Πότε ο εργαζόμενος μπορεί να εργαστεί σε ανταγωνίστρια επιχείρηση, τι προβλέπει η ρήτρα ανταγωνισμού

Μπορούν οι εργαζόμενοι να εργαστούν σε ανταγωνίστρια επιχείρηση παρά τη ρήτρα αθέμιτου ανταγωνισμού. Ειδικότερα υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις ο εργαζόμενος μπορεί να εργαστεί εφόσον εξαναγκάζεται σε παραίτηση όπως μας εξηγεί ο εργατολόγος Γιάννης Καρούζος.

Ειδικότερα σύμφωνα με απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Εύβοιας, με την 319/2023 απόφασή του, δικαίωσε εργαζόμενη μέλος του Συλλόγου Ιδιωτικών Υπαλλήλων «Η ΕΝΩΣΗ», καθώς απέρριψε αγωγή της εργοδότριας εταιρείας με την επωνυμία «RAVENNA», με την οποία ζητούσε από το Δικαστήριο να υποχρεώσει την εργαζόμενη να της καταβάλει ως ηθική βλάβη το ποσό των 22.000 ευρώ για δήθεν παράβαση διάταξης του Ν. 146/1914 περί αθέμιτου ανταγωνισμού.

Η εργαζόμενη, μετά από παραίτησή της (η οποία οφειλόταν σε δυσμενείς συνθήκες εργασίας), προσλήφθηκε από ανταγωνίστρια εταιρεία. Η εταιρεία ισχυρίστηκε ότι η πρώην εργαζόμενή της, παραβίασε με αυτήν την ενέργεια όρο της ατομικής σύμβασης εργασίας που απαγόρευε για ένα έτος μετά τη λύση της εργασιακής της σχέσης την απασχόληση σε οποιαδήποτε ανταγωνιστική επιχείρηση.

Τόσο το Πρωτόδικο Δικαστήριο, όσο και το Εφετείο τώρα, αποφάνθηκαν ότι η σχετική ρήτρα περί απαγόρευσης ανταγωνισμού είναι άκυρη ως καταχρηστική και αντίθετη στα χρηστά ήθη, καθώς δεσμεύει υπερβολικά το δικαίωμα του εργαζομένου στην εργασία, καταλύει δε την συνταγματικώς κατοχυρωμένη ελευθερία της εργασίας και το εξίσου κατοχυρωμένο δικαίωμα της ελεύθερης ανάπτυξης της οικονομικής και επαγγελματικής δράσης του εργαζόμενου.

Σύμφωνα με τον Γιάννη Καρούζο η νομολογία τα τελευταία χρόνια, σταθερά και επαναλαμβανόμενα, στα ζητήματα των ρητρών απαγόρευσης αθέμιτου ανταγωνισμού καταλήγει στο ίδιο αποτέλεσμα. Προκειμένου οι σχετικές ρήτρες που δεσμεύουν την δυνατότητα απασχόλησης του εργαζόμενου σε συναφή επιχείρησης με τη λήξη της σύμβασης εργασίας θα πρέπει σύμφωνα με τον κ. Καρούζο:

• πρώτον να εξεταστεί η χρονική εγγύτητα της δέσμευσης του εργαζόμενου εάν δηλαδή διαρκεί από ένα μήνα μέχρι κάποια χρόνια
• δεύτερον να έχει προβλεφθεί η σχετική αποζημίωση για να μην εργαστεί αλλού ο εργαζόμενους η οποία μπορεί να καταβάλλεται μηνιαίως με τις αποδοχές η σαν ένα συνολικό ποσό κατά την λήξη της σύμβασης εργασίας και
• τρίτον εάν έχει απολυθεί ο εργαζόμενος οπότε στη συγκεκριμένη περίπτωση ελαχιστοποιείται η ισχύς της ρήτρας.

Το ενδιαφέρον της δικαστικής απόφασης αυτής όπως μας εξηγεί αφορά στο γεγονός ότι η εργαζόμενη εξαναγκάστηκε να αποχωρήσει δηλ προφανώς κρίθηκε ότι αυτό λειτούργησε ως καταγγελία της σύμβασης εργασίας.

“Έχουμε την περίπτωση που η εργαζόμενη αν και είχε υπογράψει ρήτρα να μην εργαστεί σε ανταγωνιστική εταιρεία. Αυτό καθίσταται ανίσχυρο τη στιγμή που εξαναγκάζεται σε παραίτηση από τον εργοδότη. Οι ρήτρες αυτές είναι συνηθισμένες κυρίως σε τουριστικές περιοχές, όπου απαγορεύεται ένας εργαζόμενος να απασχοληθεί σε άλλη τουριστική επιχείρηση”.

Ωστόσο όπως αναλύει για να είναι ισχυρή μια τέτοια ρήτρα θα πρέπει :

• πρώτον να μην δεσμεύει τον εργαζόμενο για μεγάλο χρονικό διάστημα και
• δεύτερον να προβλέπεται μια αποζημίωση του εργαζόμενου σε μηνιαίο ποσό ή κατά ένα ενιαίο σύνολο στο τέλος της εργασιακής του σύμβασης και τρίτον κατά κύριο λόγο να μην συντελείται καταγγελία της σύμβασης εργασίας, αλλά να αποχωρεί αυτοβούλως ο εργαζόμενος.

Επιπλέον ποιοτικά στοιχεία για την εγκυρότητα των ρητρών αυτών είναι ο τόπος δέσμευσης του εργαζόμενου, αλλά και ο κλάδος δέσμευσης του εργαζόμενου, ειδικά εάν μιλάμε για εξειδικευμένους εργαζόμενους που δεν μπορούν να αποκλείονται με οποιοδήποτε τίμημα από την υπόλοιπη αγορά εργασίας, με βάση την αρχή ελευθερίας των συμβάσεων και το Σύνταγμα.