Στοιχεία ΣΟΚ: Τα καρδιολογικά προβλήματα είναι η πρώτη αιτία θανάτου – Τα προειδοποιητικά

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι θάνατοι από καρδιολογικά προβλήματα είναι η πρώτη αιτία θανάτου στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, από καρδιά έχασε τη ζωή του το 2020 το 23,9% των πολιτών στην Ελλάδα. Παράλληλα, τα εγκεφαλικά αποτελούν το 9,9% των θανάτων. Επειδή και οι δύο αιτίες συνδέονται και προβλήματα από το κυκλοφορικό, αθροιστικά από καρδιαγγειακές νόσους έχασαν τη ζωή τους 45.741 ασθενείς.

Η υγεία της καρδιάς αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα για την πρόληψη σοβαρών προβλημάτων, γι’ αυτό και είναι απαραίτητο να φροντίζουμε για τακτικές ιατρικές εξετάσεις και να εντοπίζουμε πιθανά προειδοποιητικά σημάδια.

Έρευνα για τη σημασία της έγκαιρης αναγνώρισης

Μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Lancet Digital Health αποκαλύπτει ότι ένας στους δύο ανθρώπους που υπέστησαν ανακοπή καρδιάς είχε τουλάχιστον ένα προειδοποιητικό σύμπτωμα 24 ώρες πριν από το συμβάν. Τα συμπτώματα αυτά, ωστόσο, διαφέρουν μεταξύ των δύο φύλων. Τα ευρήματα της μελέτης υπογραμμίζουν τη σημασία της έγκαιρης αναγνώρισης αυτών των σημείων και της άμεσης ιατρικής παρέμβασης για την πρόληψη τέτοιων επικίνδυνων καταστάσεων.

Ο Δρ. Σαμίτ Τσαγκ, Πρόεδρος στην έρευνα Καρδιακής Ηλεκτροφυσιολογίας και Ιατρικός Διευθυντής του Κέντρου Καρδιακού Ρυθμού στο Τμήμα Καρδιολογίας του Ινστιτούτου «Σμιντ Χαρτ» (Νοσοκομείο Cedars–Sinai, Λος Άντζελες), επισημαίνει ότι ο έγκαιρος εντοπισμός προειδοποιητικών συμπτωμάτων μπορεί να σώσει ζωές, δεδομένου ότι η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων που υφίστανται καρδιακή ανακοπή εκτός νοσοκομείου πεθαίνουν μέσα σε λίγα λεπτά.

Κάθε χρόνο, 450.000 Αμερικανοί πεθαίνουν από καρδιακή ανακοπή, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρδιάς, Πνευμόνων και Αίματος των Ηνωμένων Πολιτειών. Στην Ευρώπη, ένα περιστατικό σημειώνεται κάθε 45 δευτερόλεπτα.

Στην Ελλάδα, οι θάνατοι από εξωνοσοκομειακή ανακοπή καρδιάς ετησίως «αγγίζουν» τους 80.000, ενώ στην Αττική, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, συμβαίνουν καθημερινά 7 – 18 ανακοπές κατά προσέγγιση, με μία στις πέντε σε δημόσιους χώρους και από αυτές, το 50% – 85% οφείλονται σε απινιδώσιμους ρυθμούς (δηλ. αντιμετωπίζονται με ηλεκτρικό σοκ).

Τα συμπτώματα

Μέσα από στοιχεία δύο μελετών στις πόλεις Βεντούρα (Καλιφόρνια) και Πόρτλαντ (Όρεγκον) των Ηνωμένων Πολιτειών σχετικά με περιστατικά καρδιακής ανακοπής και άτομα που αναζήτησαν επείγουσα ιατρική φροντίδα αλλά δεν υπέστησαν το συμβάν, οι ερευνητές συνέκριναν τα συμπτώματα και διαπίστωσαν ότι το 50% των ατόμων που υπέστησαν αιφνίδια καρδιακή ανακοπή παρουσίασαν τουλάχιστον ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα την προηγούμενη ημέρα, πόνο στο στήθος για τους άνδρες και δύσπνοια για τις γυναίκες.

