Έρευνα – Φάκελος Κτήματος Φιξ: Τριάντα χρόνια επαιτείας του δήμου στις κυβερνήσεις δεν έφεραν αποτέλεσμα

Ποιος τελικά είναι ο ρεαλιστικός τρόπος για να το αποκτήσει ο δήμος Ηρακλείου Αττικής

Πολύ “ζεστά” έχει πάρει η δημοτική αρχή Ηρακλείου Αττικής το θέμα του κτήματος Φιξ. Έναν χώρο 27 στρεμμάτων, στα όρια του Δήμου και έναν από τους τελευταίους πνεύμονες πρασίνου στην ευρύτερη περιοχή, ο οποίος προφανώς και πρέπει να διατηρηθεί ελεύθερος προς όφελος, όχι μόνο των κατοίκων του Ηρακλείου, αλλά και γενικότερα αυτών των βορείων προαστίων.

H απόκτηση του κτήματος ΦΙΞ αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα για το δήμαρχο Νίκο Μπάμπαλο αφού είναι από τους πρώτους στόχους που είχε θέσει προεκλογικά. Ουσιαστικά η δημοτική αρχή του κ. Νίκου Μπάμπαλου μελετώντας μεθοδικά τα όσα έχουν προηγηθεί όλα τα προηγούμενα χρόνια, χτυπώντας πόρτες και πιέζοντας όλους όσους θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην κατεύθυνση της απόκτησης, κατέληξε στο συμπέρασμα πως δεν μπορεί να περιμένει ο δήμος κάποια “εξωτερική” οικονομική βοήθεια για την αγορά του συγκεκριμένου χώρου. Οπότε, αναμένεται πολύ σύντομα να προχωρήσει σε ρεαλιστικές προτάσεις ώστε να γίνει αυτό που προστάζει η λογική και το κοινό συμφέρον για την πόλη και τους πολίτες.

Στην έρευνα που πραγματοποίησε η εφημερίδα Χ-τύπος για τα άλση της περιοχής, άνοιξε τον “Φάκελο Φιξ” παρουσιάζοντας ενδελεχώς το ιστορικό της υπόθεσης με παράλληλη ανάλυση των θέσεων του Δήμου Ηρακλείου Αττικής, αναφορικά με την υπόθεση της διεκδίκησης απόκτησης του ακινήτου.

Αρχικά να σημειώσουμε πως διαχρονικά η όποια αξίωση ή διεκδίκηση πόρων για την απαλλοτρίωση ή αγορά του Κτήματος γινόταν σε συνεννόηση με το Υπουργείο Πολιτισμού, κοινοποιώντας απλώς τις προθέσεις και τις ενέργειές που έκανε ο δήμος στο Υπουργείο Εσωτερικών.

Για τη διοίκηση, υπέρτατος στόχος είναι να περάσει το ακίνητο στην κυριότητα του Δήμου και, κατά συνέπεια, των πολιτών, χωρίς να θέτει περιορισμούς για το ποιος κυβερνητικός φορέας δύναται να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση.

Περιγραφή του ακινήτου και της κατάστασης

Το Κτήμα Φιξ αποτελεί μια έκταση 27 στρεμμάτων στα όρια του Δήμου Ηρακλείου Αττικής, στα σύνορα με τους όμορους Δήμους Λυκόβρυσης – Πεύκης και Μεταμόρφωσης. Αποτελεί ιδιωτικό χώρο ιδιοκτησίας των κληρονόμων του Ιωάννη Φιξ, είναι όμως πάγιο αίτημα δεκαετιών του Δήμου Ηρακλείου Αττικής η απόκτησή του, προκειμένου να παραδοθεί στην κοινωνία ως κοινόχρηστος χώρος πρασίνου.

Και αυτό γιατί το Κτήμα Φιξ είναι, ίσως, από τους τελευταίους πνεύμονες πρασίνου στην ευρύτερη περιοχή, ο οποίος πρέπει να διατηρηθεί ελεύθερος προς όφελος, όχι μόνο των κατοίκων του Ηρακλείου, αλλά και γενικότερα αυτών των βορείων προαστίων.

