Θλίψη για τον θάνατο του Τζίμι Κάρτερ, 39ου προέδρου των ΗΠΑ, σε ηλικία 100 ετών

Ο Τζίμι Κάρτερ, ο 39ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, πέθανε σε ηλικία 100 ετών. Σύμφωνα με το Κέντρο Κάρτερ, ο πρώην πρόεδρος απεβίωσε στο σπίτι του στο Πλέινς της Τζόρτζια, περιτριγυρισμένος από την οικογένειά του, στις τελευταίες του στιγμές.

Ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν εξέφρασε τα συλλυπητήριά του, αναφέροντας πως ο Κάρτερ υπήρξε «πρότυπο του τι σημαίνει να ζεις μια ζωή με νόημα και σκοπό», θυμούμενος τον πρώην πρόεδρο ως «αγαπημένο φίλο». Από την πλευρά του, ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι οι Αμερικανοί οφείλουν στον Κάρτερ «ένα χρέος ευγνωμοσύνης», και ταυτόχρονα σημείωσε τις προετοιμασίες για την κρατική κηδεία του.

Ο Τζίμι Κάρτερ, πρώην αγρότης φιστικιών και υπολοχαγός του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, έκανε το βήμα στην πολιτική, υπηρέτησε ως κυβερνήτης της Τζόρτζια και εξελέγη πρόεδρος το 1977, παραμένοντας στη θέση του μέχρι το 1981. Υπήρξε ο μοναδικός πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ που έφτασε τα 100 χρόνια ζωής.

Η κληρονομιά του ενισχύθηκε από την παρουσία της συζύγου του, Ρόζαλιν Κάρτερ, η οποία πέθανε τον Νοέμβριο του 2023 σε ηλικία 96 ετών. Η Ρόζαλιν ήταν γνωστή για την υπεράσπιση της ψυχικής υγείας και την ανθρωπιστική της δράση. Μαζί, οι Carters αποτέλεσαν το μακροβιότερο προεδρικό ζευγάρι στην ιστορία των ΗΠΑ.

Ημέρα εθνικού πένθους

Ο απερχόμενος πρόεδρος Τζο Μπάιντεν κήρυξε ημέρα εθνικού πένθους την Πέμπτη 9η Ιανουαρίου 2025 τιμώντας τον προκάτοχό του, που ανήκε στη δική του παράταξη, το Δημοκρατικό Κόμμα. Παράλληλα, πολλοί ξένοι ηγέτες εξήραν τον εκλιπόντα, ιδίως για τους αγώνες του για ειρήνη και την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που συνεχίστηκαν για δεκαετίες μετά τη μοναδική θητεία του στον Λευκό Οίκο (1977-1981).

«Ο πατέρας μου ήταν ήρωας, όχι μόνο για μένα, αλλά για όλους όσοι πιστεύουν στην ειρήνη, στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην ανιδιοτελή αγάπη», σημείωσε ο γιος του Τσιπ Κάρτερ, σύμφωνα με το Κέντρο Κάρτερ.

Όλοι ανεξαιρέτως οι εν ζωή πολιτικοί που τον διαδέχθηκαν στον Λευκό Οίκο υποκλίθηκαν στον ασυνήθιστο πρώην αρχηγό του αμερικανικού κράτους, που τίποτε δεν έδειχνε πως προοριζόταν να γίνει πρόεδρος και ήταν ο γηραιότερος από όλους τους.

Ο 46ος πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, 82 ετών, ανέφερε σε διάγγελμά του προς τους Αμερικανούς ότι ο άλλοτε διάδοχός του ήταν κάποιος που η ζωή του μετριέται «από αυτά που έκανε, όχι από αυτά που είπε».

Η επίσημη κηδεία θα γίνει στην ομοσπονδιακή πρωτεύουσα Ουάσιγκτον, πρόσθεσε χωρίς να διευκρινίσει πότε ο κ. Μπάιντεν, αναφερόμενος στον αρχιτέκτονα των συμφωνιών του Καμπ Ντέιβιντ, που κατέληξαν στην πρώτη συμφωνία ειρήνης ανάμεσα στο Ισραήλ και αραβική χώρα -την Αίγυπτο-, αλλά είδε την κληρονομιά του να αμαυρώνεται από την κρίση των ομήρων στο Ιράν.

Ο Ρεπουμπλικάνος μεγιστάνας Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος θα επιστρέψει στον Λευκό Οίκο την 20ή Ιανουαρίου, εξέφρασε τον «μεγάλο σεβασμό του» για τον Τζίμι Κάρτερ, ο οποίος «εργάστηκε σκληρά» για να κάνει «καλύτερη τη ζωή όλων των Αμερικανών».

Ήταν «αξιοσημείωτος άνθρωπος», σύμφωνα με τον Μπαράκ Ομπάμα, τον πρώτο μαύρο που εξελέγη στο Λευκό Οίκο, ο οποίος υπογράμμισε την «αξιοπρέπεια» που τον διέκρινε. «Εργάστηκε ακούραστα για έναν καλύτερο και δικαιότερο κόσμο» όλη του τη ζωή, πλειοδότησε ο Μπιλ Κλίντον, άλλος Δημοκρατικός διάδοχός του. Όσα κατάφερε «θα εμπνέουν γενιές Αμερικανών», εξήρε ο Ρεπουμπλικάνος πρώην πρόεδρος Τζορτζ Ου. Μπους.

«Υπερασπίστηκε τα δικαιώματα των πιο ευάλωτων», σύμφωνα με τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ήταν «αγωνιστής για τη δημοκρατία», «σπουδαίος μεσολαβητής» στη Μέση Ανατολή και πάλευε για «τα ανθρώπινα δικαιώματα» σύμφωνα με τον καγκελάριο της Γερμανίας Όλαφ Σολτς.

