Εκπαιδευτικοί: 7 ριζικές αλλαγές μέσω αξιολόγησης – Ανατροπές με σφραγίδα Κεραμέως

Αναταράξεις στην εκπαιδευτική κοινότητα προκαλεί το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας, που αλλάζει ριζικά τον τρόπο λειτουργίας των σχολείων και εισάγει την αξιολόγηση δασκάλων και καθηγητών.

Σύμφωνα με τη Νίκη Κεραμέως στόχος είναι η απελευθέρωση του δυναμικού των εκπαιδευτικών, σε ένα πλαίσιο μεγαλύτερης ελευθερίας, διαρκούς υποστήριξης και αυξημένης λογοδοσίας.

Στο πλαίσιο αυτό, η πρόταση που παίρνει το δρόμο για τη Βουλή, θα έχει τρεις αλληλένδετους πυλώνες που είναι οι:

α) η ενίσχυση της αυτονομίας των σχολικών μονάδων,

β) η θέσπιση μηχανισμού αξιολόγησης του έργου των εκπαιδευτικών ως μηχανισμού βελτίωσης και ενδυνάμωσης των εκπαιδευτικών,

γ) η ενίσχυση των δομών εκπαίδευσης ως κρίσιμων πυλώνων για την αποτελεσματική παιδαγωγική υποστήριξη του αυτόνομου σχολείου.

Διαφορετική ωστόσο είναι η άποψη μεγάλης μερίδας εκπαιδευτικών, οι οποίοι διαφωνούν με τη φιλοσοφία του νομοσχέδιου και κάνουν λόγο για ένα εξαιρετικά θερμό «φθινόπωρο».

Συνδικαλιστές, κάνουν λόγο για βαθιά αντιδραστική τομή που φιλοδοξεί να αλλάξει ριζικά το τοπίο στη δημόσια εκπαίδευση, οικοδομώντας ένα αυταρχικό, ταξικό, ελίτ εμπορευματοποιημένο σχολείο ανισοτήτων.

Υποστηρίζουν δε, ότι η κυβέρνηση επιβάλλει τον φόβο και την υποταγή των εκπαιδευτικών στην αντι-εκπαιδευτική πολιτική μέσα από ένα σκληρό πλαίσιο ατομικής αξιολόγησης. Όπως γίνεται αντιληπτό, ανοίγει ένα νέο μέτωπο με την ψήφιση από τη Βουλή του νέου νομοσχεδίου, το οποίο θα προκαλέσει ρωγμές στις σχέσεις της κυβέρνησης με τους εκπαιδευτικούς.

Το Μέγαρο Μαξίμου πάντως έχει αποφασίσει να προχωρήσει τις αλλαγές, κάτι που έγινε σαφές και από τη στήριξη που παρέχει ο Κ. Μητσοτάκης στην υπουργό Παιδείας.

Ας δούμε αναλυτικά τη φιλοσοφία του νομοσχεδίου, σχετικά με τον τρόπο αξιολόγησης των εκπαιδευτικών:

[1]

Τι μορφή θα έχει η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών;

Το έργο των δασκάλων και των καθηγητών θα αξιολογείται με καθαρά βελτιωτικό και μη τιμωρητικό χαρακτήρα. Έμφαση θα δίνεται στην επιμόρφωση ως απαραίτητο μέτρο για τη θέσπιση μηχανισμού ανατροφοδότησης και διασφάλισης της διαρκούς βελτίωσης του εκπαιδευτικού και της ποιότητας της εκπαίδευσης.

[2]

Πώς θα γίνεται η αξιολόγηση;

Η αξιολόγηση του έργου τόσο των δασκάλων όσο και των εκπαιδευτικών είναι περιγραφική (4βαθμη κλίμακα: «εξαιρετικό», «πολύ καλό», «ικανοποιητικό», «μη ικανοποιητικό») και όχι ποσοτική. Αφορά τρία πεδία αξιολόγησης: (α) τη γενική και ειδική διδακτική, ανά 4ετία, από τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης Επιστημονικής Ευθύνης/Ειδικότητας, (β) το παιδαγωγικό κλίμα και τη διαχείριση της τάξης, ανά 4ετία, από τον Διευθυντή, και (γ) την υπηρεσιακή συνέπεια και επάρκεια εκπαιδευτικού, ανά 2ετία, από κοινού από τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης Παιδαγωγικής Ευθύνης και τον Διευθυντή.

