Ρύθμιση οφειλών: Οδηγός “επιβίωσης” για τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό που αφορά φυσικά πρόσωπα

Η διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης χρηματικών οφειλών φυσικών προσώπων, μπορεί να εκκινήσει με πρωτοβουλία:

–          Είτε του οφειλέτη, κατόπιν υποβολής σχετικής αίτησης προς τους πιστωτές, με τους τελευταίους να έχουν απλή δυνατότητα (κι όχι υποχρέωση) υποβολής πρότασης ρύθμισης οφειλών, χωρίς όμως να δεσμεύονται ως προς το περιεχόμενό της πρότασής τους,

–          είτε των χρηματοδοτικών φορέων (πιστωτικοί φορείς, Δημόσιο, Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης), κατόπιν κοινοποίησης στον οφειλέτη πρόσκλησης για την εξωδικαστική αναδιάρθρωση των οφειλών, θέτοντας προθεσμία για την υποβολή σχετικής αίτησης έως 45 ημερολογιακές ημέρες, η οποία εάν παρέλθει άπρακτη, συνεπάγεται την αυτοδίκαιη περάτωση της διαδικασίας και αξιολογείται σε περίπτωση μεταγενέστερης υποβολής αίτησης από τον οφειλέτη.

Σε κάθε περίπτωση, αποτελέσματα επέρχονται αν συναινεί η πλειοψηφία.

Δικαιούχοι συμμετοχής:

Οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο – οφειλέτης, εφόσον:

–          Το 90% (τουλάχιστον) των συνολικών οφειλών του οφείλεται σε πάνω από έναν χρηματοδοτικό φορέα ή το σύνολο των οφειλών του προς τους πιστωτές υπερβαίνει το ποσό των 10.000 ευρώ.

–          Έχει υποβάλλει έγκυρη παραίτηση από τυχόν ασκηθείσα αίτηση ρύθμισης οφειλών (Ν. 3869/2010), ή από την αίτηση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα προστασίας πρώτης κατοικίας (Ν.4605/2019).

–          Δεν έχει καταδικαστεί με αμετάκλητη απόφαση για ένα από τα ακόλουθα αδικήματα: i) φοροδιαφυγή, ii) νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, υπεξαίρεση, εκβίαση, πλαστογραφία, δωροδοκία, δωροληψία, λαθρεμπορία, καταδολίευση δανειστών, χρεοκοπία, ή απάτη, σε βαθμό κακουργήματος (στην περίπτωση της απάτης, αν ο παθών είναι το Δημόσιο ή Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης, αρκεί η καταδίκη σε βαθμό πλημμελήματος).

Επιπλέον:

Ο οφειλέτης που έχει εξυπηρετούμενες ή ενήμερες οφειλές προς το σύνολο των πιστωτών του, πρέπει να επικαλείται γεγονότα από τα οποία να προκύπτει η επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης σε ποσοστό τουλάχιστον 20%, η οποία μπορεί να οφείλεται είτε στη μείωση των εισοδημάτων του είτε στην αύξηση των δαπανών του.

Σημείωση: Εφόσον η διαδικασία αυτή προβλέπει συνολική ρύθμιση των οφειλών, τούτο σημαίνει ότι η αίτηση πρέπει να αφορά τόσο τις ρυθμισμένες όσο και τις μη ρυθμισμένες οφειλές του φυσικού προσώπου.

Αναφορικά με την αίτηση εκ μέρους του οφειλέτη:

Τρόπος υποβολής:

Η αίτηση για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών υποβάλλεται εκ μέρους του οφειλέτη ηλεκτρονικά στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.) με τη χρήση της Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας Εξωδικαστικής Ρύθμισης Οφειλών.

Περιεχόμενο:

Η αίτηση για εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών περιέχει υποχρεωτικά τα εξής:

–          πλήρη στοιχεία του οφειλέτη, αλλά και του/της συζύγου και των εξαρτώμενων μελών του (ονοματεπώνυμο, ΑΦΜ, τηλέφωνο, ηλεκτρονική διεύθυνση) αναφορά στο εισόδημά του κατά το τελευταίο οικονομικό έτος πριν από την υποβολή της αίτησης από οποιαδήποτε πηγή και αιτία, στις συνολικές υποχρεώσεις του έναντι των πιστωτών του, περιγραφή της δραστηριότητάς του, της οικονομικής του κατάστασης, καθώς και των λόγων της οικονομικής του αδυναμίας,

