Τεκμήρια: Νέο τοπίο με 3 αλλαγές

Σε εξέλιξη είναι η επίθεση φιλίας της κυβέρνησης προς τη μεσαία τάξη με στόχο την ανάκτηση της σχέσης εμπιστοσύνης που χτίστηκε τα προηγούμενα χρόνια και την αύξηση των ποσοστών της Ν.Δ.

Τόσο το 28% του κυβερνώντος κόμματος στις πρόσφατες ευρωεκλογές όσο και οι χαμηλές δημοσκοπικές πτήσεις έχουν θορυβήσει το Μέγαρο Μαξίμου που αναζητά τρόπους επαναπροσέγγισης με παραδοσιακούς του συμμάχους.
Η μεσαία τάξη άλλωστε είναι αυτή που έδωσε στον Κυριάκο Μητσοτάκη την ώθηση για να κερδίσει τις εκλογικές αναμετρήσεις του 2019 και του 2023 και να αναλάβει τα ηνία της χώρας.
Με δεδομένο ότι θα είναι για τρίτη φορά υποψήφιος πρωθυπουργός στις εκλογές του 2027 – όπως ο ίδιος αποκάλυψε σε πρόσφατη συνέντευξή του-, είναι λογικό να θέλει δίπλα του και σ’ αυτή τη μάχη τη μεσαία τάξη.
Στο πλαίσιο αυτό, έχει αρχίσει ήδη να υλοποιείται το σχέδιο για σταδιακή μείωση της φορολογίας των μεσαίων εισοδημάτων, προκειμένου να φανεί συνεπής στις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει.
Μέρος του σχεδιασμού είναι και η μεσοσταθμική μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης, τα οποία αποτελούν έναν μεγάλο πονοκέφαλο, καθώς αυξάνουν υπέρμετρα τους φόρους που καλούνται να πληρώσουν οι πολίτες.
Η σταδιακή κατάργησή τους αναμένεται να αλλάξει άρδην τα δεδομένα, καθώς θα δώσει σημαντικές ανάσες σε μισθωτούς, συνταξιούχους και αυτοαπασχολούμενους οι οποίοι πληρώνουν υψηλούς φόρους.

Αναχρονιστικά
Ο σχεδιασμός στο οικονομικό επιτελείο προχωράει με γρήγορους ρυθμούς, καθώς η εκτίμηση που κυριαρχεί, είναι πως το θεσμικό πλαίσιο για τα τεκμήρια διαβίωσης έχει ξεπεραστεί εκ των πραγμάτων και είναι αναχρονιστικό.
Όπως εξηγούν, τα τεκμήρια ανταποκρινόντουσαν στις ανάγκες μιας άλλης εποχής, η οποία χαρακτηριζόταν από την απουσία όλων εκείνων των κατάλληλων εργαλείων που θα αποκάλυπταν τον τρόπο διαβίωσης τους καθενός.

Το περιβάλλον σήμερα είναι τελείως διαφορετικό, κάτι που γίνεται σαφές από

-την πλήρη καταγραφή των δεδομένων myDATA,
-τις προσυμπληρωμένες δηλώσεις ΦΠΑ των ελεύθερων επαγγελματιών και
-τη μείωση του «κενού» ΦΠΑ.

Όπως γίνεται αντιληπτό όλα αυτά τα εργαλεία, δείχνουν την περιουσιακή κατάσταση του κάθε φορολογούμενου, γεγονός που είναι ικανό να οδηγήσει στην κατάργηση του τεκμαρτού τρόπου φορολόγησης.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι αυτοαπασχολούμενοι φορολογούνται με βάση τα πραγματικά δεδομένα τα οποία δεν θα μπορούν να αμφισβητήσουν, γεγονός που καθιστά τα τεκμήρια αναχρονιστικά.
Η φορολογική αρχή ωστόσο, προσπαθώντας να εντοπίσει τα εισοδήματα που πρέπει να φορολογηθούν, καθώς επίσης και να περιορίσει την φοροδιαφυγή, θέσπισε τα τεκμήρια ή αλλιώς το τεκμαρτό εισόδημα.

Η φοροδιαφυγή
Τα τεκμήρια διαβίωσης υπολογίζονται βάσει στοιχείων για κατοικίες, Ι.Χ. και άλλα περιουσιακά στοιχεία, με στόχο να προσδιορίσουν το ελάχιστο εισόδημα που απαιτείται για τη διαβίωση ενός φορολογούμενου.
Όταν το δηλωθέν εισόδημα είναι μικρότερο από το τεκμαρτό, η εφορία επιβάλλει φόρο βάσει του υψηλότερου ποσού, κάτι που δεν αποκλείεται να οδηγήσει και σε μεγάλες αδικίες.
Φοροτεχνικοί τονίζουν στον “Χ-τύπο”, ότι το τεκμαρτό εισόδημα αποτελεί έναν έμμεσο τρόπο προσδιορισμού του διαθέσιμου εισοδήματος φορολογούμενου εντός του έτους, με βάση κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Υπογραμμίζουν μάλιστα σε όλους τους τόνους ότι επί της ουσίας πρόκειται για πλασματική φορολογητέα ύλη, που είναι μεν υπαρκτή, αλλά όχι εμφανής, με στόχο την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.