[3]

Γιατί χρειάζεται η αξιολόγηση εκπαιδευτικών;

Η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι ότι κανένα εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί να βελτιωθεί εάν δεν αξιολογηθεί. Αξιολόγηση σημαίνει καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, εντοπισμός των δυνατών και αδύναμων σημείων του έργου των εκπαιδευτικών, και παροχή παιδαγωγικής υποστήριξης όπου αυτή απαιτείται.

Δείτε επίσης: Πανελλήνιες 2021: Ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα για ΓΕΛ και ΕΠΑΛ – Πώς θα τα δείτε

[4] 

Γιατί είναι κίνητρο η αξιολόγηση;

Η αξιολόγηση είναι ένα πρόσθετο κίνητρο για ακόμα μεγαλύτερη προσφορά και διαρκή βελτίωση. Μέσα από την αξιολόγηση θα αναδειχτούν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί και θα επιβραβευτεί το έργο τους. Η αξιολόγηση διασφαλίζει τη διαρκή βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου. Η  μεγαλύτερη ελευθερία και αυτονομία σε επίπεδο σχολικής μονάδας απαιτεί ένα σύστημα ελέγχων και ισορροπιών – ένα μηχανισμό λογοδοσίας. Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, η αξιολόγηση (σε κεντρικό ή τοπικό επίπεδο) αποτελεί κοινή πρακτική στο 90% των ευρωπαϊκών χωρών. Βασικές εξαιρέσεις είναι η Ελλάδα, η Τουρκία, η Ιρλανδία, η Μάλτα και η Ισλανδία.

[5]

Θα υπάρχουν πριμοδοτήσεις (bonus) ή/και κυρώσεις  ανάλογα με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης; 

Όπως και στην πλειοψηφία των Ευρωπαϊκών χωρών (90%), κύριος στόχος της αξιολόγησης είναι η παροχή ανατροφοδότησης και η αυτοβελτίωση. Η παροχή επιπλέον κινήτρων (π.χ. bonus) και η επιβολή κυρώσεων δεν αποτελούν τον κανόνα στις χώρες της ΕΕ. Στο προτεινόμενο νομοσχέδιο, σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, η θετική αξιολόγηση συνεκτιμάται κατά τη διαδικασία επιλογής σε θέση ευθύνης, ενώ η μη θετική αξιολόγηση οδηγεί σε υποχρεωτικό επιμορφωτικό πρόγραμμα. Ευθύνη για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση της εξειδικευμένης επιμόρφωσης έχει ο Επόπτης Ποιότητας της Εκπαίδευσης (παιδαγωγικό στέλεχος εκπαίδευσης σε επίπεδο Διεύθυνσης Εκπαίδευσης).

[6]

Ποιος είναι ο ρόλος  του Διευθυντή;

Αποκτά τις αρμοδιότητες εκείνες που του επιτρέπουν να υπηρετήσει το αυτόνομο σχολείο, ενώ πλέον καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της σχολικής ζωής. Συγκεκριμένα προβλέπεται: ▪ Θέσπιση υποστηρικτικών οργάνων ▪ Υποδιευθυντές (επιλογή μετά από εισήγηση Διευθυντή) ▪ Ενδοσχολικοί Συντονιστές ▪ Μέντορες ▪Διοργάνωση ετήσιων επιμορφώσεων ▪ Διευθυντής ως αξιολογητής των εκπαιδευτικών του – παρατηρήσεις μαθημάτων ▪ Αρμοδιότητα για τη διοργάνωση παιδαγωγικών συναντήσεων ▪ Αρμοδιότητα για την άσκηση πειθαρχικού ελέγχου ▪ Δυνατότητα αξιοποίησης σχολικών εγκαταστάσεων εκτός σχολικού ωραρίου ▪ Δυνατότητα εξασφάλισης επιπλέον πόρων μέσα από τη διοργάνωση εκδηλώσεων & την ευκολότερη αποδοχή δωρεών και χορηγιών ▪ Αύξηση θητείας από 3ετή σε 4ετή και δυνατότητα επαναδιορισμού χωρίς το όριο των δύο θητειών.

