Ζυθοποιία Φιξ: Ένα Μνημείο Βιομηχανικής Κληρονομιάς στο έλεος του χρόνου

Πολλά από τα κτίρια που βρίσκονται στο οικόπεδο της πρώην ζυθοποιίας Καρόλου Φιξ, έχουν χαρακτηρισθεί ως διατηρητέα μνημεία βιομηχανικής κληρονομιάς της Θεσσαλονίκης. Αυτά τα κτίρια, θα αποκατασταθούν και θα δοθούν για εμπορική χρήση. Τα υπόλοιπα, μη προστατευόμενα κτίρια, τα οποία λειτουργούσαν κυρίως ως αποθήκες θα κατεδαφιστούν ώστε να ανεγερθούν κτίρια για εμπορική και ψυχαγωγική χρήση.

Ιστορία

Τα πρώτα κτίρια του συγκροτήματος άρχισαν να ανεγείρονται το 1882, για τις ανάγκες τού οινοπνευματοποιείου Μισραχή. Η δεύτερη οικοδομική φάση χρονολογείται στην περίοδο 1892-1893, όταν ιδρύθηκε και λειτούργησε το ζυθοποιείο από τους επιχειρηματίες Αλλατίνι, Μισραχή και Φερνάντεζ, στο ίδιο οικόπεδο όπου λειτουργούσε το οινοπνευματοποιείο Μισραχή.

Ο τρόπος κατασκευής του ήταν πρωτοποριακός για την εποχή: είχε εισαχθεί από την Ευρώπη, όπου αποτελούσε το κυρίαρχο μοντέλο κατασκευής πολυώροφων εργοστασίων. Βασιζόταν στις ιδιότητες του σιδήρου ως οικοδομικού υλικού και εξασφάλιζε μια κατά το δυνατόν πυρασφαλή κατασκευή, αφού οι πυρκαγιές αποτελούσαν τότε τη μεγαλύτερη απειλή για τα βιομηχανικά συγκροτήματα. Παράλληλα, ικανοποιούσε και μια σειρά πρακτικών ζητημάτων, που αφορούσαν την παραγωγή των προϊόντων.

Το 1912, η εταιρεία Μισραχή-Φερνάντεζ μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Ζυθοποιείο Όλυμπος», ενώ το 1920 συνενώθηκε με το «Ζυθοποιείο Νάουσα». Έτσι, τα δύο ζυθοποιεία λειτουργούσαν κάτω από την ίδια στέγη, με την επωνυμία «Όλυμπος-Νάουσα».

Το 1926, ο Κάρολος Φιξ, ιδιοκτήτης της αθηναϊκής εταιρείας «ΦΙΞ» αποκτά την πλειοψηφία των μετοχών και προσθέτει το εργοστάσιο της Θεσσαλονίκης, στα άλλα τρία ζυθοποιεία που ήδη λειτουργούσε.

Λόγω της μεγάλης βιομηχανικής παραγωγής, στο αρχικό οικοδόμημα προστέθηκαν στη συνέχεια και νέα κτίρια, για να καλυφθούν οι ανάγκες της αγοράς.

Ακόμη και μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, το Εργοστάσιο Φιξ παρέμεινε στην αγορά και στη βιομηχανική παραγωγή, ως ζυθοποιείο, ως παγοποιείο αλλά και ως εργοστάσιο παραγωγής χυμών. Μάλιστα το νεό εμφιαλωτήριο, κατασκευάστηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου το 1959.

Η άνοδος και η πτώση

Μέσα σε λίγες δεκαετίες, η βιομηχανία στη Θεσσαλονίκη έκανε τεράστια άλματα προς τα εμπρός. Στο συγκρότημα του Φιξ γίνονταν διαρκώς προσθήκες κτιρίων, ώστε να ικανοποιούνται οι απαιτήσεις τής δουλειάς. Ο οικοδομικός ιστός «αγκάλιασε» την περιοχή και το μέλλον τής Θεσσαλονίκης ως βιομηχανικής πόλης διαγραφόταν ευοίωνο. Κι ύστερα ήρθε ο παγκόσμιος πόλεμος, το καθεστώς των δασμών και άρχισε η παρακμή…

Το εργοστάσιο «Κάρολος Φιξ» συνέχισε να λειτουργεί μεταπολεμικά, όχι μόνον ως ζυθοποιείο-παγοποιείο, αλλά και παράγοντας άλλα προϊόντα, όπως χυμούς. Μάλιστα, οι εγκαταστάσεις τού συγκεκριμένου εμφιαλωτηρίου κατασκευάστηκαν το 1959, σε σχέδια του Τάκη Ζενέτου (ενός από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες της μεταπολεμικής περιόδου).

Το 1983, η λειτουργία του σταμάτησε οριστικά. Το τέλος της ήταν η αρχή τής εγκατάλειψης και της παρακμής. Ο μηχανολογικός εξοπλισμός λεηλατήθηκε και οι χάλκινοι ζυθοβραστήρες –και όχι μόνο– πιθανότατα πουλήθηκαν σε κάποιους με το κιλό. Ο χρόνος και οι καιρικές συνθήκες συνέχισαν το καταστροφικό έργο των κλεφτών. Οι στέγες ορισμένων κτιρίων κατέρρευσαν και σήμερα ελάχιστα θυμίζουν το «παλάτι» τού παρελθόντος.

Η ανάπλαση του Εργοστασίου Φιξ- Εμπορική Αξιοποίηση

Το πρώην βιομηχανικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, που στεγάζει και το εμβληματικό κτίριο με τα κόκκινα τούβλα, μπαίνει σε μία νέα εποχή αφού η νέα ιδιοκτήτρια εταιρεία Dimand ΑΕ, ανακοίνωσε ήδη τα σχέδιά της ανάπλασης.

Με πρωτοβουλία της Dimand ΑΕ, στην οποία πλέον ανήκει το 100% της τεράστιας εργοστασιακής περιοχής επί της οδού 26ης Οκτωβρίου, σταδιακά θα κατεδαφιστούν τα κτίσματα που δεν είναι προστατευόμενα, ξεκινώντας έτσι μία επένδυση, που πιθανόν να αγγίξει τα 150 εκατομμύρια ευρώ.

Τα προστατευόμενα κτίρια, περί των 5.000τ.μ. θα αναστηλωθούν και θα παραδοθούν για εμπορική χρήση. Τα διατηρητέα τμήματα και ο χώρος γύρω από αυτά δεν θα επηρεαστούν από τα σχέδια της ανάπλασης.