων των αναγκών του Μουσείου.

Το κτίριο που θα στεγάσει το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης των Αθηνών θα εκτείνεται σε 14.362 τ.μ. (συμπεριλαμβανομένων 700 τ.μ. για το Διεθνές Κοινό των Ακαδημιών) αντί για 30.000 τ.μ. που προέβλεπαν οι όροι δόμησης του σχετικού ΦΕΚ (μειωμένα τετραγωνικά σε ποσοστό άνω του 50%).

Η μέγιστη επιτρεπόμενη κάλυψη προκύπτει κατά 20% μικρότερη από ό,τι όριζε το ΦΕΚ (ποσοστό 50% αντί 70%) και το ύψος του κτιρίου θα ανέρχεται στα 10,5 μ., μειωμένο κατά 7,5 μ. από ό,τι όριζε το ΦΕΚ. Ο χώρος στάθμευσης που θα καλύπτει σύνολο 2.600 τ.μ. θα είναι υπόγειος και όχι υπαίθριος.

Στον περιβάλλοντα χώρο προβλέπεται η κατασκευή ανοιχτού αμφιθεάτρου 500 θέσεων, ενώ εντός του Μουσείου, περιλαμβάνονται οι κτιριακές εγκαταστάσεις του «Διεθνούς Κοινού των Ακαδημιών».

Παράλληλα,  στο πλαίσιο της ανάδειξης της Ακαδημίας Πλάτωνος από πλευράς του Δήμου Αθηναίων,  προβλέπεται και η ανάπλαση του χώρου πρασίνου με τη δημιουργία ενός πάρκου με όρους αειφορίας και βιωσιμότητας.

Δεκαέξι αρχιτεκτονικές προτάσεις

Από τις 16 έγκυρες προτάσεις οι οποίες κατατέθηκαν, οι τρεις πρώτες κέρδισαν χρηματικά βραβεία, ενώ οι δύο επόμενες, έλαβαν έπαινο. Τα μέλη της κριτικής επιτροπής που συνέθεσαν οι κ.κ. Παναγιώτης Τουρνικιώτης (Αρχιτέκτων Μηχανικός, Kαθηγητής ΕΜΠ, Πρόεδρος της Επιτροπής), Μόρφω Παπανικολάου (Αρχιτέκτων Μηχανικός), Πηνελόπη Κουγιανού (Αρχιτέκτων Μηχανικός), Νέλλη Μάρδα (Αρχιτέκτων Μηχανικός, Ομότιμος Καθηγήτρια ΕΜΠ) και Αλέξανδρος Γλεντής (Πολιτικός Μηχανικός, Εκπρόσωπος της Διοργανώτριας Αρχής). Κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού ζητήθηκαν στοιχεία και πληροφορίες από 153 ενδιαφερομένους.

Έκθεση στο Πολιτιστικό Κέντρο “Μελίνα” 

Εντωμεταξύ, έως την Κυριακή 19 Μαρτίου, στο Πολιτιστικό Κέντρο “Μελίνα” του Δήμου Αθηναίων λειτουργεί για το κοινό, ανοιχτή έκθεση στην οποία φιλοξενούνται και οι 16 αρχιτεκτονικές προτάσεις που συμμετείχαν στον διαγωνισμό.