Τα τεκμήρια χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

-Αυτά που αφορούν στον τρόπο ζωής του φορολογούμενου, όπως είναι η κύρια κατοικία διαμονής (είτε είναι ιδιοκατοικούμενη, είτε μισθωμένη, είτε δωρεάν παραχωρημένη), οι δευτερεύουσες κατοικίες, τα αυτοκίνητα (ΕΙΧ – ΜΧ), τα σκάφη αναψυχής, τα αεροσκάφη, τα ελικόπτερα, οι πισίνες, η δαπάνη διδάκτρων σε ιδιωτικό σχολείο, η δαπάνη οικιακών βοηθών-οδηγών αυτοκινήτων-δασκάλων και η ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης (3.000 για άγαμους, 2.500 για έγγαμους).

-Αυτά που αφορούν στο ποσό που πράγματι δαπάνησε ο φορολογούμενος εντός του έτους για αγορές. Τέτοια ποσά μπορούν να αφορούν σε απόκτηση αυτοκινήτου, δίτροχου, πλοίου, σκάφους, αεροσκάφους, κινητών πραγμάτων αξίας άνω των 10.000, επιχείρησης, εταιρικών μεριδίων, ακινήτων και οικοδομών. Επίσης αφορούν σε ποσά για χορήγηση δανείων, δωρεών ή γονικών παροχών και την τοκοχρεολυτική απόσβεση δανείων.

Προσδιορισμός εισοδήματος
Με βάση τα έως τώρα δεδομένα, σε πρώτη φάση γίνεται ο προσδιορισμός του λεγόμενου πραγματικού εισοδήματος και στη συνέχεια προκύπτει ο ανάλογος φόρος προς καταβολή.
Αμέσως μετά γίνεται ο προσδιορισμός του τεκμαρτού εισοδήματος, προκειμένου να διαπιστωθεί τι ποσό θα πρέπει να πληρώσει ο κάθε φορολογούμενος με βάση τα εισοδήματά του.

Ειδικότερα:

-Στην περίπτωση που το πραγματικό εισόδημα καλύπτει (είναι μεγαλύτερο) του τεκμαρτού, δεν προκύπτει καμία επιπλέον επιβάρυνση για τον φορολογούμενο.

– Στην περίπτωση που το τεκμαρτό εισόδημα υπερισχύει (είναι μεγαλύτερο) του πραγματικού, προκύπτει για τον φορολογούμενο η λεγόμενη διαφορά τεκμηρίων.

Στη δεύτερη περίπτωση, ο φορολογούμενος οφείλει να αιτιολογήσει πως μπορεί να καλύψει το κόστος του τρόπου ζωής του και των αγορών που έχει κάνει εντός του έτους, αλλιώς θα κληθεί να καταβάλει επιπλέον φόρο για την διαφορά αυτή.

Καθαρά κέρδη
Το τοπίο όμως σήμερα είναι τελείως διαφορετικό, κάτι που σημαίνει ότι τα έσοδα, τα έξοδα και τα καθαρά κέρδη των ελεύθερων επαγγελματιών θα προσδιορίζονται με βάση αντικειμενικά κριτήρια.
Τα κριτήρια αυτά έχουν ως βάση τους, τα δεδομένα που έχουν διαβιβαστεί στο myDATA χωρίς άλλη παρέμβαση, κάτι που σημαίνει ότι με βάση αυτά τα στοιχεία γίνεται και ο προσδιορισμός του φόρου εισοδήματος.

Λιγότερα αναγκαία
Κυβερνητικά στελέχη τονίζουν ότι στόχος είναι τα τεκμήρια να μην είναι για πάντα και από τη στιγμή που μειώνεται το “κενό” ΦΠΑ, θα γίνονται λιγότερο αναγκαία για τα κρατικά ταμεία.
Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση προχωράει στην υλοποίηση της σχετικής δέσμευσής της για μεσοσταθμική μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30% σε συνδυασμό με πλήρη αναμόρφωση όλων των ισχυουσών διατάξεων για τα περιουσιακά στοιχεία.
Στον πυρήνα των πρωτοβουλιών που έχει αναλάβει να υλοποιήσει η κυβέρνηση είναι η εξάλειψη των στρεβλώσεων και των αδικιών που έχουν διαπιστωθεί κατά την πολυετή εφαρμογή των τεκμηρίων.
Η αδικία μάλιστα γίνεται σαφής σε κατηγορίες όπως τα αυτοκίνητα, τα ακίνητα και τα δίδακτρα που πληρώνουν οι γονείς προκειμένου να στέλνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία.

