Απαλλαγή από τον ΦΠΑ: Ποιες μικρές επιχειρήσεις ωφελούνται

Σε εφαρμογή αναμένεται να τεθεί στους επόμενους μήνες η δυνατότητα απαλλαγής από τον ΦΠΑ για τις μικρές επιχειρήσεις που πραγματοποιούν συναλλαγές έως 100.000 ευρώ σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το καθεστώς αυτό, το οποίο ισχύει σε επίπεδο ΕΕ από την 1η Ιανουαρίου 2025, αποσκοπεί στο να διευκολύνει τις μικρές επιχειρήσεις να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε άλλα κράτη μέλη, καταργώντας τις υποχρεώσεις και τα διοικητικά βάρη που συνήθως συνδέονται με τις διασυνοριακές συναλλαγές (όπως η ανάγκη απόκτησης ΑΦΜ ή η πιθανή υποχρέωση υποβολής δηλώσεων σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες κάθε κράτους μέλους).

Η απαλλαγή από τον ΦΠΑ για τις μικρές επιχειρήσεις προβλέπεται στην Οδηγία 2020/285/ΕΕ, η οποία όμως δεν έχει ακόμη ενσωματωθεί στο εθνικό μας δίκαιο. Για το λόγο αυτό, η Ελλάδα αντιμετωπίζει προειδοποίηση από την Κομισιόν για την καθυστέρηση στην εφαρμογή της.

Η χώρα μας, όφειλε να ενσωματώσει την Οδηγία, έως την 31η Δεκεμβρίου 2024 και, πλέον, έχει προθεσμία δύο μηνών για να απαντήσει στην Κομισιόν, να ολοκληρώσει τη μεταφορά της Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο και να κοινοποιήσει τα μέτρα στην Επιτροπή. Η Επιτροπή, εάν δεν λάβει ικανοποιητική απάντηση, μπορεί να κλιμακώσει τα μέτρα και να αποστείλει αιτιολογημένη γνώμη, μετά το πέρας του διμήνου.

Πάντως, πληροφορίες από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών αναφέρουν ότι η ενσωμάτωση της Οδηγίας θα γίνει μέσα στην άνοιξη, με νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή ώστε να μην δοθεί συνέχεια στη διένεξη με την ΕΕ.

Τι σημαίνει η απαλλαγή των «μικρών»

Το νέο αυτό καθεστώς θα επιτρέψει στις μικρές επιχειρήσεις να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε άλλα κράτη μέλη, αίροντας τις υποχρεώσεις και τα διοικητικά βάρη που διέπουν συνήθως τις διασυνοριακές συναλλαγές (π.χ. λήψη ΑΦΜ, ενδεχομένη υποχρέωση υποβολής δηλώσεων ανάλογα με τους εθνικούς κανόνες κάθε κράτους μέλους, κ.λπ.).

Οι επιχειρήσεις θα μπορούν να κάνουν χρήση του καθεστώτος απαλλαγής μικρών επιχειρήσεων με απλουστευμένες διαδικασίες, τόσο στο κράτος μέλος εγκατάστασής τους όσο και σε άλλα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το ίδιο καθεστώς.

Ειδικότερα, οι μικρές επιχειρήσεις που θα κάνουν χρήση του απαλλακτικού καθεστώτος σε περισσότερα του ενός κράτη μέλη θα μπορούν να διενεργούν ετησίως συναλλαγές ύψους έως 100.000 ευρώ, στο σύνολο της ΕΕ.

Μια επιχείρηση θεωρείται μικρή για σκοπούς ΦΠΑ όταν ο ενωσιακός ετήσιος κύκλος εργασιών της, δηλαδή οι συνολικές διασυνοριακές πωλήσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών, δεν ξεπερνά τις 100.000 ευρώ.

Επίσης, το εσωτερικό όριο απαλλαγής που δύναται να θεσπίσει ένα κράτος μέλος δεν μπορεί να  υπερβαίνει τα 85.000 ευρώ, με την υποσημείωση ότι η Ελλάδα διατηρεί το εν λόγω όριο σε χαμηλά επίπεδα, σε 10.000 ευρώ.

