Η Σ. Ζαχαράκη στον Χ-τύπο: “Είμαστε η πρώτη χώρα στην Ε.Ε που κατάρτισε Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό”

Πόσο μεγάλη είναι η δημογραφική πρόκληση, περιγράφει στη συνέντευξη που μας παραχώρησε η Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, κα Σοφία Ζαχαράκη. Επίσης, η Υπουργός ανέφερε για τα σχέδια της κυβέρνησης για την ενίσχυση των τρίτεκνων, όπως και των Ατόμων με Αναπηρία.

Παράλληλα η κα Ζαχαράκη ενημέρωσε για την πορεία των έργων που έχει αναλάβει το Υπουργείο της με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Αναλυτικά, η συνέντευξη της Υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, κας Σοφίας Ζαχαράκη έχει ως εξής:

Κυρία Υπουργέ, τι προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό;
Πριν απαντήσω για το περιεχόμενο και τους άξονες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης θεωρώ πάντα υποχρέωσή μου, να εξηγώ λίγο καλύτερα, πόσο μεγάλη είναι η δημογραφική πρόκληση, πόσες άλλες παραμέτρους έχει πέραν της μείωσης των γεννήσεων, και τελικά ποιος είναι ο ρεαλιστικός στόχος μας.  Η Ελλάδα γερνάει, όπως γερνάει βεβαίως ολόκληρη η Ευρώπη. Τα πρώτα σημάδια τα είδαμε στη δεκαετία του ’80 ενώ από το 2011, η χώρα μας πέρασε σε αρνητικό φυσικό πληθυσμιακό ισοζύγιο, δηλαδή οι θάνατοι είναι περισσότεροι από τις γεννήσεις. Σήμερα, ο μισός πληθυσμός της χώρας είναι άνω των 46 ετών και περισσότεροι από 1 στους 5 κατοίκους είναι άνω των 65 ετών. Ο αριθμός των γυναικών στις αναπαραγωγικές ηλικίες είναι 150 χιλιάδες λιγότερες από ότι ήταν 5 χρόνια πριν. Αυτή η εικόνα συναντάται σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες και αρκεί να σας πως ότι έχουμε έχουμε σχεδόν το ίδιο ποσοστό γονιμότητας με τη Φινλανδία.
Γιατί τα αναφέρω αυτά; Προκειμένου να συνειδητοποιήσουμε ότι το δημογραφικό δεν λύνεται με περισσότερα επιδόματα ή αυξάνοντας μόνο τα εισοδήματα και προσφέροντας μεγαλύτερη ευημερία. Τα υλικά αγαθά και η απόφαση για την απόκτηση παιδιών και δημιουργία οικογένειας, δεν συνδέονται όσο θέλουμε να πιστεύουμε. Το αποδεικνύει το γεγονός ότι η μεγαλύτερη υπογεννητικότητα παρατηρείται κυρίως σε χώρες με υψηλά επίπεδα ευημερίας. Ο δείκτης των γεννήσεων μειώνεται αποκλειστικά στις ανεπτυγμένες χώρες, ακόμη και σε εκείνες με ισχυρή κοινωνική στήριξη. Τα δεδομένα και η πραγματικότητα είναι σε βάρος των προσπαθειών,  αλλά είμαστε υποχρεωμένοι να δώσουμε τη μάχη.
Και αυτό κάνουμε ως κυβέρνηση από την πρώτη μέρα. Ελήφθησαν πολλά μέτρα για τη στήριξη των οικογενειών και των νέων ζευγαριών. Ο πρωθυπουργός αποφάσισε και φτιάξαμε το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας ώστε να συμβολίσουμε αλλά και να στηρίξουμε ουσιαστικό το σχέδιο δημογραφικής ανάταξης.  Με τη στήριξη να αρχίζει από την ώρα του τοκετού με το επίδομα γέννας, άδειες μητρότητας και μεταβίβαση της άδειας και στον πατέρα, χιλιάδες θέσεις και vouchers σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης, κέντρα STEM, κατασκηνωτικά προγράμματα, σχολικά γεύματα σε χιλιάδες μαθητές σε όλη τη χώρα, συμβουλευτική γονέων, κοινωνικά φροντιστήρια, υπηρεσίες επαγγελματικού προσανατολισμού.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι είμαστε η πρώτη χώρα στην Ε.Ε που κατάρτισε ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό, το οποίο εμπλουτίζουμε περαιτέρω με 13 περιφερειακά σχέδια. Έως το 2035 θα έχουμε διαθέσει περίπου 20 δισεκατομμύρια ευρώ σε περισσότερες από 100 δράσεις για τη στήριξη της οικογένειας, την ενίσχυση της απασχόλησης, τη διαχείριση της ενεργούς γήρανσης και φυσικά την περιφερειακή ανάπτυξη. Επιπλέον σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ, ιδρύουμε το πρώτο Παρατηρητήριο Δημογραφίας προκειμένου να παρακολουθούμε το αποτέλεσμα των πολιτικών, να προσαρμόζουμε τα εργαλεία και τους σχεδιασμούς μας. Θα επαναλάβω όμως και σε εσάς, ότι ρεαλιστικός στόχος των προσπαθειών μας, είναι να βάλουμε ένα φρένο στην πτώση των γεννήσεων, να τις σταθεροποιήσουμε.