[7]

Τι αλλάζει στις σχολικές εγκαταστάσεις;

Δίνεται η δυνατότητα για μεγαλύτερη αξιοποίησης τους, μετά το πέρας του ωρολογίου προγράμματος, για τη διοργάνωση σχολικών εκδηλώσεων ή άλλων προγραμμάτων που απευθύνονται στην εκπαιδευτική κοινότητα. Πλέον, προτείνεται την απόφαση διοργάνωσης να την λαμβάνει το Σχολικό Συμβούλιο, στο οποίο συμμετέχουν και εκπρόσωποι του Σχολείου και του Δήμου. Σε περίπτωση που κάποια σχολική εκδήλωση, όπως για παράδειγμα μια θεατρική παράσταση, αποφέρει έσοδα, προβλέπεται ότι τα έσοδα αυτά θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τη σχολική μονάδα που διοργάνωσε την εκδήλωση. Αυτό σαφώς και δεν επηρεάζει με κανέναν τρόπο το ύψος της τακτικής επιχορήγησης των σχολικών μονάδων. Το μόνο που αλλάζει είναι ότι τα σχολεία αποκτούν μεγαλύτερη ελευθερία στη δυνατότητά τους να διοργανώνουν εκδηλώσεις στον χώρο τους, και εφόσον το επιθυμούν, να ορίζουν και κάποιο εισιτήριο.

Δήθεν… αυτονομία

Διαφορετική είναι η εκτίμηση πολλών εκπαιδευτικών, οι οποίοι κάνουν λόγο για δήθεν … αυτονομία της σχολικής μονάδας και στόχο την απαλλαγή του κράτους από την υποχρέωση της χρηματοδότησης.

Στο πλαίσιο αυτό, δεν είναι λίγοι αυτοί που κάνουν λόγο για αναζήτηση χορηγών, κάτι που δε συνάδει όπως υπογραμμίζουν με τη λειτουργία ενός δημόσιου σχολείου.

Τα… έσοδα

Το υπουργείο Παιδείας ειδικά για τις κατηγορίες περί χορηγιών, αναφέρει ότι εάν μια θεατρική παράσταση, αποφέρει έσοδα, αυτά θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τη σχολική μονάδα που διοργάνωσε την εκδήλωση.

Διευκρινίζει δε, ότι δεν επηρεάζεται το ύψος της τακτικής επιχορήγησης των σχολικών μονάδων και ότι τα σχολεία που διοργανώνουν εκδηλώσεις στον χώρο τους, μπορούν εφόσον το επιθυμούν, να ορίζουν και κάποιο εισιτήριο.

Ταξικό περιβάλλον

Συνδικαλιστικές εκπαιδευτικοί, κάνουν λόγο για ένα ασφυκτικό πλαίσιο ατομικής αξιολόγησης, ακόμα πιο κάθετη και κομματική ιεραρχική δομή διοίκησης, που δεν θα δημιουργήσει το σχολείο που έχει ανάγκη η κοινωνία.

Ειδικότερα, μιλούν για βαθιά αντιεκπαιδευτική τομή, που διαμορφώνει ένα ακόμα πιο ταξικό περιβάλλον και προσθέτουν:

• ο εκπαιδευτικός μετατρέπεται σε υποταγμένο υπάλληλο,
• ενισχύεται ο αποκλεισμός των παιδιών της μεσαίας τάξης και κάτω, από την γενική μόρφωση και την πρόσβασή τους για ανώτατες σπουδές.

Κριτική ικανότητα

Παρά το κλίμα έντασης στις σχέσεις κυβέρνησης- εκπαιδευτικών, θεωρείται βέβαιο ότι οι αλλαγές που έρχονται θα αλλάξουν όλα όσα ξέραμε έως τώρα για τη διαδικασία μάθησης.

Μια από τις βασικές αλλαγές, αφορά το λεγόμενο πολλαπλό βιβλίο, που θα δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να επιλέγουν όποιο θέλουν από τα εγκεκριμένα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.).

