Πόλεμος επιβίωσης για το Ισραήλ με τέσσερις αντιπάλους – Ο λόγος πίσω από την επίθεση του Ιράν με 200 πυραύλους

Ο φόβος για έναν «γενικευμένο πόλεμο» στη Μέση Ανατολή έχει γίνει πλέον μια ψυχρή «πραγματικότητα», ιδιαίτερα μετά τη δολοφονία του ηγέτη της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, την ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση στον Λίβανο και τις περισσότερες από 200 ρουκέτες που εκτόξευσε το Ιράν προς το Ισραήλ.

Αυτή την κατάσταση προσπαθεί να αναλύσει η αμερικανική εφημερίδα New York Times, η οποία τονίζει ότι η περιοχή βιώνει μία από τις πιο επικίνδυνες περιόδους της από τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1967.

Σύμφωνα με τον David E. Sanger, από την ημέρα που οι εικόνες της σφαγής περίπου 1.200 ανθρώπων κατά την εισβολή της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 έκαναν τον γύρο του κόσμου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, προειδοποιούσε επανειλημμένα ότι δεν πρέπει να επιτραπεί σε μια τρομοκρατική επίθεση να εξελιχθεί σε μια ευρύτερη σύγκρουση με τη Χεζμπολάχ και, τελικά, με το Ιράν. Παρ’ όλα αυτά, οι ανησυχίες του Μπάιντεν δεν κατάφεραν να αποτρέψουν την κλιμάκωση της κατάστασης.

Η δολοφονία του ηγέτη της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, από το Ισραήλ, καθώς και η χερσαία εισβολή στον Λίβανο, προκάλεσαν έντονη αντίδραση από το Ιράν, το οποίο αντέτεινε την Τρίτη το βράδυ εκτοξεύοντας περίπου 200 πυραύλους προς το Ισραήλ. Αυτή η σύγκρουση, που αρχικά φαινόταν να είναι περιορισμένη, έχει εξελιχθεί σε έναν περιφερειακό πόλεμο με απρόβλεπτες συνέπειες, δημιουργώντας μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τη διεθνή κοινότητα.

Από την οπτική γωνία του Ισραήλ, η σύγκρουση έχει εξελιχθεί σε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο. Ο Michael Oren, πρώην πρέσβης του Ισραήλ στις ΗΠΑ και ένας από τους πιο έμπειρους διπλωμάτες της χώρας, δήλωσε ότι «αυτός ο πόλεμος είναι μια μάχη για την εθνική μας επιβίωση». Αυτή η δήλωση αποτυπώνει το κλίμα που επικρατεί στην ισραηλινή κοινωνία μετά τη δολοφονία του Χασάν Νασράλα και τις επακόλουθες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα και τον Λίβανο.

Η αντίδραση του Ιράν, με την εκτόξευση εκατοντάδων πυραύλων, προκάλεσε σοβαρές ανησυχίες στον Λευκό Οίκο. Ο Τζέικ Σάλιβαν, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Μπάιντεν, δήλωσε ότι η ιρανική επίθεση «ηττήθηκε και ήταν αναποτελεσματική», κυρίως λόγω των συντονισμένων προσπαθειών των αμερικανικών και ισραηλινών δυνάμεων.

Η στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών έχει πλέον ως στόχο να αποτρέψει το Ισραήλ από το να επιτεθεί στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, όπως αυτές στη Νατάνζ και στην ιερή πόλη Ισφαχάν, όπου το Ιράν προχωρά σε εμπλουτισμό ουρανίου. Μια τέτοια ενέργεια θα μπορούσε να προκαλέσει ευρύτερη κλιμάκωση, κάτι που οι ΗΠΑ επιδιώκουν να αποφύγουν, ιδιαίτερα καθώς πλησιάζουν οι προεδρικές εκλογές.

Στο επίκεντρο αυτής της κρίσης βρίσκεται ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος, παρά τις προτροπές του Μπάιντεν για αυτοσυγκράτηση, έχει λάβει αποφάσεις που έχουν φέρει το Ισραήλ σε άμεση σύγκρουση με τη Χεζμπολάχ και το Ιράν. Οι συνεχείς επιθέσεις στη Γάζα, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στη νότια Λιβανική επικράτεια και η στοχευμένη εξόντωση του Νασράλα έχουν δημιουργήσει ένα κλίμα πολέμου που είναι δύσκολο να αναστραφεί.