–          κατάλογο όλων των προσώπων και φορέων που έχουν απαιτήσεις κατά του οφειλέτη (π.χ. προμηθευτών ή εργαζόμενων) με πλήρη στοιχεία, των οφειλομένων ποσών ανά πιστωτή και της ημερομηνίας, αναφορικά με την οποία προσδιορίζεται το ύψος της κάθε οφειλής,

–          κατάλογο των κινητών και ακινήτων περιουσιακών στοιχείων του στην Ελλάδα και την αλλοδαπή, με αναφορά στην εκτιμώμενη εμπορική αξία των κινητών περιουσιακών στοιχείων, έτσι ώστε να μπορεί να προσδιορισθεί η αξία ρευστοποίησης της περιουσίας,

–          πλήρη περιγραφή των βαρών και λοιπών εξασφαλίσεων (είδος βάρους ή εξασφάλισης, πιστωτής, ασφαλιζόμενο ποσό, σειρά, δημόσιο βιβλίο) που είναι εγγεγραμμένα επί των περιουσιακών στοιχείων του,

–          δήλωση για κάθε μεταβίβαση ή επιβάρυνση περιουσιακού στοιχείου της που έγινε εντός των τελευταίων 5 ετών πριν από την υποβολή της αίτησης.

ΣΗΜ.: Δεν έχει αίτημα η ρύθμιση καθώς και δεν προβλέπεται να προτείνει ρύθμιση ο οφειλέτης αλλά προτείνουν οι πιστωτές αντ’ αυτού.

Συνέπειες υποβολής αίτησης: Με την αίτηση αναστέλλεται η διαδικασία του Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών (ενώ σε περίπτωση που δεν τελεσφορήσει, η διαδικασία του Κώδικα Δεοντολογίας συνεχίζεται από το στάδιο στο οποίο ευρισκόταν πριν την αναστολή, κατόπιν αιτήσεως εντός 30 ημερών από την με οποιοδήποτε τρόπο λήξη της διαδικασίας του Εξωδικαστικού).

Επιπλέον η υποβολή αίτησης δεν συνιστά σπουδαίο λόγο για την καταγγελία διαρκών συμβάσεων.

Η σύμβαση αναδιάρθρωσης:

Μετά την υποβολή της αίτησης, οι πιστωτές (Τράπεζες) δύνανται να καταθέσουν πρόταση ρύθμισης, η οποία εάν εξασφαλίσει τη συναίνεση του οφειλέτη αλλά και της πλειοψηφίας των συμμετεχόντων Τραπεζών, δηλαδή του 60% επί του συνόλου των απαιτήσεων και τουλάχιστον του 40% επί του συνόλου των απαιτήσεων των Τραπεζών που εξασφαλίζονται με υποθήκη, προσημείωση υποθήκης, ενέχυρο ή άλλο ειδικό προνόμιο, υπογράφεται (με μηχανικό μέσο ή ηλεκτρονικό τρόπο) μεταξύ των συναινούντων πιστωτών και του οφειλέτη η σύμβαση αναδιάρθρωσης (με αντικείμενο τη ρύθμιση των οφειλών).

Εφόσον υπάρχουν οφειλές προς το Δημόσιο ή/και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, η σύμβαση μπορεί να τελεί υπό την αίρεση της συναίνεσής τους, η οποία παρέχεται σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο άρθρο 21 (τεκμαιρόμενη συναίνεση εκτός και αν ακυρωθεί-ανατραπεί).

 μετά από την πρόταση των πιστωτών

Διαμεσολαβητής ορίζεται εφόσον:

α) εντός 10 ημερολογιακών ημερών από τη λήψη πρότασης, ο οφειλέτης καταθέσει αίτημα υποβολής σε διαμεσολάβηση και

β) το αίτημα αυτό γίνει δεκτό από την πλειοψηφία των χρηματοδοτικών φορέων ως προς την αξία των σχετικών απαιτήσεων που αφορά.

Σε περίπτωση που παρά την παρέλευση 30 ημερών από την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος δεν έχει επιτευχθεί η υπογραφή συμφωνίας αναδιάρθρωσης μεταξύ της πλειοψηφίας των πιστωτών και του οφειλέτη, τότε η διαδικασία θεωρείται λήξασα χωρίς δυνατότητα παράτασης ή ανανέωσης. Δηλαδή, παρέχονται  ΜΟΝΟ 30 ημέρες για διαπραγμάτευση.

Προθεσμία:

Η σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών πρέπει να υπογραφεί σε διάστημα 2 μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, διαφορετικά η διαδικασία θεωρείται περατωθείσα ως άκαρπη.

