Στέγη Ιδρύματος Ωνάση: Ο καλλιτεχνικός προγραμματισμός για τη σεζόν 2023-2024

Τίλντα Σουίντον, Πάτι Σμιθ, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Λένα Πλάτωνος, Γιάννης Αγγελάκας , Λούκας Ταρκόβσκι, Ευριπίδης Λασκαρίδης και άλλα κορυφαία διεθνή και εγχώρια ονόματα αλλά και τολμηρές συμπράξεις θα δούμε στο ρεπερτόριο της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση τη νέα σεζόν, που προτείνει μια χρονιά γεμάτη τέχνη που προβληματίζει και αφυπνίζει. Με έργα που μας ταρακουνούν και μας παρηγορούν και καλλιτέχνες που συντονίζονται με τη στιγμή και μιλούν για το σήμερα και το αύριο.

«Οι παραστάσεις, οι χορογραφίες, η μουσική, το σύνολο των δράσεων οι οποίες εντάσσονται στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης ανταποκρίνονται σε ένα όραμα που προτείνει έναν τρόπο ζωής. Και αυτό, επειδή πολιτισμός είναι η αντίσταση στα στερεότυπα, η διεκδίκηση της προσβασιμότητας και της συμπερίληψης, η πυροδότηση συζητήσεων, οι συνδέσεις ανάμεσα σε διαφορετικές κουλτούρες, η ανάδειξη παραδειγμάτων που μπορούν να εμπνεύσουν» ανέφερε στη χθεσινή παρουσίαση του καλλιτεχνικού προγράμματος που πραγματοποιήθηκε στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης, ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου.

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, σημείωσε: «Και τώρα, τι κάνουμε; Δεν περιμένουμε. Ούτε συνεχίζουμε αμέριμνοι. Μιλάμε και φωνάζουμε για τις πληγές, που πρέπει να τις νιώθουμε όλες και δικές μας. Και εκεί που λες “τι να σου κάνει και η τέχνη”, έρχεται η στιγμή που τη χρειαζόμαστε, για να βρούμε τις λέξεις, για να δώσουμε όνομα σε ό,τι σκληρό και ακατανόητο σαρώνει τις ζωές μας, για να βρει διέξοδο το συναίσθημα και να μη γίνει σιωπή ούτε βία. Και η χαρά; Αυτή η αναγκαία, η αβίαστη χαρά, που κάπως μας έλειψε, πού θα χωρέσει; Όσο και όπως μπορούμε, της ανοίγουμε δρόμο. Για να μη συνηθίσουμε το σκοτάδι. Για να μας υψώσει. Δύσκολο να σκέφτεσαι και να χαίρεσαι μαζί. Γι’ αυτό παίρνουμε τα βουνά, όλοι μαζί, στήνουμε παγανιστικές γιορτές και χορεύουμε μέχρι το πρωί. Γιατί, στο τέλος, πρέπει να νικάει η ζωή».

Καλλιτέχνες που μας εμπνέουν

Το θέατρο και ο χορός στη Στέγη για τη σεζόν 2023-2024 περιλαμβάνουν έργα και καλλιτέχνες που μας εμπνέουν: Από τον Δημήτρη Καραντζά, που παρουσιάζει μια περφόρμανς, σε δικό του κείμενο, παραβολή για τη βία που παρεισφρέει στη ζωή μας (Το Σπίτι, 30.09-19.11.2023), έως τον Simon McBurney και τους Complicité που, με οδηγό το έργο της Όλγκα Τορκάτσουκ, θίγουν -μεταξύ άλλων- με επιτακτικό τρόπο την κατάσταση του πλανήτη (Οδήγησε το αλέτρι σου πάνω από τα οστά των νεκρών, 04-07.10.2023) και τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ της Αβινιόν Tiago Rodriguez, ο οποίος μας καλεί να αντιδράσουμε ενάντια στον ολοκληρωτισμό, τη βία και την άνοδο της ακροδεξιάς στη σύγχρονη Ευρώπη (Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες, 04-08.12.2023).

Από το έργο εικονικής πραγματικότητας της Λουκίας Αλαβάνου, που εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 59η Μπιενάλε της Βενετίας, με πρωταγωνιστές της μέλη της κοινότητας των Ρομά από τη Νέα Ζωή Ασπροπύργου να ακολουθούν τα χνάρια του Οιδίποδα (Στον δρόμο για τον Κολωνό, 11.10-30.11.2023) έως τον Ανέστη Αζά και τον Πρόδρομο Τσινικόρη που, κάνοντας θέατρο-ντοκιμαντέρ, φέρνουν στη σκηνή Ρομά για να αφηγηθούν ζωντανά τις ζωές τους, ρίχνοντας φως στους πολλαπλούς κοινωνικούς αποκλεισμούς που βιώνουν (ROMÁLAND – Μια φορά κι έναν καιρό ήταν και δεν ήταν, 02-26.11.2023).

