Βάνα Παπαευαγγέλου: «Πιο κοντά στο καλό από ότι στο κακό σενάριο για την Όμικρον – Εμβολιαστείτε»

Απίθανη θεωρεί η καθηγήτρια Βάνα Παπαευαγγέλου την απαισιόδοξη εκδοχή η νέα παραλλαγή Όμικρον να αποδειχθεί τόσο σοβαρή, ώστε να μην μπορεί να αντιμετωπιστεί με τα υπάρχοντα εμβόλια, σε συνέντευξη της στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Αν συμβεί αυτό «γυρνάμε πίσω στο Μάρτιο του 2020 έχοντας όμως στα χέρια μας τη τεχνογνωσία των εμβολίων που, σύμφωνα με τη φαρμακοβιομηχανία, μπορούν να κυκλοφορήσουν μέσα σε 90-100 μέρες. Στη περίπτωση αυτή όμως, ανάλογα με τη διασπορά του ιού στη κοινότητα και τις αντοχές των συστημάτων υγείας θα χρειαστεί να αποφασιστούν επιπλέον μέτρα», επισημαίνει.

Μιλώντας στον Μιχάλη Κεφαλογιάννη εκτιμά ότι τα υπάρχοντα εμβόλια -όσον αφορά την μετάλλαξη Όμικρον- «θα συνεχίζουν να προσφέρουν σημαντική προστασία έναντι σοβαρής νόσου και θανάτου», αλλά αυτό θα μπορεί να λεχθεί με σιγουριά -όπως τονίζει – σε λίγες εβδομάδες από σήμερα.

– Αισιοδοξία ότι η Όμικρον προκαλεί ηπιότερη νόσο από την Δέλτα

Τα πρώτα δεδομένα από τη Νότια Αφρική αναφέρουν ότι η παραλλαγή Όμικρον συνδέεται με ηπιότερη νόσο σε σύγκριση με τη Δέλτα επισημαίνει η καθηγήτρια παιδιατρικής και συνεχίζει: «Χρειαζόμαστε όμως περισσότερα κλινικά δεδομένα πριν βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα. Η αισιοδοξία μας επίσης πηγάζει από τις γνώσεις εξελικτικής ιολογίας σύμφωνα με τις οποίες, επειδή ο ιός θέλει να συνεχίσει να διασπείρεται, προτιμά να αφήνει τους «ασθενείς» να επιβιώνουν ώστε να μολύνουν περισσότερους ανθρώπους».

Από την προηγούμενη εμπειρία μας με την μετάλλαξη Δέλτα και σύμφωνα με τις προβλέψεις του ECDC, προβλέπεται ότι η μετάλλαξη Όμικρον θα επικρατήσει στην Ευρώπη μέσα στους επόμενους δύο-τρεις μήνες , εξηγεί η καθηγήτρια παιδιατρικής Βάνα Παπαευαγγέλου και προσθέτει πως «ο μόνος τρόπος για να μειώσουμε τις πιθανότητες να αναδυθούν νέες σημαντικές μεταλλάξεις είναι ο καθολικός εμβολιασμός».

– Πότε θα γνωρίζουμε αν η Όμικρον προκαλεί πιο συχνά επαναλοίμωξη σε όσους έχουν ήδη νοσήσει

Ωστόσο, όπως λέει, η παρατήρηση ότι η πιθανότητα επαναλοίμωξης με τη παραλλαγή «Όμικρον» ασθενών που είχαν νοσήσει από παλιότερο στέλεχος του ιού (αρχικό της Wuhan, Βήτα ή Δέλτα) είναι τριπλάσιες «προκαλεί μεγάλη ανησυχία καθώς συνεπάγεται έκρηξη νέων κρουσμάτων λόγω μείωσης του τείχους ανοσίας. Αυτό βέβαια αποτελεί μια αρχική εκτίμηση που μένει να επαληθευτεί».

Στη περίπτωση όμως που επιβεβαιωθούν τα δεδομένα αυτά, «είναι απαραίτητο όλοι όσοι νόσησαν και αμέλησαν να εμβολιαστούν, καθώς θεωρούσαν τους εαυτούς τους προστατευμένους από τη φυσική ανοσία, να τρέξουν να κλείσουν το ραντεβού τους για εμβόλιο», επισημαίνει η κα Παπαευαγγέλου.