Η έρευνα παρουσίασε ακόμη ειδικά συμπτώματα σε μικρότερες ομάδες ανδρών και γυναικών όπως αυξημένους παλμούς, εκδηλώσεις που προσιδίαζαν σε επιληπτικές κρίσεις και συμπτώματα παρόμοια με της γρίπης.

Ο Δρ. Τσαγκ τόνισε ότι τα δύο βασικά συμπτώματα δεν συνεπάγονται απαραιτήτως μία επικείμενη ανακοπή, ωστόσο, χρειάζεται προσοχή όταν συνυπάρχουν υπέρταση, διαβήτης ή υποκείμενη καρδιακής νόσος, προσθέτοντας ότι έξυπνες εφαρμογές ή ρολόγια (wearables) στο μέλλον θα μπορούν να προσδιορίσουν καλύτερα τα άτομα με αυξημένο κίνδυνο αιφνίδιας καρδιακής ανακοπής.

Σε κάθε περίπτωση, οι ερευνητές αναφέρουν ότι θωρακικός πόνος που είναι πρωτοφανής και σχετίζεται με δύσπνοια, αίσθημα αυξημένων παλμών, ζάλη, τάσεις λιποθυμίας, εφίδρωση ή ναυτία, αποτελεί ένδειξη για άμεση ιατρική βοήθεια.

Η πρόληψη του αιφνιδίου αρρυθμικού καρδιακού θανάτου είναι κομβικής σημασίας. Βασική αρχή είναι η πρώιμη διάγνωση της υποκείμενης καρδιοπάθειας που προκαλεί τον αιφνίδιο θάνατο και η αντιμετώπιση αυτής, σύμφωνα με την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία.

Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος είναι η αιφνίδια και απρόβλεπτη διακοπή της καρδιακής ή/και ταυτόχρονα της αναπνευστικής λειτουργίας. Αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, στα 4 λεπτά επέρχεται μόνιμη εγκεφαλική βλάβη. Κάθε μέρα στην Αττική έχουμε κατά προσέγγιση 7-18 ανακοπές, περίπου το 20% των ανακοπών συμβαίνει σεδημόσιους χώρους, ενώ από αυτές το 50-85% οφείλονται σε απινιδώσιμους ρυθμούς (δηλ. αντιμετωπίζονται με ηλεκτρικό shock).

Συνήθως, μαθαίνουμε ότι κάποιος ή κάποια αισθάνθηκε αδιαθεσία, πόνο στο στήθος, φτερούγισμα ή φτερουγίσματα, ταχυπαλμία ή κενά στη λειτουργία της καρδιάς του, πολύ μεγάλη εξάντληση, έντονο ιδρώτα, δύσπνοια, ζάλη, και ότι κατέληξε ενώ μεταφερόταν στο Νοσοκομείο με ιδιωτικό μέσο ή ασθενοφόρο.

Ποια είναι τα αίτια του Αιφνίδιου Καρδιακού Θανάτου

Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος οφείλεται είτε σε οξεία μηχανική δυσλειτουργία της καρδιάς, όπως στην περίπτωση ενός εκτεταμένου οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου είτε σε σοβαρή αρρυθμία, η οποία επηρεάζει άμεσα την αιμοδυναμική κατάσταση του ασθενούς. Οι αρρυθμίες που οδηγούν σε αιφνίδιο καρδιακό θάνατο δεν είναι οι απλές αρρυθμίες που συνήθως όλοι μας αισθανόμαστε. Πρόκειται για σοβαρές αρρυθμίες που οδηγούν σε άμεση αιμοδυναμική κατάρριψη, διότι δεν είναι δυνατή η αποτελεσματική συστολή της καρδιάς για την τροφοδοσία των οργάνων του σώματος με αίμα. Οι αρρυθμίες αυτές είναι η κοιλιακή ταχυκαρδία και η κοιλιακή μαρμαρυγή. Η μόνη δυνατότητα επαναφοράς είναι η άμεση ιατρική παρέμβαση και η χορήγηση ηλεκτρικού ρεύματος – απινίδωση, με ειδικό μηχάνημα που ονομάζεται εξωτερικός απινιδωτής, για την ανάταξη του ρυθμού σε κανονικό φλεβοκομβικό ρυθμό.