Τη νέα σεζόν, η Tilda Swinton και ο Olivier Saillard παρουσιάζουν μια τελετουργική περφόρμανς, με πρωταγωνιστές τα κοστούμια από τις εμβληματικές ταινίες του Πιερ Πάολο Παζολίνι, για ν’ αποτίνουν έναν απόλυτα ιδιοσυγκρασιακό φόρο τιμής στον μεγάλο αντικομφορμιστή κινηματογραφιστή, ποιητή και ακτιβιστή (Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι, 11-16.12.2023). Ακόμη, ο «ανορθόγραφος» Rohtko (08-10.03.2024) του κορυφαίου σύγχρονου Πολωνού σκηνοθέτη Łukasz Twarkowski επανέρχεται στη Στέγη, με ένα θέαμα- εμπειρία που βουτά στο άδυτο της σύγχρονης τέχνης, με αφορμή τη διασημότερη υπόθεση απάτης στην ιστορία της τέχνης.

Ο Γιάννης Αγγελάκας και ο Χρήστος Παπαδόπουλος μάς υποβάλουν σε μια μοναδική εμπειρία θέασης και ακρόασης της πιο υποβλητικής ραψωδίας της Οδύσσειας, μια ηχοτροπική κατάσταση, σαν τελετή κατάβασης στον Άδη (Νέκυια, 21.12.2023-28.01.2024), ενώ ο Ευριπίδης Λασκαρίδης επιστρέφει με τη δημιουργία ενός ακόμη υβριδικού θεάματος και πλάθει έναν νέο γοητευτικό και μυστηριώδη κόσμο, όπου συνυπάρχουν τα στοιχεία του γκροτέσκου, του κωμικού και του τρόμου (Lapis Lazuli, 04-21.04.2024).

Ο Γιάννης Παναγόπουλος παρουσιάζει μια φαντασιακή εθνογραφία της Ελλάδας, πάνω σε κείμενα της Βίβιαν Στεργίου, βασισμένη σε ιστορίες καθημερινών ανθρώπων που ακολουθούν τις μικρές τους τελετουργίες κατά τη διάρκεια του καυτού ελληνικού καλοκαιριού (Καύσωνας, 30.03-14.04.2024).

Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος διαβάζει το εμβληματικό έργο του Σάμιουελ Μπέκετ (Περιμένοντας τον Γκοντό, 15-19.05.2024) ως μια αλληγορία για την ανθρωπότητα μετά τους απανωτούς πολέμους, ως τοπίο ερήμωσης, οικολογικής καταστροφής και κατάχρησης της σύγχρονης τεχνολογίας, κατευθύνοντας ένα εξαιρετικό ιταλικό καστ, σε μια μεγάλη συμπαραγωγή του Emilia Romagna Teatro που βρίσκεται σε παγκόσμια περιοδεία, μια παράσταση-σταθμός, στα όρια του μνημειακού και του κωμικού.

Η φετινή θεατρική σεζόν κλείνει εκτός Στέγης ξανά με τον Łukasz Twarkowski, ο οποίος, μετά το Rohtko, έρχεται με μια περφόρμανς-τελετουργία για την ιδανική συνύπαρξη, μια προσπάθεια δημιουργίας ενός πιο δίκαιου κόσμου. Τέκνο μουσική, θέατρο, περφόρμανς-εγκατάσταση, χορός, σινεμά, εικαστικές τέχνες και dj-set στις παρυφές της Αττικής, μέσα σε λιβάδια, με τους θεατές απολύτως ελεύθερους να καθίσουν σε ένα σημείο ή να περιπλανιούνται διαρκώς, επιλέγοντας να χάσουν/να χαθούν στην ιστορία, να δειπνήσουν με τους ηθοποιούς, να ακολουθήσουν τους κάμεραμαν ή να χορέψουν μέχρι τελικής πτώσης (Respublika, 14-16.06.2024).

Μουσικές εκδηλώσεις και συζητήσεις

Στη μουσική, η Στέγη κάνει εκκίνηση με μια τελετουργία για το ταξίδι, μια σουρεαλιστική κρουαζιέρα, με επίκεντρο τις περιπέτειες του Πυθέα, του μεγάλου Έλληνα εξερευνητή της αρχαιότητας, με μια κριτική ματιά στη βιομηχανία του μαζικού τουρισμού και στις επιπτώσεις του στις περιβαλλοντικές, πολιτιστικές και κοινωνικές δομές, από τους Hypercomf και τη Maja S. K. Ratkje με τους Ergon Ensemble επί σκηνής (Pytheas Travels, 13-15.10.2023).