– Η Όμικρον δείχνει να είναι πολύ μεταδοτική

Τα πρώτα επιδημιολογικά δεδομένα από την Νότια Αφρική δείχνουν ότι η παραλλαγή «Όμικρον» είναι πολύ μεταδοτική, καθώς η χώρα αυτή αντιμετωπίζει μια εκθετική αύξηση των νέων κρουσμάτων τις τελευταίες μέρες, τονίζει, ενώ σχολιάζοντας το κλίμα υπεραισιοδοξίας ότι τελειώνουμε με την πανδημία μετά τον εμβολιασμό, αναφέρει : «Είχαμε την ατυχία η χαλάρωση των Μέτρων Ατομικής Προστασίας, παγκοσμίως, να συμπέσει χρονικά με την ανάδυση της παραλλαγής Δέλτα , γεγονός που είχε σαν αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση των κρουσμάτων εν μέσω καλοκαιριού».

– Όπου υπάρχουν ανεμβολίαστοι θα συνεχίσουμε να βλέπουμε επιδημικές εξάρσεις

Η ίδια αφήνει να εννοηθεί ότι οποιαδήποτε πρόβλεψη για το μέλλον είναι παρακινδυνευμένη, αλλά λέει πως «σε περιοχές και κοινωνίες όπου σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού παραμένει ανεμβολίαστο, θα συνεχίσουμε να παρατηρούμε σημαντικές επιδημικές εξάρσεις». Τέλος διαφωνεί κάθετα με την άποψη ότι δεν εμβολιάζεις στην κορύφωση της πανδημίας, καθώς ο ιός γίνεται ισχυρότερος και επισημαίνει πως «η επέκταση του εμβολιασμού αλλά και η χορήγηση αναμνηστικής δόσης εμβολίου μειώνει σημαντικά τις «ευκαιρίες» του ιού να μεταδίδεται».

– Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της καθηγήτριας παιδιατρικής Βάνας Παπαευαγγέλου στον Μιχάλη Κεφαλογιάννη και στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό πρακτορείο ειδήσεων έχει έχω εξής:

ΕΡ: Από την αρχή της πανδημίας οι περισσότεροι ειδικοί είχαν προβλέψει την εμφάνιση μεταλλάξεων του νέου ιού. Συμμερίζεστε την άποψη ορισμένων ότι «στην κορύφωση μιας πανδημίας δεν εμβολιάζεις γιατί κάνεις πιο δυνατό τον ιό»;

ΑΠ: Διαφωνώ με την άποψη αυτή. Αντιθέτως, στη φάση κορύφωσης της πανδημίας πρέπει να εντατικοποιηθεί ο εμβολιασμός καθώς η αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού θα μειώσει τη περαιτέρω διασπορά στη κοινότητα. Είναι γνωστό ότι τα εμβόλια προστατεύουν από σοβαρή νόσο αλλά δεν προσφέρουν απόλυτη αποστειρωτική ανοσία δηλαδή δεν αποτρέπουν πάντα τη μόλυνση. Υπάρχουν όμως σαφείς ενδείξεις ότι όσο πιο ψηλή είναι η ανοσιακή απάντηση τόσο μικρότερος ο κίνδυνος μόλυνσης. Συνεπώς η επέκταση του εμβολιασμού αλλά και η χορήγηση αναμνηστικής δόσης εμβολίου μειώνει σημαντικά τις «ευκαιρίες» του ιού να μεταδίδεται.

ΕΡ: Μήπως υπήρξε βιασύνη από κάποιους συναδέλφους σας, εδώ και στο εξωτερικό να μιλήσουν για τέλος της πανδημίας έως την άνοιξη; Ίσως η άποψη αυτή οδήγησε σε εφησυχασμό;

ΑΠ: Η αλήθεια είναι ότι πολλές προβλέψεις σχετικά με το τέλος της πανδημίας έχουν διαψευστεί μέχρι σήμερα. Γνωρίζουμε πια ότι ο ιός θα συνεχίσει να βρίσκεται ανάμεσα μας για πολλά χρόνια και το πιθανότερο σενάριο είναι ότι θα προκαλεί ενδημικές εξάρσεις, όπως κάνει η γρίπη. Σε περιοχές και κοινωνίες όμως όπου σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού παραμένει ανεμβολίαστο, θα συνεχίσουμε να παρατηρούμε σημαντικές επιδημικές εξάρσεις. Η αίσθηση ασφάλειας και η αισιοδοξία που προσέφερε ο εμβολιασμός, τόσο σε ατομικό όσο και σε πληθυσμιακό επίπεδο, σίγουρα συνέβαλε στην χαλάρωση της τήρησης των ΜΑΠ. Είχαμε την ατυχία η χαλάρωση των ΜΑΠ, παγκοσμίως, να συμπέσει χρονικά με την ανάδυση της παραλλαγής Δέλτα γεγονός που είχε σαν αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση των κρουσμάτων εν μέσω καλοκαιριού.