Η ζωή του

Ο Τζίμι Κάρτερ είχε ανακοινώσει το 2015 πως είχε καρκίνο στον εγκέφαλο και τα τελευταία σχεδόν δυο χρόνια λάμβανε μόνο παρηγορητική θεραπεία κατ’ οίκον.

Έπειτα από μακρά σειρά εισαγωγών σε νοσοκομεία, είχε εξηγήσει τον Φεβρουάριο του 2023 πως προτιμούσε να «περάσει τον χρόνο που του απέμενε» στο σπίτι του, περιστοιχισμένος από τους δικούς του ανθρώπους.

Αμερικανοί και ξένοι πολιτικοί εξήραν τον πρώην πρόεδρο με ασυνήθιστο προφίλ, άλλοτε στρατιωτικό και ιδιοκτήτη οικογενειακής επιχείρησης που παρήγαγε φιστίκια.

Η σύζυγος και πιστή συνοδοιπόρος του Ρόζαλιν έφυγε έχοντας τον πρώην πρόεδρο πλάι της την 19η Νοεμβρίου 2023, στα 96 ης χρόνια. Ενταφιάστηκε στην Πλέινς, έπειτα από επίσημη απότιση φόρου τιμής στην πρώην πρώτη κυρία. Με πρόσωπο απισχνασμένο, ο άλλοτε ένοικος ήταν παρών, έκανε μια από τις ελάχιστες δημόσιες εμφανίσεις του τα τελευταία χρόνια.

Εξελέγη στον Λευκό Οίκο το 1976, ενώ ακόμη η Αμερική ήταν κλονισμένη από το σκάνδαλο του Γουότεργκεϊτ, που ανάγκασε στον προκάτοχό του Ρίτσαρντ Νίξον να παραιτηθεί.

Αλλά δεν έμελλε να είναι πρόεδρος παρά μόνο για μια θητεία.

Ο αρχιτέκτονας των συμφωνιών του Καμπ Ντέιβιντ, που υπήρξαν πρελούδιο της υπογραφής συμφωνίας ειρήνης Ισραήλ-Αιγύπτου, ο 39ος πρόεδρος των ΗΠΑ επικρίθηκε με σφοδρότητα για την κρίση των αμερικανών ομήρων στο Ιράν.

Η ανακοίνωση, την 24η Απριλίου 1980, πως απέτυχε στρατιωτική επιχείρηση για την απελευθέρωσή τους πιθανόν σφράγισε την πολιτική του μοίρα, αφανίζοντας τις πιθανότητές του να επανεκλεγεί.

Το 1982, αφού εγκατέλειψε τον Λευκό Οίκο, ίδρυσε το Κέντρο Κάρτερ για να προωθήσει την ανάπτυξη, την υγεία και την επίλυση συγκρούσεων σε διεθνές επίπεδο.

Ακούραστος ταξιδιώτης, πήγαινε παντού: στο Μεξικό, στο Περού, στη Νικαράγουα, ακόμη και στο Ανατολικό Τιμόρ – για αποστολές μεσολάβησης ή παρατήρησης εκλογικών διαδικασιών.

Το 2002 λάμβανε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για τις «δεκαετίες άοκνων προσπαθειών ώστε να εξευρεθούν ειρηνικές λύσεις σε διεθνείς συρράξεις».

Με ενεργή δράση στη ΜΚΟ Habitat for Humanity, εργαζόταν ακόμη για φιλανθρωπικούς σκοπούς έχοντας πατήσει τα 90, έχοντας πάντα δίπλα του τη Ρόζαλιν, με την οποία είχαν συναντηθεί το 1945.

Αλλά το 2019, ο πολύ πιστός χριστιανός άρχισε να δοκιμάζεται από σειρά προβλημάτων υγείας, που τον ανάγκασαν να νοσηλευτεί επανειλημμένα. Την ίδια χρονιά έγινε παρ’ όλ’ αυτά ο πρώτος αμερικανός πρώην πρόεδρος που έφθασε τα 95.

Σιγά-σιγά άρχισε να αποσύρεται από τη δημόσια ζωή, δεν ήταν για παράδειγμα παρών στην τελετή ορκωμοσίας του Τζο Μπάιντεν τον Ιανουάριο του 2021, παρότι οι πρώην πρόεδροι είθισται παραδοσιακά να παρευρίσκονται. Μερικούς μήνες αργότερα, πάντως, ο Τζίμι Κάρτερ υποδεχόταν τον Δημοκρατικό πρόεδρο στην Πλέινς, όπου ζούσε αφότου εγκατέλειψε την Ουάσιγκτον.

Ο πρόεδρος του Παναμά Χοσέ Ραούλ Μουλίνο εξήρε τον εκλιπόντα για τον ρόλο του στις συμφωνίες του 1977 που είχαν αποτέλεσμα αργότερα η διώρυγα -που απείλησε να ανακτήσει πρόσφατα ο εκλεγμένος πρόεδρος Τραμπ- να περάσει σε παναμαϊκά χέρια, το 1999. Ενώ ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιου Λούλα ντα Σίλβα εξήρε τον «εραστή της δημοκρατίας και υπερασπιστή της ειρήνης».

Ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεέσους, στάθηκε σε κάτι άλλο: ο Τζίμι Κάρτερ, τόνισε, «έσωσε αναρίθμητες ζωές» με τη δράση του για την εξάλειψη ασθενειών, ιδίως παραμελημένων τροπικών παθήσεων.