Τη νέα χρονιά, η Λένα Πλάτωνος παρουσιάζει το νέο μουσικό εγχείρημά της, που συνδυάζει τη μουσική παράδοση με τα συνθεσάιζερ και τον σύγχρονο ηλεκτρονικό ήχο (Τα Παραδοξιακά, 01-02.03.2024), ενώ η θρυλική ποιήτρια Patti Smith προσγειώνεται στη Στέγη για να συμμετάσχει στα ηχοτοπία της Soundwalk Collective, σε ένα διήμερο γεμάτο εικόνες και ήχους από τη σύγχρονη πραγματικότητα, με το κοινό τους πρότζεκτ Correspondences (13-14.03.2024).

Μερικά ακόμα από τα μουσικά events σε διοργάνωση του stegi.radio, του διαδικτυακού ραδιοφωνικού σταθμού της Στέγης περιλαμβάνουν τη νέα σειρά συναυλιών με τίτλο «Strange», όπου τέσσερις νέοι μουσικοί επιμελητές επιλέγουν, σε τέσσερις ξεχωριστές ημερομηνίες του Δεκεμβρίου, αναπάντεχους ήχους που αντανακλούν το μέλλον της εγχώριας σκηνής, τη συναυλία της κορυφαίας μορφής της πανκ ροκ Laura Jane Grace (13.01.2024), και το Stegi Radio Takeover, ένα τριήμερο φεστιβάλ που καταλαμβάνει τους χώρους της Στέγης, καλώντας το κοινό σε ένα πολυσυλλεκτικό μουσικό event που εκτείνεται σε όλο το φάσμα της σύγχρονης καλλιτεχνικής παραγωγής (02-04.02.2024).

Επιστρέφουν και φέτος τα φεστιβάλ σύγχρονου χορού Onassis Dance Days (23-25.02.2024), και μουσικού πειραματισμού Borderline Festival (26-28.04.2024), αλλά και το μυσταγωγικό μουσικό τριήμερο με τίτλο «Γιατί ‘ναι μαύρα τα βουνά» στην Κόνιτσα, σε επιμέλεια του Κρίστοφερ Κινγκ (28-30.06.2024).

Αλλά και οι συζητήσεις στη Στέγη συνεχίζουν να ανοίγουν το πεδίο προβληματισμού για μια κοινωνία πιο ανοιχτή: Από το « I’m positive 2023» που συνεχίζει τη συζήτηση για μια κοινωνία αποδοχής (29.11.2023) έως το «Society Uncensored» που αναδεικνύει φλέγοντα ζητήματα και κοινωνικά θέματα του «εδώ και τώρα»: φασισμός, ευθανασία, τουριστικοποίηση κ.ά.

Δύο νέοι χώροι για τον Κ. Π. Καβάφη

Μετά τη δημοσίευση της ψηφιακής συλλογής του Αρχείου Καβάφη τον Μάρτιο του 2019, η οποία κατέστησε το αρχείο ανοιχτό και προσιτό σε όλους, ανοίγουν τις πόρτες τους στο κοινό δύο χώροι: Το Αρχείο Καβάφη, ένας νέος χώρος στο κέντρο της Αθήνας ειδικά αφιερωμένος στο αρχείο του ποιητή και τη βιβλιοθήκη του, που περιλαμβάνει και συλλογή προσωπικών αντικειμένων και έργων τέχνης με αναφορές στον ίδιο, στην οδό Φρυνίχου (21.11.2023), αλλά και η Οικία Καβάφη στην Αλεξάνδρεια (Νοέμβριος 2023), μετά την ολοκλήρωση της αποκατάστασής της από το Ίδρυμα Ωνάση.

Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάζονται στην Αθήνα έργα που εντυπωσίασαν τον Μάιο του 2023 στο επιτυχημένο φεστιβάλ «Archive of Desire» στη Νέα Υόρκη. Συγκεκριμένα, στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη θα δούμε τη διαδραστική περφόρμανς της visual artist Sister Sylvester και της Αιγύπτιας μουσικού Nadah El Shazly. Το τρισδιάστατο χειροποίητο βιβλίο που σου προσφέρεται στην παράσταση εικονοποιεί τις κενές και σκισμένες σελίδες της «Κωνσταντινουπολιάδας», του ημερολογίου του Καβάφη από τις μέρες του στην Κωνσταντινούπολη, και γίνεται η απαρχή μιας πολύπτυχης καλλιτεχνικής εμπειρίας που συνοδεύεται από μουσική, αφήγηση, ηχητική εγκατάσταση, ανάγνωση και φτάνει μέχρι τη βιντεοπροβολή και το τραγούδι (Constantinopoliad, 21-26.11.2023). Η Onassis Mandra, το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα αρχιτεκτονικής θεάτρου ανοιχτού χώρου της Μπελ Επόκ στην Αθήνα, θα φιλοξενήσει ταινίες εμπνευσμένες από τη ζωή και το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή που προβάλλονται για πρώτη φορά στην Αθήνα, μετά το New Museum της Νέας Υόρκης (Visual Cavafy, Απρίλιος 2024).