Οι εξωτερικοί αυτόματοι απινιδωτές είναι μικρές ελαφριές και σχετικά φθηνές συσκευές, που ανιχνεύουν αυτόματα τον καρδιακό ρυθμό και δίνουν shock, κατασκευασμένοι για χρήση από μη ιατρούς. Η πρώιμη απινίδωση (εντός 3-5 λεπτών) σημαίνει επιβίωση 50-70%, ενώ κάθε λεπτό καθυστέρησης μειώνει την επιβίωση κατά 10%. Η μείωση του χρόνου παρέμβασης είναι αναγκαία, δεδομένου ότι, με την έγκαιρη απινίδωση, αυξάνεται θεαματικά η επιβίωση του θύματος χωρίς νευρολογικές βλάβες. Οι συσκευές αυτές βρίσκονται εκτός από τα νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας και σε διάφορους πολυσύχναστους χώρους, όπως στα αεροδρόμια, στα αεροπλάνα στα εμπορικά κέντρα, και απαιτείται ειδική (απλή) εκπαίδευση για τη χρήση του.

Η συχνότητα αιφνίδιου θανάτου στους νέους κυμαίνεται από 0,8-0,93 περιστατικά ανά 100.000 ετησίως

Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος είναι ο απροσδόκητος, ο «ξαφνικός» θάνατος, που συμβαίνει σε άτομο που φαίνεται υγιές ή σε κάποιον που πάσχει από μια χρόνια ασθένεια, αλλά στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο βρίσκεται σε σταθερή κατάσταση ή σε βελτίωση, εξηγεί ο Γιώργος Κοχιαδάκης, κοσμήτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Σαν αιφνίδιο χαρακτηρίζουμε το θάνατο που συμβαίνει μέσα σε μία ώρα από την εμφάνιση κάποιων ενοχλημάτων. Στους νέους ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα στο χώρο της δημόσιας υγείας. Αφορά άτομα νεαρής ηλικίας στην πλειοψηφία τους σε άριστη φυσική κατάσταση. Δεδομένα από μελέτες στο γενικό πληθυσμό δείχνουν ότι η συχνότητα του αιφνίδιου θανάτου στους νέους κυμαίνεται από 0,8-0,93 περιστατικά ανά 100.000 ετησίως».

Έτος αιφνιδίου θανάτου το 2023 – Οι λόγοι της πρωτοβουλίας της ΕΚΕ

Στο 90% των περιπτώσεων, αιτία του αιφνίδιου θανάτου είναι καρδιαγγειακές παθήσεις, κυρίως στεφανιαία νόσος και κληρονομικά καρδιακά νοσήματα, τα οποία ανακαλύπτονται εκ των υστέρων. «Οι περισσότεροι από αυτούς τους θανάτους μπορούν να προληφθούν με την έγκαιρη διάγνωση και τον εντοπισμό των ατόμων υψηλού κινδύνου, που δεν είναι άλλοι από αυτούς με οικογενειακό ιστορικό καρδιοπάθειας. Έτσι, η πρόληψη του αιφνιδίου καρδιακού θανάτου μετετράπη σε μια από τις πιο κριτικές προκλήσεις των σύγχρονων συστημάτων δημόσιας υγείας.

Βασική αρχή της πρόληψης είναι η πρώιμη διάγνωση της υποκείμενης καρδιοπάθειας που προκαλεί τον αιφνίδιο θάνατο και η αντιμετώπισή της. Πρέπει να ληφθούν όλα τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης της καρδιακής νόσου πριν αυτή οδηγήσει σε αιφνίδιο θάνατο», τονίζει ο κ. Κοχιαδάκης.