Τι περιλαμβάνει το ακίνητο

1) Αξιόλογο τριώροφο κτίσμα (χαρακτηριστικός τύπος έπαυλης) των αρχών του 20ου αιώνα με ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά και μορφολογικά στοιχεία, συνολικού εμβαδού μετά του  υπογείου 726,00 τ.μ.
2) Ισόγειο κτίριο εμβαδού 77,00 τ.μ.
3) Ισόγειο κτίριο εμβαδού 25,00 τμ.
4) Διώροφο κτίριο συνολικού εμβαδού 350,00 τ.μ.
5) Ισόγειο κτίριο εμβαδού 60,00 τ.μ.
6) Ισόγειο κτίριο εμβαδού 130,00 τ.μ.

Στον περιβάλλοντα χώρο του ακινήτου βρίσκονται πεύκα, 402 κουκουναριές, 314 κυπαρίσσια, 192 ευκάλυπτοι, 7 φοίνικες καθώς και άλλα δέντρα και θάμνοι με μονοπάτια σε διάφορα επίπεδα δηλαδή διακριτοί χώροι αλλά ενιαίος ανοιχτός χώρος τα οποία δημιουργούν τον μοναδικό πνεύμονα.

Η ιστορική σημασία ολόκληρου του ακινήτου για την μνήμη των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, είναι πράγματι σημαντική, αφού η αποκοπή οιουδήποτε τμήματος αυτού, κατά τους κανόνες της λογικής και τα διδάγματα της κοινής πείρας, βλάπτει ολόκληρο το ακίνητο και δημιουργεί κατάσταση που δεν ανταποκρίνεται και δεν εκπληρώνει τον σκοπό του χαρακτηρισμού του.

Συνεπώς δεν πρόκειται απλά για ένα ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής κτίριο, το οποίο αυτοτελώς θα εξυπηρετούσε, όπως σε άλλες περιπτώσεις, την ιστορική μνήμη, αλλά πρόκειται για ένα ακίνητο το οποίο αποτελεί σημείο ιστορικής αναφοράς στο σύνολό του ως κτίριο και ως κατάφυτος περιβάλλοντας χώρος, με τα δύο συστατικά του να διαθέτουν ισάξια ιστορική σημασία.

Η αγορά και η μεταβίβαση του Κτήματος στην κυριότητα του Δήμου και του Δημοσίου έχει ακριβώς αυτό τον διττό σκοπό: αφενός να προστατευτεί από όποια σχέδια για τσιμεντοποίηση, αφετέρου να ανοίξει για τους κατοίκους της πόλης αλλά και όλου του λεκανοπεδίου.

Ο Δήμος Ηρακλείου Αττικής καταβάλει συνεχόμενες προσπάθειες για την απόκτηση του Κτήματος, όμως στερείται των πόρων για να προχωρήσει με ίδιες δυνάμεις σε μια τέτοια αγορά.

Αυτό που έκανε και κάνει είναι να διεκδικεί, από την όποια δυνατή πηγή χρηματοδότησης, την απαιτούμενη ενίσχυση προκειμένου να εκπληρωθεί αυτός ο διακαής πόθος όλων των Ηρακλειωτών.

“Το Κτήμα Φιξ είναι, ίσως, από τους τελευταίους πνεύμονες πρασίνου στην ευρύτερη περιοχή”

Σύντομο ιστορικό κινήσεων

Η πρώτη απαλλοτρίωση για το ακίνητο έγινε το 2001. Το 2004, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας, είχε δεσμευθεί κονδύλι από το Υπουργείο Πολιτισμού για την αποζημίωση του χώρου. Εντούτοις, το 18μηνο, που ορίζει ο Νόμος ως περιθώριο καταβολής των χρημάτων στους ιδιοκτήτες, παρήλθε και έτσι, μέσα στην ίδια χρονιά, οδηγήθηκε στην άρση της δέσμευσης των χρημάτων που προορίζονταν για την αγορά του Κτήματος.