Ταυτόχρονα, μαθητές και εκπαιδευτικοί θα έχουν πρόσβαση και στα υπόλοιπα εγκεκριμένα διδακτικά βιβλία σε ψηφιακή μορφή, καθώς και σε πλούσιο συμπληρωματικό ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό.

Η ελεύθερη επιλογή και οι πολλαπλές πηγές, έχουν ως στόχο να αλλάξουν τον τρόπο που μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο και κυρίως να ξεφύγουν από το μοντέλο της αποστήθισης.

Με τον τρόπο αυτό, εκτιμάται ότι θα ενισχυθεί κριτική σκέψη των μαθητών και τη διαμόρφωση ανεξάρτητης γνώμης, καθώς είναι κοινό μυστικό ότι το έως τώρα μοντέλο είχε ως βάση την παπαγαλία.

Η Ελλάδα και η Κύπρος άλλωστε, αποτελούν τη μειοψηφία των χωρών ΕΕ που διατηρούν το μονοπώλιο του ενός και μοναδικού σχολικού εγχειριδίου.

Οι… δοκιμασίες

Το νέο νομοσχέδιο φέρνει σημαντικές αλλαγές στις τετραμηνιαίες δοκιμασίες αξιολόγησης και επίδοσης των μαθητών, κάτι που θα κάνει πιο δύσκολο τον ρόλο και την αποστολή του εκπαιδευτικού.

Στην ουσία, ο δάσκαλος ή ο καθηγητής θα επιλέγει τη μορφή που θα έχει η τετραμηνιαία δοκιμασία αξιολόγησης των μαθητών, καθώς θα μπορεί να αναθέσει κάποια συνθετική ή διαθεματική εργασία.

Θα μπορεί για παράδειγμα να αναθέσει μια ομαδική παρουσίαση ή ακόμη και να αξιοποιήσει τις μεθόδους της ανεστραμμένης τάξης, όπου ο μαθητής  θα παρουσιάσει το μάθημα ή θα εισηγείται τρόπους επίλυσης προβλημάτων.

Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, δίνεται βήμα στη δημιουργική πρωτοβουλία του εκπαιδευτικού, το μάθημα γίνεται πιο ενδιαφέρον, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της κάθε τάξης.

Στόχος δηλαδή είναι, να αλλάξει η φιλοσοφία της «εξεταστέας» ύλης και το βιβλιοκεντρικό μοντέλο της απομνημόνευσης να αντικατασταθεί από το γνωσιοκεντρικό μοντέλο του πολλαπλού βιβλίου.

Το πολλαπλό βιβλίο στοχεύει στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και στην ουσιαστική κατάκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων.

Κατακερματισμός

Από την πλευρά τους βέβαια, δεν είναι λίγοι οι εκπαιδευτικοί που κάνουν λόγο για κατακερματισμό του ενιαίου χαρακτήρα της γνώσης και του σχολικού προγράμματος με το πολλαπλό βιβλίο.

Μιλούν επίσης για διδακτικές μεθόδους που ακυρώνουν τη ζωντανή διδασκαλία (τηλεκπαίδευση παντού και πάντα), όπως η «ανεστραμμένη μάθηση» και σημειώνουν ότι το σχολείο θα καταστεί κέντρο πληροφοριών.

Επιλογή στελεχών

Ως προς τα κριτήρια επιλογής στελεχών, αυξάνεται η απαιτούμενη προϋπηρεσία για την ανάληψη θέσεων ευθύνης και προστίθεται ως κεντρικό κριτήριο επιλογής το αποτέλεσμα της αξιολόγησης του υποψηφίου

Προϋπόθεση συμμετοχής στελεχών και εκπαιδευτικών σε θέση ευθύνης, είναι να μην έχουν αξιολογηθεί ως ανεπαρκείς ή μη ικανοποιητικοί, αντιστοίχως, στις σχετικές εκθέσεις αξιολόγησης κατά την τελευταία τετραετία.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του νομοσχεδίου, προβλέπεται η δημιουργία 1.100 οργανικών θέσεων ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, για πρώτη φορά στη γενική εκπαίδευση.