Αναστολή των μέτρων

 αναγκαστικής εκτέλεσης

 των συμμετεχόντων πιστωτών

Για δύο μήνες το μέγιστο, ήτοι: α) από την υποβολή της αίτησης και β) μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας, αναστέλλονται τα αναγκαστικά μέτρα και η συνέχιση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης επί απαιτήσεων, κινητών και ακινήτων κατά του οφειλέτη καθώς και η ποινική δίωξη για τα αδικήματα του άρθρου 25 του ν. 1882/1990 και του άρθρου 1 του α.ν. 86/1967 αναφορικά με τις οφειλές, των οποίων ζητείται η ρύθμιση → άρα, αναστολή ΜΟΝΟ για τις απαιτήσεις που αναφέρονται στην αίτηση.

Αναστολή κάθε μέτρου εκτέλεσης → άρα όχι εκδικάσεις αγωγών, εκδόσεις διαταγής πληρωμής κλπ.

Η αναστολή παύει με την τυχόν κοινοποίηση της απόφασης μη υποβολής πρότασης συμφωνίας αναδιάρθρωσης ή με την καθ’ οιονδήποτε τρόπο απόρριψη της αίτησης.

Αλλά: Η αναστολή δεν καταλαμβάνει τη διενέργεια πλειστηριασμού, αν έχει προγραμματιστεί 3 μήνες πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης από τον οφειλέτη, καθώς και οποιαδήποτε διαδικαστική ενέργεια προπαρασκευαστική της διενέργειας πλειστηριασμού από ενέγγυο πιστωτή (περιλαμβανομένης και της κατάσχεσης).

Αποτελέσματα:

Με τη σύναψη της σύμβασης αναδιάρθρωσης:

1.       Δεν επιτρέπεται σε πιστωτή (Τράπεζες και Δημόσιο), ο οποίος δεσμεύεται από τη σύμβαση, η επίσπευση αναγκαστικής εκτέλεσης και αναστέλλονται αυτοδικαίως τα μέτρα ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη.

2.       Αν κατά τον χρόνο επίτευξης της σύμβασης αναδιάρθρωσης εκκρεμεί εναντίον του οφειλέτη διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης για απαίτηση που ρυθμίστηκε, επισπευδόμενη από καταλαμβανόμενο πιστωτή, αυτή αναστέλλεται.

3.       Συμμετοχή του Δημοσίου σε σύμβαση αναδιάρθρωσης συνεπάγεται την αυτοδίκαιη κατάργηση προηγούμενων ρυθμίσεων για τις οφειλές που υπάγονται στη σύμβαση αναδιάρθρωσης.

Ο αριθμός των δόσεων:

Ο αριθμός των δόσεων προκύπτει από ειδικό αλγόριθμο (αυτόματο υπολογιστικό εργαλείο), βάσει της οικονομικής κατάστασης του οφειλέτη. Για τις μεν Τράπεζες δεν υπάρχει συγκεκριμένο όριο στον αριθμό των δόσεων, για το δε Δημόσιο τίθεται ως ανώτατο όριο δόσεων της ρύθμισης οι 240 δόσεις.

Η συμμετοχή του Δημοσίου (ΑΑΔΕ, ΕΦΚΑ):

Ø  Το Δημόσιο δύναται να συμμετέχει στη διαδικασία αυτή μέσω της συμμετοχής του είτε σε διμερείς είτε σε πολυμερείς συμβάσεις αναδιάρθρωσης.

Ø  Εφόσον υπάρχουν οφειλές προς το Δημόσιο, εάν μια πολυμερής σύμβαση εγκριθεί από τις Τράπεζες, στη συνέχεια κοινοποιείται στο Δημόσιο προκειμένου για αποδοχή και συναίνεσή του.

Η σύμβαση γίνεται αποδεκτή από το Δημόσιο εφόσον ικανοποιούνται σωρευτικά τα εξής:

–          οι απαιτήσεις του Δημοσίου δεν υπερβαίνουν, το ποσό του 1.500.000 ευρώ (υπό προϋποθέσεις είναι σύννομη και η συναίνεση του Δημοσίου σε πολυμερείς συμβάσεις αναδιάρθρωσης, για ποσά οφειλών προς αυτό άνω του 1.500.000 ευρώ και για τις περιπτώσεις που εκπροσωπούν συνολικά ποσό απαιτήσεων μεγαλύτερο από το σύνολο των απαιτήσεων των συμμετεχόντων Τραπεζών κατά του οφειλέτη),

–          το Δημόσιο εκπροσωπεί συνολικά ποσό απαιτήσεων μικρότερο από το σύνολο των απαιτήσεων των συμμετεχόντων χρηματοδοτικών φορέων κατά του οφειλέτη.,

–          το περιεχόμενο της σύμβασης αναδιάρθρωσης προέκυψε από το προβλεπόμενο υπολογιστικό εργαλείο,