Έκτοτε, ο Δήμος Ηρακλείου Αττικής δίνει μάχες για να κρατήσει ελεύθερο τον χώρο, η τελευταία δε εκ των οποίων δόθηκε επιτυχώς στο Συμβούλιο της Επικρατείας όπου διασφαλίστηκε η διαχρονική απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, με την οποία χαρακτηρίζονται διατηρητέα τα ακίνητα και ο περιβάλλοντας χώρος εντός του Κτήματος, αποτρέποντας έτσι, προς το παρόν, σχέδια για εμπορική εκμετάλλευσή του.

Μέσω του ρεπορτάζ βλέπουμε τη συνεχής διαπραγμάτευση που διατηρεί ο Δήμος με τους ιδιοκτήτες και είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ότι είναι διατεθειμένοι να προχωρήσουν στην απευθείας πώληση του Κτήματος, χωρίς δηλαδή να χρειαστεί η χρονοβόρα διαδικασία της απαλλοτρίωσης.

Σήμερα δε ο Δήμος έχει ακόμα ένα εργαλείο στα χέρια του: μια ολοκληρωμένη μελέτη αξιοποίησης, ένα άρτιο master plan, που διασφαλίζει ότι, στην ευτυχή κατάληξη της απόκτησης του Κτήματος, αυτό θα υπηρετήσει βιώσιμα τον σκοπό του προς όφελος των πολιτών της περιοχής.

Οικονομικά στοιχεία

• Η τιμή μονάδας που το δικαστήριο όρισε για την απαλλοτρίωση του χώρου, διαμορφώνει το συνολικό ποσό για την αγορά του κτήματος στα 13,8 εκατ. ευρώ, ποσό το οποίο ζητούν οι ιδιοκτήτες. Βέβαια, η εν λόγω δικαστική απόφαση χρονολογείται πριν από τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και πριν πέσουν ραγδαία οι τιμές των ακινήτων.
• Το κτήμα χρεώνεται με ετήσιο ΕΝΦΙΑ γύρω στα 150.000 ευρώ. Η διατήρηση του ακινήτου ως διατηρητέο, αφενός αποτρέπει την οικοδόμηση του κτήματος, αφετέρου αυξάνει την πίεση προς τους ιδιοκτήτες να πουλήσουν σε καλύτερη τιμή αφού χρεώνονται για μια έκταση την οποία δεν μπορούν να αξιοποιήσουν.

Αναλυτικό ιστορικό της υπόθεσης βάσει αποφάσεων και πράξεων

Με την υπ’ αριθ. 100/22-5-86 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του ο Δήμος Ηρακλείου Αττικής, αποφάσισε τον χαρακτηρισμό του «κτήματος ΦΙΞ» (Ο.Τ.245) σε Δημοτικό Πάρκο και τον χαρακτηρισμό σαν διατηρητέων των εντός αυτού κτισμάτων.

Στις 25-11-86 διαβιβάστηκε ο φάκελος στη Δ/νση Πολεοδομίας Ανατολικής Αττικής.

Στις 4-3-87 η Δ/νση Πολεοδομίας διαβίβασε τον φάκελο στο ΥΠΕΧΩΔΕ λόγω αρμοδιότητας, επειδή η τροποποίηση αφορά έκταση που βρίσκεται στο βασικό οδικό δίκτυο.

Με την υπ’ αριθ. 34/91 απόφασή του το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Ηρακλείου Αττικής, επιβεβαιώνει την προηγούμενη υπ’ αριθ. 100/86 απόφασή του και την διαβιβάζει την 1-2-91 στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Ακολουθεί βεβαίωση του Δήμου στις 28-2-91 ως προς την ακρίβεια του  τοπογραφικού και ότι δεν έχει μεταβληθεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς του ακινήτου.

Από το εγκεκριμένο ΓΠΣ του Δήμου Ηρακλείου Αττικής προβλέπεται έκταση 17 στρεμμάτων του ακινήτου, ως χώρος πρασίνου.