ΕΡ: Τι γνωρίζουμε έως σήμερα για την παραλλαγή Όμικρον; Μεταδίδεται όσο και η Δέλτα ή περισσότερο;

ΑΠ: Τα πρώτα επιδημιολογικά δεδομένα από την Νότια Αφρική δείχνουν ότι η παραλλαγή «Όμικρον» είναι πολύ μεταδοτική καθώς η χώρα αυτή αντιμετωπίζει μια εκθετική αύξηση των νέων κρουσμάτων τις τελευταίες μέρες. Αυτή η παρατήρηση συμφωνεί άλλωστε με τις γνώσεις μας από την εξελικτική ιολογία που υποστηρίζουν ότι στόχος των μεταλλάξεων των ιών είναι η δημιουργία στελεχών με μεγαλύτερη μεταδοτικότητα. Θα χρειαστεί να περιμένουμε λίγες μέρες μέχρι να μπορούμε να απαντάμε με μεγαλύτερη βεβαιότητα στο ερώτημα αυτό.

ΕΡ: Επιστήμονες ισχυρίζονται ότι η ραγδαία εξάπλωση της Όμικρον οφείλεται και στην ικανότητά της να μολύνει ξανά ανθρώπους που είχαν περάσει Covid-19 στο παρελθόν. Η μελέτη αυτή από την Νότια Αφρική δείχνει ότι το νέο στέλεχος συνδέεται με σχεδόν τριπλάσιο αριθμό επαναλοιμώξεων σε σχέση με τα προηγούμενα επιδημικά κύματα. Ποια επίπτωση θα έχει αυτό στην πορεία της πανδημίας;

ΑΠ: Όντως τα νέα δεδομένα υποστηρίζουν ότι η πιθανότητα επαναλοίμωξης με τη παραλλαγή «Όμικρον» ασθενών που είχαν νοσήσει από παλιότερο στέλεχος του ιού (αρχικό της Wuhan, Βήτα ή Δέλτα) είναι τριπλάσιες. Η παρατήρηση αυτή προκαλεί μεγάλη ανησυχία καθώς συνεπάγεται έκρηξη νέων κρουσμάτων λόγω μείωσης του τείχους ανοσίας. Αυτό βέβαια αποτελεί μια αρχική εκτίμηση που μένει να επαληθευτεί. Στη περίπτωση όμως που επιβεβαιωθούν τα δεδομένα αυτά, είναι απαραίτητο όλοι όσοι νόσησαν και αμέλησαν να εμβολιαστούν, καθώς θεωρούσαν τους εαυτούς τους προστατευμένους από τη φυσική ανοσία, να τρέξουν να κλείσουν το ραντεβού τους για εμβόλιο. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η ανοσία που προσφέρει ο εμβολιασμός υπερτερεί της προστασίας που επιτυγχάνεται μετά από νόσηση.

ΕΡ: Τα πρώτα στοιχεία για τη νοσηρότητα που προκαλεί η Όμικρον, αφήνουν παράθυρο αισιοδοξίας ότι θα έχει ως αποτέλεσμα στους περισσότερους μια σχετικά ήπια νόσο ή έστω παρόμοια με αυτή που προκαλεί η Δέλτα;

ΑΠ: Τα πρώτα δεδομένα από τη Νότια Αφρική αναφέρουν ότι η παραλλαγή Όμικρον συνδέεται με ηπιότερη νόσο σε σύγκριση με τη Δέλτα. Χρειαζόμαστε όμως περισσότερα κλινικά δεδομένα πριν βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα. Η αισιοδοξία μας επίσης πηγάζει από τις γνώσεις εξελικτικής ιολογίας σύμφωνα με τις οποίες, επειδή ο ιός θέλει να συνεχίσει να διασπείρεται, προτιμά να αφήνει τους «ασθενείς» να επιβιώνουν ώστε να μολύνουν περισσότερους ανθρώπους.

