«Λυγμός (Καημός)»: Μια ξεχωριστή θεατρική εμπειρία από τον σκηνοθέτη Κρίστοφ Μαρτάλερ στο Φεστιβάλ Αθηνών

Ο σπουδαίος Ελβετός σκηνοθέτης Κρίστοφ Μαρτάλερ επιστρέφει φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών, παρουσιάζοντας την παράσταση «Λυγμός (Καημός)» στην Πειραιώς 260 στις 19 και 20 Ιουνίου.

Παλιός γνώριμος του ελληνικού κοινού ο Μαρτάλερ, έχοντας δίπλα του έναν θίασο αποτελούμενο από εξαιρετικούς ηθοποιούς της στενής θεατρικής του «οικογένειας» και όχι μόνο, φέρνει στη χώρα μας μια παράσταση που έχει λάβει εξαιρετικές κριτικές διεθνώς. Ο «Λυγμός (Καημός)» («Das Weinen (Das Wähnen)») βασίζεται σε κείμενα του επίσης Ελβετού εικαστικού καλλιτέχνη Ντίτερ Ροτ, που έχει επηρεάσει βαθιά τον Μαρτάλερ. Μια συνάντηση των δύο καλλιτεχνών το 1980, όταν ο Ντίτερ Ροτ έδωσε στον Μαρτάλερ ένα αντίγραφο του «Λυγμού», αποτελεί το έναυσμα της παράστασης, αν και τότε ο τελευταίος δεν είχε ακόμη ασχοληθεί με τη σκηνοθεσία.

Η παροδικότητα του χρόνου και η φθαρτή φύση των πραγμάτων που απασχόλησε τον Ροτ σε όλη την καλλιτεχνική του διαδρομή, βρήκαν απήχηση στο θεατρικό σύμπαν που επινόησε ο Ελβετός δημιουργός. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι ο αιρετικός σκηνοθέτης δεκαετίες μετά από αυτήν τη συνάντηση επέλεξε να μεταφέρει στη σκηνή τον «Λυγμό», αποδίδοντας ένα φόρο τιμής στον Ντίτερ Ροτ.

Η υπόθεση του έργου

Με σκηνικό τον αποστειρωμένο χώρο ενός φαρμακείου ο Μαρτάλερ ξεδιπλώνει το δικό του μοναδικό θεατρικό κόσμο. Οι πέντε γυναίκες υπάλληλοι του φαρμακείου αναλογίζονται πάνω στην παροδικότητα των πραγμάτων. Ο μοναδικός πελάτης (ο μόνος ανδρικός χαρακτήρας της παράστασης) μονολογεί για τη δυσκαταποσία που τον ταλαιπωρεί. Εκείνες δεν του δίνουν και πολλή σημασία και ο ασθενής, ο οποίος ζυγίζει μόνο 0 κιλά, όπως γράφει η ηλεκτρονική ζυγαριά, μεταφέρεται επανειλημμένα έξω από το φαρμακείο σαν ενοχλητική κρεμάστρα.

Η θεραπεία που προτείνει ο Μαρτάλερ δεν βρίσκεται στα φάρμακα, αλλά στα κείμενα του Ροτ που οι ηθοποιοί εκφέρουν με την ίδια εντυπωσιακή ακρίβεια με την οποία ψάλλουν τη «Lacrimosa» του Μότσαρτ. Όταν μία από τις υπαλλήλους διαβάζει τη μακροσκελή λίστα με τις παρενέργειες ενός φαρμάκου, καταλαβαίνουμε ότι ολόκληρη η ανθρώπινη ζωή είναι ένας κατακλυσμός από παρενέργειες από τις οποίες μοιάζει αδύνατο να απαλλαγούμε.

Αιρετικός, ρηξικέλευθος, εκτός πλαισίου, σουρεαλιστής, με κάθε τρόπο μεγαλειώδης.. Αυτά και άλλα πολλά επίθετα θα μπορούσαν να αποδοθούν στο Μαρτάλερ για τη θεατρική του τόλμη και τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει ένα κείμενο, μεταμορφώνοντάς το σε μια παράσταση με ξεχωριστό καλλιτεχνικό στίγμα. Στο «Λυγμό» ξαναβρίσκουμε όλα τα συστατικά στοιχεία του θεάτρου του: μουσική, ειρωνεία και διαστολή του σκηνικού χρόνου.