Πόσα έχει ξοδέψει η Ελλάδα για αμυντικές δαπάνες από το 2008 έως το 2024

Σε απάντηση στις αυξανόμενες απειλές, οι παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν σε 2,46 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2024, με την Ελλάδα να συνεχίζει να βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο των κρατών μελών του ΝΑΤΟ. Οι χώρες της Ασίας, της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και της Ευρώπης αύξησαν σημαντικά τις δαπάνες τους, ωστόσο για τις περισσότερες χώρες παραμένει ανέφικτο το κατώτατο όριο του 5% του ΑΕΠ που έθεσε ο Ντόναλντ Τραμπ στα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ – ήδη πολλές ενισχύουν τις δαπάνες τους με συμπληρωματικούς προϋπολογισμούς.

Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS), το 2024 οι παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες έφθασαν τα 2,46 τρισ. δολάρια, από 2,24 τρισ. δολάρια το προηγούμενο έτος. Η μόνη περιοχή που δεν αύξησε τις αμυντικές δαπάνες πέρυσι ήταν η υποσαχάρια Αφρική – μειώθηκαν κατά 3,7%.

Όσον αφορά την Ελλάδα, σύμφωνα με το IISS, συνολικά από το 2008 έως και το 2024 έχει δαπανήσει για την άμυνα 116,28 δισ. δολάρια.

Αναλυτικά σύμφωνα με το IISS:

2008: 10,1 δισ. δολάρια
2009: 10,2 δισ. δολάρια
2010: 9,86 δισ. δολάρια
2011: 8,52 δισ. δολάρια
2012: 6,68 δισ. δολάρια
2013: 5,90 δισ. δολάρια
2014: 5,69 δισ. δολάρια
2015: 4,73 δισ. δολάρια
2016: 4,60 δισ. δολάρια
2017: 4,73 δισ. δολάρια
2018: 4,86 δισ. δολάρια
2019: 4,81 δισ. δολάρια
2020: 4,98 δισ. δολάρια
2021: 7,69 δισ. δολάρια
2022: 7,85 δισ. δολάρια
2023: 7,31 δισ. δολάρια
2024: 7,77 δισ. δολάρια

Πίσω από τη Ρωσία η Ευρώπη

Το 2024, οι ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 11,7% και ανήλθαν σε 457 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ – δέκατο συνεχόμενο έτος που αυξάνει τις αμυντικές δαπάνες της η Ευρώπη. Η εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία το 2014 έφερε στην επιφάνεια τις δεσμεύσεις των μελών του ΝΑΤΟ να δαπανούν το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα. Οι αμυντικοί προϋπολογισμοί αυξήθηκαν σημαντικά σε πολλές χώρες, όπως στην Πολωνία, καταλαμβάνοντας τη 15η θέση παγκοσμίως το 2024, από την 20ή που κατείχε το 2022.

Παρ’ όλα αυτά, η Ευρώπη ήταν πολύ πίσω σε σχέση με τις στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 41,9% σε πραγματικούς όρους και εκτιμάται ότι έφθασαν τα 145,9 δισεκατομμύρια δολάρια. Σε όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης (PPP), οι συνολικές ρωσικές στρατιωτικές δαπάνες έφθασαν τα 462 δισ. δολάρια το 2024, υπερβαίνοντας το σύνολο της Ευρώπης. Οι δαπάνες της Μόσχας το 2024 αντιπροσώπευαν το 6,7% του ρωσικού ΑΕΠ- υπερδιπλάσιες σε σχέση με τα έτη πριν την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022.

Ανέφικτος ο στόχος του Τραμπ

Αντίθετα, η αύξηση των αμυντικών δαπανών των ΗΠΑ το 2024 παρέμεινε περιορισμένη λόγω του νόμου περί δημοσιονομικής ευθύνης του 2023.

Η επανεκλογή Τραμπ εντείνει την πίεση που ασκείται στα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες. Τον Ιανουάριο, ο νέος Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι το ελάχιστο επίπεδο αμυντικών δαπανών πρέπει να αυξηθεί στο 5% του ΑΕΠ.

Εάν τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ διατηρούσαν τον ρυθμό ανάπτυξης του 2024, τότε οι αμυντικές δαπάνες θα έφταναν κατά μέσο όρο το 3% του ΑΕΠ εντός πέντε ετών και το 5% σε μια δεκαετία.

Ωστόσο, η διατήρηση του αυξημένου ρυθμού ανάπτυξης του 2024 είναι πιθανότατα ανέφικτη για τις περισσότερες χώρες. Οι αυξήσεις το 2025 δεν προβλέπεται να είναι τόσο υψηλές με βάση τους προϋπολογισμούς που έχουν εγκριθεί μέχρι στιγμής.

Οι ανησυχίες της Ευρώπης

Οι κύριες ανησυχίες στην Ευρώπη παραμένουν η βιωσιμότητα των πρόσφατων αυξήσεων στις αμυντικές δαπάνες, αν είναι σκόπιμες οι περαιτέρω αυξήσεις υπό το πρίσμα της απαίτησης του Τραμπ και το ενδεχόμενο αποδυνάμωσης των αμυντικών δεσμεύσεων των ΗΠΑ απέναντι στους συμμάχους τους.

Επίσης, οι πιέσεις για αυξήσεις των αμυντικών προϋπολογισμών έρχονται εν μέσω κλιματικής αλλαγής και δημογραφικού προβλήματος.