–          περιλαμβάνει έγκυρους όρους. Ειδικότερα, είναι άκυρος ένας όρος που προβλέπει:

i.     την αποπληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο σε περισσότερες από 240 δόσεις,

ii.     τη ρύθμιση οφειλών που έχουν ήδη ρυθμισθεί βάσει του παρόντος Εξωδικαστικού Μηχανισμού ή του ν. 4469/2017, ανεξάρτητα αν η ρύθμιση είναι σε ισχύ,

iii.     την τμηματική αποπληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο ανά χρονικά διαστήματα που υπερβαίνουν τον μήνα,

iv.     την καταβολή μηνιαίας δόσης μικρότερης των 50 ευρώ,

v.     την παροχή περιόδου χάριτος για την αποπληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο,

vi.     την ικανοποίηση απαιτήσεων του Δημοσίου με άλλα ανταλλάγματα αντί χρηματικού ποσού.

Διαγραφή οφειλών προς το Δημόσιο

Ø  Αν στη σύμβαση αναδιάρθρωσης προβλέπεται διαγραφή οφειλών προς το Δημόσιο, αυτή γίνεται κατά σειρά παλαιότητας, από την παλαιότερη οφειλή προς τη νεότερη, με κριτήριο τον χρόνο καταχώρισης της οφειλής στα βιβλία εισπρακτέων εσόδων και όχι τον χρόνο λήξης της νόμιμης προθεσμίας καταβολής αυτής, είτε η καταβολή γίνεται εφάπαξ είτε σε δόσεις.

Ø  Η διαγραφή των οφειλών τελεί υπό την αναβλητική αίρεση της ολοσχερούς αποπληρωμής των ρυθμιζόμενων οφειλών προς το Δημόσιο.

Ø  Επί των οφειλών προς το Δημόσιο που ρυθμίζονται δυνάμει της σύμβασης αναδιάρθρωσης δεν υπολογίζονται περαιτέρω τόκοι ή προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής.

Ø  Από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της σύμβασης αναδιάρθρωσης και κατά τη διάρκεια ισχύος αυτής, δεν υπολογίζονται τα πρόστιμα του Κώδικα Φορολογική Διαδικασίας, και του άρθρου 6 του Κ.Ε.Δ.Ε..

Ø  Η διαγραφή βασικής οφειλής παρακρατουμένων φόρων, επιρριπτομένων φόρων προς το Δημόσιο και ασφαλιστικών εισφορών απαγορεύεται.

Ø  Η διαγραφή βασικής οφειλής προς ΕΦΚΑ δεν επηρεάζει τα ασφαλιστικά δικαιώματα τρίτων.

Συνέπειες τήρησης και μη τήρησης της ρύθμισης:

Εάν ο οφειλέτης τηρήσει τη ρύθμιση της σύμβασης αναδιάρθρωσης:

Με την καταβολή του συνόλου των οφειλόμενων δόσεων σε κάθε πιστωτή, ολοκληρώνεται επιτυχώς η ρύθμιση και αποσβήνεται το τμήμα της απαίτησης που υπερβαίνει το ποσό της ρύθμισης.

à  Αυτό όμως ισχύει με την επιφύλαξη τυχόν δικαιωμάτων του κάθε πιστωτή έναντι συνοφειλετών ή εγγυητών του οφειλέτη ή δικαιωμάτων των πιστωτών με δικαιώματα επιφύλαξης κυριότητας

à Κάθε πιστωτής παρέχει στον οφειλέτη πιστοποίηση της ρυθμισμένης απαίτησής του, σύμφωνα με τη σύμβαση αναδιάρθρωσης, η οποία αποτελεί τίτλο εξόφλησης ρυθμισμένης απαίτησης και διαγραφής για το ποσό του διαγράφηκε από το σύνολο των απαιτήσεων του πιστωτή που καταλαμβάνονται από τη σύμβαση αναδιάρθρωσης (με το πιστοποιητικό αυτό αίρονται προσημειώσεις κατασχέσεις κλπ).

Εάν ο οφειλέτης δεν τηρήσει τη ρύθμιση της σύμβασης αναδιάρθρωσης:

Σε περίπτωση καθυστέρησης της καταβολής 3 ή παραπάνω δόσεων ή του 3% του οφειλόμενου ποσού προς οποιονδήποτε από τους πιστωτές του οφειλέτη, ο πιστωτής δικαιούται να καταγγείλει τη σύμβαση αναδιάρθρωσης, με συνέπεια την απώλεια της ρύθμισης και την αναβίωση του χρέους μόνο προς τον συγκεκριμένο πιστωτή.