Ρωσο-ουκρανική κρίση: Η Ελλάδα σε «συμπληγάδες» φυσικού αερίου 

Με κομμένη την ανάσα παρακολουθεί η Αθήνα τις καταιγιστικές εξελίξεις στη ρωσο-ουκρανική κρίση και επιχειρεί να ισορροπήσει σε τεντωμένο σχοινί για να μη βρεθεί σε αδιέξοδο.

Το κλίμα είναι εξαιρετικά βαρύ και η κυβέρνηση θα κληθεί να βρει τη χρυσή τομή, καθώς έχει μπροστά της μεγάλα διλήμματα, που θα κρίνουν και τη σχέση της με τους συμμάχους της, αλλά και την πορεία της οικονομίας. Η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι ότι απαιτούνται λεπτοί χειρισμοί, καθώς οι συσχετισμοί δυνάμεων είναι εύθραυστοι στο εν εξελίξει γεωπολιτικό παιχνίδι μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.

Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν η χώρα θα μπορέσει να περάσει τον κάβο με τις λιγότερες δυνατές επιπτώσεις ή εάν θα μπει σε μια νέα περιπέτεια με άγνωστη κατάληξη για την οικονομία της.

Η απάντηση μόνο εύκολη δεν είναι, από τη στιγμή που η κυβέρνηση θέλει να διατηρήσει τις άριστες σχέσεις της χώρας με την Ουάσιγκτον και τη Μόσχα και να μην ανακοπεί η πορεία προς την ανάπτυξη. Οι στόχοι που θέτει, ναι μεν σε επίπεδο φρασεολογίας είναι εύκολοι, αλλά στην πράξη είναι δύσκολα υλοποιήσιμοι και σε μεγάλο βαθμό αλληλοσυγκρουόμενοι μεταξύ τους.

Λεπτές ισορροπίες

Στο επίπεδο διπλωματίας, η κυβέρνηση επιδιώκει ενιαία στάση ΕΕ και ΝΑΤΟ, ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τη Ρωσία, δηλώνοντας ταυτόχρονα σεβασμό στην εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας.

Οι θέσεις αυτές όμως είναι σαφές ότι μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τις σχέσεις της Αθήνας με τους συμμάχους της, οι οποίοι εκφράζουν οργή για τη στρατηγική του Πούτιν έναντι της Ουκρανίας.

Η κυβέρνηση δεν θέλει να διαταράξει τις σχέσεις της με τη Μόσχα, αλλά από τη στιγμή που είναι μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ είναι υποχρεωμένη να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις που θα ληφθούν. Στην ουσία δηλαδή, προσπαθεί να κρατήσει πολλά καρπούζια στην ίδια μασχάλη, κάτι που οδηγεί σε ισορροπία τρόμου.

Ναι μεν αλλά

Σε αυτό το δίλημμα θα πρέπει να προστεθεί η διαπίστωση ότι η Ελλάδα σε ενεργειακό επίπεδο, είναι μια χώρα που είναι άμεσα εξαρτημένη από το φυσικό αέριο της Ρωσίας.

Στην πρόσφατη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ ο πρωθυπουργός εκτίμησε ότι η χώρα μας δεν θα αντιμετωπίσει ζήτημα με την προμήθεια του φυσικού αερίου από τη Ρωσία μέσω Τουρκίας. Κατά συνέπεια ναι μεν δεν υπάρχει πρόβλημα ενεργειακής ασφάλειας, αλλά στο «συρτάρι», παραμένουν σενάρια που θα ενεργοποιηθούν, εάν και εφόσον κάτι τέτοιο κριθεί απαραίτητο.

Άλλωστε παραμένει το ερώτημα σχετικά με τις τιμές του φυσικού αερίου, καθώς μια παρατεταμένα υψηλή τιμή θα έχει συνέπειες και στην ελληνική αγορά, η οποία ήδη δοκιμάζεται σκληρά από το αυξημένο ενεργειακό κόστος.

