“Διπλωματία των σεισμών”: Το νέο περιβάλλον στα ελληνοτουρκικά μετά το φονικό σεισμό

Νέο τοπίο διαμορφώνεται στις σχέσεις Αθήνας – Άγκυρας, μετά το διπλό φονικό σεισμό στην Τουρκία και το ερώτημα που τίθεται είναι πως θα διαχειριστούν τη νέα πραγματικότητα οι κυβερνήσεις των δύο χωρών.

Οι πρωτοβουλίες Μητσοτάκη στην ΕΕ, η αγκαλιά Δένδια – Τσαβούσογλου και η δήλωση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών ότι “ανοίξαμε νέα σελίδα με την Ελλάδα μετά τους σεισμούς”, καθιστά σαφές ότι τα δεδομένα είναι διαφορετικά.

Σε όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε το κύμα αλληλεγγύης της Ελλάδας, το ρόλο της ΕΜΑΚ στους απεγκλωβισμούς και την θετική ανταπόκριση των Τούρκων που αποτυπώνεται “sto efxaristo poly file” της εφημερίδας Χουριέτ.

Το νέο περιβάλλον δημιουργεί προσδοκίες και δεν είναι λίγοι αυτοί που μιλούν για βελτίωση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις όπως συνέβη με την διπλωματία των σεισμών του 1999. Όπως εξηγούν η αναγκαστική στροφή του Ταγίπ Ερντογάν στο εσωτερικό μέτωπο και η αλληλεγγύη που επιδεικνύει η Ελλάδα για την Τουρκία, οδηγούν εκ των πραγμάτων σε εκτόνωση της έντασης.

Η τουρκική διπλωματία αντιμετωπίζει θετικά την επισήμανση του πρωθυπουργού για περαιτέρω ενίσχυση της Τουρκίας με ευρωπαϊκά κονδύλια, προκειμένου η γειτονική χώρα να αντιμετωπίσει τον εφιάλτη που βιώνει.

Στην άκρη

Το μήνυμα που έχει στείλει η Αθήνα είναι σαφές και ξεκάθαρο, καθώς επισημαίνει σε όλους τους τόνους ότι μπροστά σε μια ανθρωπιστική κρίση όπως αυτή στην Τουρκία, οι διαφορές μπαίνουν στην άκρη.

Ουδείς βέβαια στην Αθήνα έχει ψευδαισθήσεις για τον Ταγίπ Ερντογάν, καθώς το ζήτημα πλέον είναι το πως θα αντιδράσει ενόψει των εκλογών της 14ης Μαΐου, αν και είναι αμφίβολο εάν θα διεξαχθούν τότε. Ζητούμενο επίσης για τον Τούρκο Πρόεδρο είναι πως θα διαχειριστεί αυτή την άνευ προηγούμενου καταστροφή και εάν είναι πλέον σε θέση να εκκινήσει την οικονομία που βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής.

“Εξωτερικός εχθρός”

Στην περίπτωση που η διαχείριση της κρίσης αποδειχτεί αδύνατη και αυξηθεί η πίεση στο εσωτερικό – δείχνοντας ότι χάνει την εκλογική αναμέτρηση-, ουδείς μπορεί να αποκλείσει και τη μετάθεσή τους και την επιστροφή στον “εξωτερικό εχθρό”.

Με βάση αυτά τα δεδομένα γίνεται αντιληπτό ότι η “διπλωματία των σεισμών” από μόνη της δεν είναι εύκολο να αλλάξει τα δεδομένα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις όπως έγινε το 1999.

Από την άλλη όμως το σοκ του σεισμού και η συγκλονιστική ανταπόκριση της Ελλάδας, δημιουργούν ένα πολύ θετικό momentum, που εκ των πραγμάτων οδηγεί στην αποκλιμάκωση της ρητορικής έντασης από την Τουρκία.