Επιπλέον εισόδημα
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην παγίδα των τεκμηρίων κατά τη διάρκεια του περσινού έτους πιάστηκαν 1,4 εκατ. φορολογούμενοι, κυρίως μισθωτοί και συνταξιούχοι, με την ΑΑΔΕ να τους προσθέτει επιπλέον εισόδημα 5,2 δισ. ευρώ.
Στην κυβέρνηση έχουν αντιληφθεί ότι αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί και για το λόγο αυτό θεωρούν ότι η μείωση και η αναμόρφωση των τεκμηρίων είναι μια από τις βασικές προτεραιότητες.

Οι νέες παρεμβάσεις
Η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι ότι με τις νέες παρεμβάσεις που θα αρχίσουν να γίνονται πράξη, το τοπίο στην οικονομία θα αλλάξει και η κυβέρνηση θα μπορέσει να ανακτήσει την ηγεμονία της στη μεσαία τάξη.
Πρόκειται άλλωστε για πρωτοβουλίες τις οποίες ο ίδιος ο πρωθυπουργός φρόντισε να ανακοινώσει, κάτι που σημαίνει ότι έως και το 2027, χρονιά που επισήμως θα γίνουν και οι εθνικές εκλογές, θα υπάρχει ένα νέο οικονομικό περιβάλλον.

Οι νέες παρεμβάσεις που θα αρχίσουν να γίνονται πράξη αφορούν:

-στον τρόπο υπολογισμού των τεκμηρίων διαβίωσης για κατοικίες, Ι.Χ αυτοκίνητα και σκάφη αναψυχής,

-στα ελάχιστα ποσά τεκμηρίων διαβίωσης των 3.000 ευρώ για τους αγάμους και των 5.000 ευρώ για τους έγγαμους ή τους συνάψαντες σύμφωνα συμβίωσης,

-στην εξάλειψη στρεβλώσεων και αδικιών που προκαλεί ο προσδιορισμός του φορολογητέου εισοδήματος με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης.

Μείωση και εξάλειψη
Σε κάθε περίπτωση, μέσω των τεκμηρίων διαβίωσης, το κράτος έχει τη δυνατότητα να αποκομίζει περισσότερους φόρους και για το λόγο αυτό, οι φορολογούμενοι θα πρέπει να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί.
Για τη μείωση ή και την εξάλειψη των τεκμηρίων διαβίωσης, υπάρχουν διάφορες στρατηγικές που έχουν ως βασικό στόχο να καλύψουν τη διαφορά εισοδήματος που προκύπτει λόγω τεκμηρίων.
Η πρώτη λύση, αφορά πραγματικά εισοδήματα με Ειδική Φορολόγηση όπως είναι τα επιδόματα ανεργίας και τα προνοιακά, οι τόκοι καταθέσεων και τα κέρδη από τις μετοχές που μπορούν να δηλωθούν για κάλυψη τεκμηρίων.
Η δεύτερη λύση αφορά σε χρηματικά ποσά Εκτός Εισοδήματος, όπως είναι για παράδειγμα το εφάπαξ, οι αποζημιώσεις ασφαλιστικών εταιρειών και οι υποτροφίες.
Μια τρίτη λύση είναι τα Έσοδα από Πώληση Περιουσιακών Στοιχείων, όπως ένα αυτοκίνητο, ένα ακίνητο και άλλα πολύτιμα αντικείμενα.
Η τέταρτη λύση είναι η Ανάλωση Κεφαλαίου Παρελθόντων Ετών, κάτι που σημαίνει ότι ένας φορολογούμενο μπορεί να χρησιμοποιήσει εισοδήματα και αποταμιεύσεις προηγούμενων ετών.
Μια πέμπτη λύση αφορά Εισαγωγή Χρημάτων από το Εξωτερικό, είτε σε ευρώ είτε σε συνάλλαγμα που εισήχθησαν στην χώρα κατά τη διάρκεια του έτους.
Η έκτη λύση αφορά σε δάνεια από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους, η έβδομη σε ποσά από δωρεές και γονικές παροχές και η όγδοη από κέρδη σε τυχερά παιχνίδια όπως είναι τα λαχεία και το στοίχημα.
Όσοι διαμένουν σε εξοχικά, φιλοξενούνται ή έχουν μειωμένες δαπάνες διαβίωσης μπορούν να μειώσουν τα τεκμήρια, δηλώνοντας μικρότερο χρόνο διαμονής ή αμφισβητώντας το ύψος τους με βάση πραγματικά περιστατικά.

Δικαιολογητικά
Σε κάθε περίπτωση, η Φορολογική Αρχή είναι βέβαιο ότι θα απαιτήσει την υποβολή των δικαιολογητικών μετά την ηλεκτρονική υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.
Έτσι, ο κάθε φορολογούμενος θα πρέπει να σκανάρει και μετατρέψει σε ηλεκτρονικά αρχεία (σε μορφή pdf ή png κ.λπ.) τα σχετικά έγγραφα δικαιολογητικά.
Στη συνέχεια θα να τα υποβάλει, αναρτώντας τα μέσω της εφαρμογής «Τα Αιτήματά μου» που βρίσκεται στην ιστοσελίδα της ΑΑΔΕ αφού εισέλθει στον προσωπικό του λογαριασμό στο σύστημα TAXISnet, με τους κωδικούς του.