Moody’s

Σε πρόσφατη ανάλυση του Οίκου Moody’s αναφέρεται ότι το ρωσικό αέριο  δεν μπορεί να υποκατασταθεί εύκολα και γρήγορα.
Σύμφωνα με την ανάλυση της αμερικανικής εταιρείας ακόμη και μια σχετικά σύντομη μείωση της προμήθειας φυσικού αερίου θα οδηγούσε πιθανότατα σε περαιτέρω αύξηση των τιμών της ενέργειας.

Οι αναλυτές του Οίκου αξιολόγησης, εκτιμούν ότι χώρες όπως η Ελλάδα, η Γερμανία, η Αυστρία και η Ιταλία είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες σε διαταραχή της παροχής ρωσικής ενέργειας, κυρίως φυσικού αερίου.

Με δεδομένο ότι για τη χώρα μας η Ρωσία αντιπροσωπεύει το 26% του πετρελαίου της και το 39% των εισαγωγών φυσικού αερίου, γίνεται αντιληπτό και το μέγεθος του προβλήματος.

Η Moody’s πάντως χαρακτηρίζει περιορισμένο τον κίνδυνο χώρες όπως η Ιταλία, η Ελλάδα ή η Αυστρία να αντιμετωπίσουν απειλές για την ασφάλεια τους, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης στη νότια και κεντρική Ευρώπη.

Εφιάλτης τιμών

Όλα αυτά βέβαια, σε επίπεδο τεχνικών αναλύσεων ίσως να μη λένε και πολλά από τη στιγμή που η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με το μεγάλο εφιάλτη της ενεργειακής κρίσης και της ακρίβειας.

Ο πληθωρισμός έσπασε και το φράγμα του 6%, γεγονός που έχει οδηγήσει σε απόγνωση νοικοκυριά και επιχειρήσεις που αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει.

Οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι τα πράγματα θα γίνουν πολύ πιο δύσκολα μετά την αναγνώριση από τη Ρωσία των περιοχών του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ, στην ανατολική Ουκρανία. Όπως εξηγούν, όσο κορυφώνεται η κρίση, τόσο θα αυξάνονται και θα γίνονται απλησίαστεw οι τιμές στο φυσικό αέριο και το ηλεκτρικό ρεύμα που είναι ήδη στα ύψη.

Το γεγονός ότι το Βερολίνο «πάγωσε» τον αγωγό Nord Stream 2 και ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας Μεντβεντεφ απειλεί τους Ευρωπαίους ότι θα πληρώσουν «χρυσό» το φυσικό αέριο, καθιστά σαφές ότι ο Ασκός του Αιόλου έχει ήδη ανοίξει.

Ακριβό τίμημα

Σ’ αυτή τη νέα κρίσιμη και πολύπλοκη συγκυρία, η Ελλάδα είναι ο πιο αδύναμος κρίκος στην ευρωπαϊκή αλυσίδα και μπορεί να πληρώσει πολύ ακριβά το τίμημα της ενεργειακής κρίσης.

Ουδείς άλλωστε ξεχνά ότι η χώρα μόλις έχει βγει από τη δεκαετή περιπέτεια των μνημονίων και η οικονομία της ακόμη προσπαθεί να βρει τα πατήματά της.

Σε οριακό σημείο

Εάν προσθέσουμε και την κρίση της πανδημίας, που υποχρέωσε την κυβέρνηση να δώσει 43 δισ. ευρώ για να κρατηθούν στη ζωή νοικοκυριά και επιχειρήσεις, γίνεται σαφές ότι η οικονομία είναι σε οριακό σημείο. Το οικονομικό επιτελείο ξεκαθαρίζει ότι περιθώρια για νέες παροχές δεν υπάρχουν και επισημαίνει ότι τα όποια μέτρα ανακοινωθούν, δεν θα έχουν οριζόντιο χαρακτήρα.

Το Ουκρανικό έχει περιπλέξει την κατάσταση, με αποτέλεσμα ακόμη και το έκτακτο επίδομα που θα δινόταν το Πάσχα στους ασθενέστερους να μην είναι πλέον και τόσο σίγουρο. «Δεν είναι κλειδωμένο το επίδομα. Έχουμε την εξέλιξη της Ουκρανίας που μειώνει το ΑΕΠ», είπε πρόσφατα ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θ. Σκυλακάκης, δείχνοντας ότι όλα είναι εξαιρετικά ρευστά.