Κοινό μυστικό είναι άλλωστε ότι η στρατηγική πόλωσης του Ερντογάν, ο οποίος εμφάνιζε την Ελλάδα ως μια χώρα που προκαλεί, ή και σκέφτεται να επιτεθεί στην Τουρκία, “δηλητηρίαζε” τον μέσο Τούρκο πολίτη. Αυτό που μένει πλέον να φανεί στην πράξη είναι εάν έως τις εκλογές, με βάση και τις δημοσκοπήσεις που θα λάβει- θα χρησιμοποιήσει τη γνωστή εμπρηστική ρητορική του για αποστρατιωτικοποίηση νησιών του Αιγαίου.

Ευγνωμοσύνη

Αυτό το ψυχροπολεμικό κλίμα όμως που προσπάθησε να επιβάλλει το προηγούμενο διάστημα με τη φράση “θα έρθουμε ένα βράδυ ξαφνικά”, δεν ανταποκρίνεται πλέον με κανέναν τρόπο στην πραγματικότητα.

Οι Τούρκοι πολίτες έσπευσαν να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους στους Έλληνες διασώστες της ΕΜΑΚ που βρέθηκαν στις δοκιμαζόμενες από τον φονικό σεισμό της Τουρκίας περιοχές και απεγκλώβισαν επιζώντες από τα συντρίμμια.

“Όσοι έλεγαν πως θα μπουν στην Ελλάδα σε μια νύχτα, δεν πήγαν κάτω από τα ερείπια για να σώσουν έναν πολίτη. Οι Έλληνες ωστόσο που θεωρούσαν εχθρό, το έκαναν”, είναι πλέον το σύνθημα που κυριαρχεί στη γειτονική χώρα.

“Μικρό καλάθι”

Ωστόσο, η Αθήνα για την ώρα τουλάχιστον κρατάει “μικρό καλάθι” και δεν τρέφει ελπίδες ότι η “διπλωματία των σεισμών”, μπορεί να αλλάξει ριζικά τις ταραγμένες σχέσεις των δύο χωρών.

Κοινό μυστικό είναι άλλωστε ότι η τουρκική γεωστρατηγική πολιτική που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια με το αφήγημα της “γαλάζιας πατρίδας” και την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας, δεν είναι εύκολο να ανατραπεί. Όσο μεγάλο και εάν είναι το μέγεθος της καταστροφής, το βέβαιο είναι ότι ο κ. Ερντογάν έχει επενδύσει στη ρητορική της έντασης, καθώς η μακροπρόθεσμη στρατηγική του είναι η αλλαγή του status quo στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Έμπρακτη αλληλεγγύη

Υπ’ αυτή την έννοια, η Αθήνα δεν εφησυχάζει, τείνει όμως χείρα φιλίας στη γείτονα χώρα, με την ελπίδα ότι τα δεδομένα θα είναι πλέον διαφορετικά, αφού η Ελλάδα έδειξε την έμπρακτη αλληλεγγύη της.

Έμπειροι διπλωμάτες τονίζουν ότι η βοήθεια της Ελλάδας δεν δίνει το δικαίωμα στον κ. Ερντογάν για εθνικιστικές κορώνες περί εκτόξευσης πυραύλων, αλλά χαμηλούς τόνους καθώς προέχει η αποκατάσταση των πληγέντων.

Οι εκλογές

Υπ’ αυτή την έννοια, το νέο τοπίο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα φανεί μετά τις εκλογές που θα γίνουν στις δύο χώρες, καθώς οι κυβερνήσεις που θα προκύψουν θα πρέπει να δώσουν δείγμα των προθέσεων τους.

Η “διπλωματία των σεισμών”, διασφαλίζει ότι μέχρι τις εκλογές στις δύο χώρες πολύ δύσκολα θα γίνει κάτι ακραίο από πλευράς Τουρκίας, αλλά πέραν αυτού δεν φέρνει κάτι πιο άμεσο και πιο απτό.