ΕΡ: Από τη στιγμή που εντοπίστηκε η Όμικρον, πόσος χρόνος απαιτείται για να είναι η επικρατούσα παραλλαγή του ιού στη χώρα μας και στην Ευρώπη γενικότερα;

ΑΠ: Εφόσον επιβεβαιωθεί η αρχική άποψη ότι πρόκειται για μια παραλλαγή με μεγαλύτερη μεταδοτικότητα είναι βέβαιο ότι θα επικρατήσει. Δεν είναι εύκολο να εκτιμήσει κανείς τι θα συμβεί καθώς ο χρόνος που θα απαιτηθεί μέχρι να επικρατήσει η νέα παραλλαγή σαφώς εξαρτάται και από τη συμπεριφορά όλων μας. Από την προηγούμενη εμπειρία μας με την μετάλλαξη Δέλτα και σύμφωνα με τις προβλέψεις του ECDC, προβλέπεται ότι η μετάλλαξη Όμικρον θα επικρατήσει στην Ευρώπη μέσα στους επόμενους δύο-τρείς μήνες.

ΕΡ: Μπορεί να γίνει μια πρώτη εκτίμηση ότι τα υπάρχοντα εμβόλια είναι σε κάποιο βαθμό αποτελεσματικά για την Όμικρον, δηλαδή συμβάλουν στον να αποφεύγεται η βαριά νόσηση ή και ο θάνατος; Ποτέ θα μπορείτε να το πείτε αυτό με σιγουριά και τι απαντάτε σε όσους δεν εμβολίζονται με το επιχείρημα « αφού έχουμε συνεχώς μεταλλάξεις που τα εμβόλια ίσως δεν πιάνουν γιατί να εμβολιστώ αφού δεν προστατεύομαι»;

ΑΠ: Σύμφωνα με τα πρώτα επιδημιολογικά δεδομένα από τη Ν. Αφρική αλλά και τα βιβλιογραφικά δεδομένα από τη γρίπη, εκτιμάται ότι τα εμβόλια έναντι της COVID-19 θα συνεχίζουν να προσφέρουν σημαντική προστασία έναντι σοβαρής νόσου και θάνατο. Παρόλο που είναι πιθανό να μειωθεί η αποτελεσματικότητα τους στη πρόληψη μόλυνσης θα χρειαστούν λίγες εβδομάδες ακόμα μέχρι να καταλήξουμε σε ασφαλή συμπεράσματα. Σε απάντηση αυτών που επιχειρηματολογούν κατά του εμβολιασμού λόγω της εμφάνισης νέων μεταλλάξεων, θα εξηγούσα ότι όσο η εμβολιαστική κάλυψη δεν είναι αρκετά υψηλή, όσο δεν καταφέρνουμε να χτίσουμε το λεγόμενο «τείχος ανοσίας», επιτρέπουμε στον ιό να διασπείρεται ανάμεσα μας και να εξελίσσεται. Ο μόνος τρόπος για να μειώσουμε τις πιθανότητες να αναδυθούν νέες σημαντικές μεταλλάξεις είναι ο καθολικός εμβολιασμός.

ΕΡ: Εάν η νέα αυτή παραλλαγή αποδειχθεί πιο σοβαρή απ’ ότι φαίνεται αρχικά και τα εμβόλια αποδειχθούν ανίσχυρα να την αναχαιτίσουν ποιες θα είναι οι λύσεις; Νέα εμβόλια και lock down;

ΑΠ: Αυτή είναι η πιο απαισιόδοξη εκδοχή την οποία θεωρώ απίθανη. Σε αυτή τη περίπτωση γυρνάμε πίσω στο Μάρτιο του 2020 έχοντας όμως στα χέρια μας τη τεχνογνωσία των εμβολίων που, σύμφωνα με τη φαρμακοβιομηχανία, μπορούν να κυκλοφορήσουν μέσα σε 90-100 μέρες. Στη περίπτωση αυτή όμως, ανάλογα με τη διασπορά του ιού στη κοινότητα και τις αντοχές των συστημάτων υγείας θα χρειαστεί να αποφασιστούν επιπλέον μέτρα.