Άλλες χώρες της ΕΕ, έχουν αισθητά υψηλότερα όρια απαλλαγής, όπως οι Κάτω Χώρες και το Βέλγιο, 25.000 ευρώ, η Πολωνία, η Λετονία και η Εσθονία το ποσό των 40.000 ευρώ, η Λιθουανία 55.000 ευρώ, η Τσεχία, η Ρουμανία και η Ιταλία έχουν όριο 85.000 ευρώ.

Η διασυνοριακή απαλλαγή ενεργοποιείται με την εγγραφή της επιχείρησης στο απαλλακτικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων οποιουδήποτε άλλου κράτους μέλους εφαρμόζει το εν λόγω καθεστώς. Με την εγγραφή της διενεργεί συναλλαγές προς αυτά τα κράτη μέλη χωρίς να απαιτείται να εγγραφεί σε αυτά για σκοπούς ΦΠΑ (π.χ. απόκτηση ΑΦΜ, υποβολή δηλώσεων κ.λπ.), με την προϋπόθεση να τηρεί τις υποχρεώσεις που έχει θεσπίσει και εφαρμόζει το κάθε κράτος μέλος για τις απαλλασσόμενες μικρές επιχειρήσεις στο εσωτερικό του.

Πώς λειτουργεί

Για να ενταχθεί μια επιχείρηση στο ειδικό καθεστώς ΜμΕ άλλου Κράτους Μέλους θα αρκεί η υποβολή σχετικού αιτήματος (προηγούμενη κοινοποίηση), προς τη φορολογική διοίκηση της χώρας του, συνοδευόμενο από στοιχεία για τις συναλλαγές που έχει πραγματοποιήσει κατά το προηγούμενο και το τρέχον έτος, στο σύνολο των ΚΜ της ΕΕ.

Στην περίπτωση της Ελλάδας θα πρέπει, προηγουμένως να ενσωματωθεί η Οδηγία στη νομοθεσία και κατόπιν η ΑΑΔΕ να δημιουργήσει ειδική πλατφόρμα.

Περαιτέρω, οι υποκείμενοι που θα εντάσσονται στα απαλλασσόμενα καθεστώτα ΜΜΕ άλλων ΚΜ, θα πρέπει να υποβάλλουν στη φορολογική διοίκηση του ΚΜ εγκατάστασής τους, τριμηνιαίες αναφορές για τις συναλλαγές  που πραγματοποιούν κάθε τρίμηνο, προκειμένου να παρακολουθείται η τήρηση των ορίων απαλλαγής (εγχώριο/εθνικό και ενωσιακό).

Τι σημαίνει για τις ελληνικές επιχειρήσεις

Μια ελληνική επιχείρηση θα μπορεί να αιτηθεί να κάνει χρήση του απαλλακτικού καθεστώτος μικρών επιχειρήσεων σε όποιο άλλο κράτος μέλος της ΕΕ επιθυμεί, εφόσον:

• ο κύκλος εργασιών της κατά το προηγούμενο και κατά το τρέχον έτος δεν ξεπερνά τα 100.000 ευρώ στο σύνολο της ΕΕ και
• δεν ξεπερνά το εσωτερικό όριο απαλλαγής κάθε κράτους μέλους στο οποίο αιτείται την απαλλαγή.

Για να κάνει χρήση αυτής της επιλογής, θα υποβάλλει αίτημα ηλεκτρονικά στην ΑΑΔΕ, με συνημμένα στοιχεία που αφορούν στην τήρηση των ορίων απαλλαγής. Το αίτημα διαβιβάζεται ηλεκτρονικά στις φορολογικές διοικήσεις των άλλων κρατών μελών από τις οποίες αιτείται τη χορήγηση της απαλλαγής. Η δυνατότητα αυτή θα παρέχεται στην ελληνική επιχείρηση, είτε είναι ενταγμένη στο ειδικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων στην Ελλάδα, είτε όχι.

Σημειώνεται ωστόσο, ότι οι μικρές επιχειρήσεις που επιλέγουν απαλλαγή από τον ΦΠΑ χάνουν το δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ σε αγαθά και υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται για την πραγματοποίηση απαλλασσόμενων παραδόσεων.