Για την κήρυξη των κτισμάτων σαν διατηρητέων απαιτούνταν απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, στον οποίο διαβιβάστηκε ο φάκελος από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Με την με αριθ. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/736/33018//5.6.2002 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού (ΦΕΚ Β’ 811/28.2.2002) χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1469/1950, το κτίριο της παραπάνω ιδιοκτησίας (επί της οδού Ηρακλείου 524) με τον περιβάλλοντα χώρο του. Με την ανωτέρω Υπουργική Απόφαση, γίνεται δεκτό ότι, «Η επιβλητικότητα του κτιρίου με τον κατάφυτο περιβάλλοντα χώρο του, καθόρισαν τη διαμόρφωση του δομημένου περιβάλλοντος στην περιοχή και αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για τις μνήμες των κατοίκων της».

Οι Κάρολος Ιωάννου Φιξ κ.λ.π. (κληρονόμοι Φιξ) άσκησαν, ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, Αίτηση Ακύρωσης κατά της με αριθ. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/736/33018//5.6.2002  απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία συζητήθηκε στις 14/03/2007 στο Ε’ τμήμα. Στην ανωτέρω συζήτηση άσκησαν πρόσθετη παρέμβαση, υπέρ του Υπουργού Πολιτισμού, οι Δήμοι Ηρακλείου Αττικής, Λυκόβρυσης Αττικής, Μεταμόρφωσης Αττικής και Πεύκης Αττικής, δηλαδή, οι όμμοροι Δήμοι προς το ακίνητο.

Εκδόθηκε η υπ’ αριθ. 2179/2008 απόφαση του Σ.τ.Ε.(Ε’ τμήμα), με την οποία απορρίπτεται η Αίτηση ακύρωσης των Κάρολος Ιωάννου Φιξ κ.λ.π. Με το ΦΕΚ 24Δ/21-1-02 κηρύχθηκε η αναγκαστική απαλλοτρίωση του ακινήτου, που  βρίσκεται στο Ο.Τ. 245 του Δήμου, συνολικού εμβαδού 27.006,5 τ.μ. και ειδικότερα για την αποκατάσταση των κτιρίων και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του, για να χρησιμοποιηθεί για τις ανάγκες της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας.

Η παραπάνω απαλλοτρίωση κηρύχθηκε υπέρ και με δαπάνη του Δημοσίου και θα αντιμετωπιζόταν από τις πιστώσεις του προγράμματος Δημοσίων επενδύσεων του Υπουργείου Πολιτισμού, πλην όμως η απαλλοτρίωση, αν και καθορίστηκε προσωρινή και οριστική τιμή μονάδος, δεν συντελέστηκε.

Στις 30/01/2008 υποβλήθηκε μήνυση – μηνυτήρια αναφορά στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών από τους Αντώνιο – Ελευθέριο ΒΟΜΒΑ κ.λ.π. κατά Φοίβου ΙΑΤΡΕΛΛΗ κ.λ.π. με περιγραφόμενα αδικήματα: απάτη σε βάρος του Δημοσίου, το περιουσιακό όφελος ή η προξενηθείσα ζημία της οποία υπερβαίνει το ποσό των 150.000 ευρώ (σε συνδυασμό με το αρ. 1 παρ. 1 του Ν., 1608/50), απιστία η περιουσιακή ζημία της οποίας υπερβαίνει το ποσό των 15.000 ευρώ, ηθική αυτουργία στην ανωτέρω πράξη, παράβαση καθήκοντος (αρ. 259 ΠΚ). Η ανωτέρω ποινική διαδικασία παραμένει σε εκκρεμότητα.