Το ερώτημα που προκύπτει τώρα είναι πώς θα αντιδράσει το Ιράν στο μέλλον. Η Τεχεράνη ίσως επιλέξει να παρακολουθήσει την εξέλιξη των επιχειρήσεων του Ισραήλ τις επόμενες εβδομάδες, ιδιαίτερα καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να περιορίσουν τις ενέργειες της ισραηλινής κυβέρνησης. Η ένταση μεταξύ των δύο χωρών έχει φτάσει σε υψηλά επίπεδα, και οποιαδήποτε λανθασμένη κίνηση θα μπορούσε να προκαλέσει μια ευρύτερη σύγκρουση που θα περιλάμβανε και άλλες χώρες της περιοχής.

Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι η τρέχουσα κρίση μπορεί να οδηγήσει το Ιράν στην επιτάχυνση του πυρηνικού του προγράμματος, θεωρώντας την απόκτηση πυρηνικών όπλων ως τον μόνο τρόπο για να εξισορροπήσει τις στρατιωτικές δυνατότητες του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, η ιρανική ηγεσία θα πρέπει να διαχειριστεί τις εσωτερικές πιέσεις από το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, το οποίο ζητάει μια πιο σκληρή στάση απέναντι στο Ισραήλ και τις ΗΠΑ.

Για το Ισραήλ, αυτή η σύγκρουση αποτελεί μια ακόμη σελίδα στην ιστορική του μάχη για επιβίωση. Από την ίδρυση του κράτους το 1948 μέχρι σήμερα, οι στρατιωτικές συγκρούσεις με γειτονικές χώρες και ένοπλες οργανώσεις είναι συχνό φαινόμενο, ωστόσο η τρέχουσα κατάσταση φαίνεται να εξελίσσεται σε κάτι πολύ πιο σοβαρό και επικίνδυνο.

Αιτίες της επίθεσης από το Ιράν

Ταυτόχρονα, όπως αναφέρει η Farnaz Fassihi στους New York Times, η ηγεσία του Ιράν υποχώρησε στις πιέσεις του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης, προχωρώντας σε επίθεση κατά του Ισραήλ ως μοναδική επιλογή για να επιδείξει δύναμη μετά τις πρόσφατες στρατιωτικές ενέργειες του Τελ Αβίβ.

Κατά τις ιρανικές Αρχές, η επίθεση ήταν αντίκτυπος στη δολοφονία του ηγέτη της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, καθώς και σε άλλες στοχευμένες επιθέσεις που είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο ανώτερων στελεχών της Χεζμπολάχ και του Χαμάς τις τελευταίες εβδομάδες. Ο Νασράλα, στενός συνεργάτης του Χαμενεΐ και σημαντική προσωπικότητα στον λεγόμενο «άξονα αντίστασης» του Ιράν, λειτουργούσε ως γέφυρα μεταξύ της Τεχεράνης και των δυνάμεων της Χεζμπολάχ και των παλαιστινιακών οργανώσεων.

Η δολοφονία του την προηγούμενη εβδομάδα προκάλεσε έντονες αντιδράσεις εντός της ιρανικής κυβέρνησης, με τον νέο πρόεδρο Μασούντ Πεζεσκιαν να προειδοποιεί δημόσια το Ισραήλ να μην ερμηνεύσει τη στάση της χώρας του ως ένδειξη αδυναμίας. Παρά το γεγονός ότι ο Πεζεσκιαν φέρεται να υποστήριξε την αυτοσυγκράτηση, τελικά εξέφρασε πλήρη στήριξη στην απόφαση της ηγεσίας, δηλώνοντας ότι «το Ιράν δεν επιθυμεί πόλεμο, αλλά θα παραμείνει σταθερό απέναντι σε οποιαδήποτε απειλή».

Αναλυτές είχαν προβλέψει ότι το Ιράν θα απέφευγε μια τέτοια ενέργεια, προκειμένου να μην εμπλακεί σε μια ολοκληρωτική στρατιωτική σύγκρουση με το Ισραήλ και πιθανώς με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Παρ’ όλα αυτά, η επιθετική κίνηση της Τεχεράνης αναδεικνύει την επιθυμία του Ιράν να αποδείξει ότι δεν θα παραμείνει αδρανές απέναντι στις επιθέσεις κατά των συμμάχων του.

Ο Αλί Βαέζ, διευθυντής για το Ιράν στο Διεθνές Κέντρο Κρίσεων, επισήμανε ότι αυτή η κίνηση ήταν αναμενόμενη, δεδομένης της συνεχούς πίεσης που υφίσταται η ιρανική κυβέρνηση. «Η απόφαση να αντιδράσουν υποδηλώνει ότι το Ιράν θεωρεί το κόστος της αδράνειας μεγαλύτερο από τους κινδύνους που συνεπάγεται η επίθεση στο Ισραήλ», δήλωσε ο Βαέζ, προσθέτοντας ότι αυτή η απόφαση μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη.