«Βάκχες» στην Πειραιώς 260: Μια ανατρεπτική ανάγνωση της τραγωδίας του Ευριπίδη από την Έλ. Παπακωνσταντίνου

Μετά από μια άκρως επιτυχημένη περιοδεία σε θέατρα και φεστιβάλ της Ευρώπης, η Έλλη Παπακωνσταντίνου παρουσιάζει τις «Βάκχες» στην Πειραιώς 260 από τις 4 έως τις 6 Ιουλίου. Η Ελληνίδα δημιουργός που τα τελευταία χρόνια έχει κερδίσει τη διεθνή αναγνώριση, παραδίδει στο κοινό μια πρωτότυπη ανάγνωση της τραγωδίας του Ευριπίδη, ένα σύγχρονο έργο για τη ρευστότητα των φύλων, που συνδέει το θέατρο, την όπερα, τη μουσική και την περφόρμανς.

«Αντλώντας από το γνωστό μύθο, γράφω και σκηνοθετώ ένα έργο για το τέλος της πατριαρχίας. Στον πυρήνα του η θηλυκότητα και το queer. Στις Βάκχες διαβάζω ακριβώς αυτό το άνοιγμα της εποχής προς τη δυνατότητα μιας άλλης κατανόησης του κόσμου» λέει η Έλλη Παπακωνσταντίνου. Με ένα εξαιρετικό καστ και με διθυραμβικές κριτικές από διεθνή Μέσα να τη συνοδεύουν, η παράστασή της αναμένεται να αποτελέσει μια από τις πιο δυνατές στιγμές του φετινού προγράμματος του Φεστιβάλ Αθηνών.

Ο Διόνυσος ως μια queer θεότητα

Ένας μετεωρίτης αναμένεται από στιγμή σε στιγμή να χτυπήσει τη Γη. Οι επιστήμονες τον αποκαλούν «Διόνυσο». Ο αρχαίος θεός έρχεται με σάρκα και οστά και καθοδηγεί τους ήρωες προς το Δωμάτιο του Πόθου. Δεν υπάρχει πιο τρομακτικό δωμάτιο. Για να το φτάσουν, πρέπει να διασχίσουν ένα μυστηριώδες ενεργειακό πεδίο ξεπερνώντας το φόβο της αποκάλυψης, της πτώσης, της μόλυνσης, της φθοράς, της ύβρεως, της ντροπής.

«Το έργο ξεκινάει σε ένα όχι τόσο μακρινό μέλλον, μετά και από την επίδραση του metoo, σε έναν κόσμο πολιτικής ορθότητας, ταξικά άνισο, όπου οι έμφυλες ταυτότητες και οι σχέσεις των ανθρώπων έχουν πλήρως ρυθμιστεί. Κάπου εκεί φθάνει ο Διόνυσος και αποκαλύπτει την ουσία των πραγμάτων, οδηγώντας τα πρόσωπα σε μια βαθύτερη ένωση με το γίγνεσθαι. Τα οδηγεί στο Δωμάτιο του Πόθου! Τι κρύβεται σε αυτό το δωμάτιο; Μα ο πραγματικά ελεύθερος εαυτός μας!» αποκαλύπτει η Έλλη Παπακωνσταντίνου.

Ο θεός Διόνυσος δεν δέχεται την άρνηση, την αναβολή, την περιφρόνηση. Θα εκτελέσει την αποστολή του με κάθε κόστος. «Σκιαγραφώ τον Διόνυσο ως μια queer θεότητα σε διαρκή ροή που δραπετεύει κάθε σχήματος και περιγράμματος. Διασχίζει σύνορα, έμφυλα, μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας. Ούτε άνδρας ούτε γυναίκα, ο Διόνυσος επιστρέφει για να εκδικηθεί. Ο Ευριπίδης εκφράζει την πολλαπλότητα και την ένωση με το Όλον. Σε αυτόν τον ορίζοντα τον συναντώ για να δώσω μια άλλη εκδοχή του μύθου» αναφέρει η Έλλη Παπακωνσταντίνου η οποία παντρεύει τον αρχαίο μύθο με μια σύγχρονη αφήγηση, αξιοποιώντας στο έπακρο τα νέα τεχνολογικά μέσα.

«Δουλεύω πολύ με τους μύθους όχι για να τους κάνω καλύτερους. Σε καμιά περίπτωση. Είναι αριστουργήματα της παγκόσμιας κληρονομιάς μας. Αφηγούμαι εκ νέου μια ιστορία που γεννήθηκε σε συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, αλλά τώρα που η ανθρωπότητα ανοίγει προς τη θηλυκότητα, ως άνθρωπος αυτής της εποχής αφηγούμαι αυτήν τη μετάβαση, αυτό το άνοιγμα» σημειώνει.

Πολλές γλώσσες, πολλές τέχνες

Η Έλλη Παπακωνσταντίνου χρησιμοποιεί στην παράσταση μια queer παραστατική γλώσσα, ποπ αλλά με κλασικά οπερατικά ξεσπάσματα, χορευτική αλλά και μυστικιστική. Το queer εδώ σχετίζεται με έναν τρόπο κατανόησης όχι μόνο των έμφυλων ταυτοτήτων αλλά και της αισθητικής, της πολιτικής, της γλώσσας. «Το queer εδώ πηγάζει από την ίδια την αισθητική γλώσσα της παράστασης, όπου το κιτς, το ποπ και πιο “συστημικές τέχνες” – όπως η όπερα – συνυπάρχουν χωρίς αυτό να δημιουργεί πρόβλημα» λέει η σκηνοθέτις.

Στη δημιουργία του πολύγλωσσου αυτού έργου -στη σκηνή ακούγονται αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά και ελληνικά – συνέβαλε η παρουσία του Βενεζουελάνου αλχημιστή των ήχων Ariah Lester, αλλά και η ευφάνταστη χορογραφία των Γάλλων Cristophe Beranger και Jonathan Pranlas Descours. «Η παράσταση είναι ποπ και λυρική ταυτόχρονα. Θέλω να δημιουργήσω μια αισθητική πρόταση που δεν αναφέρεται σε ένα είδος, αλλά γιορτάζει την πολλαπλότητα» αναφέρει.

«Να γίνουμε ο αληθινός μας εαυτός»

Η Έλλη Παπακωνσταντίνου σκηνοθετεί μια παράσταση πέρα από στεγανά, δίνοντας αφορμή για υπερβάσεις. Η ίδια λέει άλλωστε ποιο θα ήθελε να είναι το μήνυμα από τις «Βάκχες»: «Βλέπω τη δυνατότητα να γίνουμε ο αληθινός μας εαυτός σε αυτήν τη ζωή στο εδώ και τώρα μέσα από αλλαγές και πιθανές καταστροφές. Δεν πειράζει, ίσως είναι σημαντικότερο να πάμε προς τα εκεί όπου μας δείχνει ο Διόνυσος. Προς το δωμάτιο της επιθυμίας, όπου δεν ξέρουμε ακριβώς τι θα μας συμβεί αν το τολμήσουμε. Αυτήν την πορεία καταγράφει η παράσταση, μια κίνηση προς τον βαθύτερο εαυτό».