Με την από 08/12/2014 Αίτηση ακύρωσης, ενώπιον του Ε’ τμήματος του Σ.τ.Ε., οι Κάρολος Ιωάννου Φιξ κ.λ.π. (κληρονόμοι Φιξ), ζητούν την ακύρωση της από 12/10/2014 σιωπηρής άρνησης – παράλειψης, καθώς και της τυχόν μελλοντικής ρητής άρνησης του Υπουργού (Πολιτισμού και Αθλητισμού), να προβεί στον αιτηθέντα εκ νέου χαρακτηρισμό του ακινήτου τους κατά το Ν. 3028/2002 και να υποχρεωθεί η Διοίκηση να προβεί σε νέο χαρακτηρισμό του ακινήτου με το Ν. 3028/2002, σύμφωνα με την υποβληθείσα Αίτηση.

Η Αίτηση εκδικάστηκε και απορρίφθηκε στις 31-12-2018 και έτσι το Κτήμα (ακίνητα και ελεύθεροι χώροι) παραμένει διατηρητέο.

Μπορεί να αποκτηθεί και πως;

α) Να τονίσουμε ότι κανείς δεν έχει υποχρέωση, ουσιαστικά δεν χρωστάει στο Ηράκλειο Αττικής, ούτε και σε κανένανα δήμο ή φορέα, να αγοράσει κάποιο ακίνητο και στη συγκεκριμένη περίπτωση το κτήμα φιξ και να το δώσει στο Ηράκλειο
β) Αν το είχε πάρει το υπουργείο πολιτισμού το 2003 ήταν πολύ πιθανό, όπως έγινε και με όλη τη δημόσια ακίνητη περιουσία, την περίοδο της κρίσης να ειχε πάει στο ΤΑΙΠΕΔ.
γ) Με απαλοτρίωση του υπουργείου πολιτισμού θα ήταν αποκλειστικά σε χρήση του υπουργείου πολιτισμού ή να το χρησιμοποιούσε το ίδιο χωρίς να ήταν υποχρεωμένο να το παραδώσει στο δήμο.
δ) Όλες οι διοικήσεις του δήμου μέχρι σήμερα χτύπησαν πόρτες και σε πολλές διαφορετικές κυβερνήσεις, όλοι έλεγαν ναι αλλά στο τέλος, έλεγαν δεν γίνεται ή σφύριζαν αδιάφορα.
ε) Η περιφέρεια Αττικής μπορεί να συμμετάσχει στην αγορά του, όμως δεν χρηματοδοτεί  δήμους για αγορά ακινήτων και βέβαια μπορεί να το πάρει μόνο μισό μισό με το δήμο, οπότε, θα είναι συνιδιοκτήτρια και θα έχει φυσικά πάντα λόγο στη χρήση. Άρα, μπορεί να λέει το θέλω κλειστό ή θέλω να κάνω κάτι άλλο από αυτό που λέει ο δήμος.
στ) Δεν υπάρχουν προγράμματα ΕΣΠΑ ή χρηματοδοτικά εργαλεία ή ευρωπαικά προγράμματα για αγορές αλλά μόνο για αναστηλώσεις ή ανακαινίσεις κτιρίων.

Τέλος, το πράσινο ταμείο δεν χρηματοδοτεί δήμους για πολύ μεγάλα ποσά . Οπότε, ουσιαστικά χρειάζεται η δημοτική αρχή να βρεί συμφέρουσα χρηματοδότητση ή να χρησιμοποιήσει ιδίους πόρους.

Καταγράφοντας από το 1996 το θέμα ξέρουμε ότι το κτήμα ΦΙΞ είναι ομόθυμη θέση όλων των δημοτικών αρχών και ο δήμος πρέπει να βρεί τρόπο για την απόκτησή του. Οι εξελίξεις ας είναι αφορμή για ενότητα και λύσεις και όχι για άλλοθι, ελπίζοντας ότι στο Ηράκλειο, Δήμαρχος, αρχηγοί παρατάξεων και δημοτικοί σύμβουλοι, μπορούν να πάρουν γενναίες αποφάσεις ώστε να προστεθεί ένα πολύ μεγάλο εμβληματικό ακίνητο για την ιστορία της Ελλάδας αλλά και του δήμου Ηρακλείου Αττικής, στην ιδιοκτησία αλλά και τη χρήση των πολιτών του.