Που βρισκόμαστε με την ενίσχυση των τριτέκνων;
Μετά από δεκαετίες που είχε αγνοηθεί το αίτημα των σχεδόν 200.0000 τριτέκνων οικογενειών, η κυβέρνηση μας  ήρθε και αναγνώρισε ισοβιότητα στην τριτεκνία. Το λογικό και αυτονόητο. Να μην χάνεται η ιδιότητα όταν ένα παιδί ενηλικιώνεται ή  ολοκληρώνει τις σπουδές του. Οι θετικές πρόνοιες που συνεπάγεται η δια βίου τριτεκνία είναι αύξηση από το 12% στο 16% των προσλήψεων τριτέκνων στο σύνολο των προκηρυσσόµενων θέσεων. Ουσιαστικά επήλθε πλήρης εξίσωση τριτέκνων και πολυτέκνων. Επίσης άλλαξε και το σύστημα των μετεγγραφών των τριτέκνων στα Πανεπιστήμια με σχετική νομοθετική ρύθμιση από το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Ήδη έχει ανοίξει η πλατφόρμα για τις μετεγγραφές για το έτος 2024-2025
Όμως εδώ και πολύ καιρό το ΥΚΟΙΣΟ σε πολύ πρακτικό επίπεδο έχει προχωρήσει σε «εξίσωση» των τριτέκνων με τους πολύτεκνους.
Στα στεγαστικά προγράμματα όπως είναι το «Σπίτι μου», η χορήγηση των δανείων γίνεται με τους ίδιους όρους σε τρίτεκνους και πολύτεκνους. Αντίστοιχα και στα άλλα προγράμματα κοινωνικής στέγασης. Εξίσου στη χορήγηση των vouchers για τους παιδικούς σταθμούς τρίτεκνοι, πολύτεκνοι και μονογονεϊκές οικογένειες έχουν κοινό «μπόνους» 40 μορίων.
Γνωρίζουμε καλά ότι οι ανάγκες των μεγαλύτερων οικογενειών είναι πολλές και φροντίζουμε διαρκώς να διευρύνουμε τη στήριξη. Είμαστε διαρκώς σε συνεννόηση και συνεργασία με τις ομοσπονδίες των τριτέκνων και μελλοντικά θα δούμε τις δυνατότητες που έχουμε για μεγαλύτερες παρεμβάσεις. Βρισκόμαστε όλοι στο ίδιο στρατόπεδο.

Τα άτομα με αναπηρίες, τα οποία χρήζουν χρόνιας και συνεχούς φροντίδας, πως υποστηρίζονται από το κράτος;
Η στήριξη των ατόμων με αναπηρία, είτε ζουν σε δομές είτε στο οικογενειακό τους περιβάλλον, αποτελεί μια συνεχή και πολυσύνθετη προσπάθεια. Δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά με αναπηρίες που ζουν σε ιδρύματα και στερούνται το οικογενειακό πλαίσιο. θεσμοθετήσαμε την επαγγελματική αναδοχή, ένα πρόγραμμα, που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης με 5 εκατ. ευρώ, με σκοπό να προσφέρει σε αυτά τα παιδιά ένα οικογενειακό περιβάλλον. Μέσα στον Νοέμβριο θα ξεκινήσουν οι πρώτες συνδέσεις μεταξύ επαγγελματιών αναδόχων και παιδιών με σοβαρές αναπηρίες, με τη στήριξη ειδικής επιμόρφωσης από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Αναγνωρίζοντας τις αυξημένες οικονομικές απαιτήσεις για τα παιδιά με σοβαρές αναπηρίες, η μηνιαία αποζημίωση των επαγγελματιών αναδόχων την αυξήσαμε στα 1.850 ευρώ, ενώ παράλληλα διατηρούνται τα επιδόματα αναδοχής και λοιπά προνοιακά επιδόματα.
Για τα άτομα με αναπηρία που ζουν με τις οικογένειες τους ή και αυτόνομα, εδώ και περίπου έναν χρόνο εφαρμόζουμε το πιλοτικό πρόγραμμα του Προσωπικού Βοηθού.
Περισσότερα από 1.100 άτομα με αναπηρία άνω του 67% έχουν ήδη τον προσωπικό τους βοηθό. Κάποιοι εξ αυτών υποστηρίζονται ακόμη και με δύο προσωπικούς βοηθούς. Βρισκόμαστε σε φάση αξιολόγησης του προγράμματος, ώστε να εξετάσουμε τη δυνατότητα περαιτέρω ενίσχυσης και επέκτασής του το 2025.

Το Υπουργείο έχει αναλάβει την υλοποίηση έργων μέσω της χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ποια είναι και σε ποια φάση βρίσκονται τα έργα;
Είναι πολιτικό και προσωπικό στοίχημα να τρέξουμε ως Υπουργείο γρήγορα και αποτελεσματικά όλα τα προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης, που βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιο μας.  Όχι για λόγους πολιτικού «εγωϊσμού» αλλά επειδή θεωρώ ότι δεν έχουμε δικαίωμα να χάσουμε ούτε ένα ευρώ από κοινοτικούς πόρους που κατευθύνονται σε προγράμματα μεγάλης κοινωνικής αξίας. Είπαμε πριν από λίγο, για τον Προσωπικό Βοηθό που αλλάζει τη ζωή πολλών συνανθρώπων μας με αναπηρία. Αντίστοιχα πολύ σύντομα θα ξεκινήσουμε ένα πρόγραμμα ανακαίνισης σπιτιών και εργασιακών χώρων ΑμεΑ ώστε να διασφαλιστεί καλύτερη προσβασιμότητα. Θα αφορά  3.292 κτήρια. Απ αυτά τα 2.800 θα είναι σπίτια και διαμέρισματα, 490 ιδιωτικοί χώροι εργασίας αλλά και δυο δημόσια κτήρια.
Το προσεχές διάστημα θα ξεκινήσουμε ένα μεγάλο πρόγραμμα κατάρτισης και εργασίας για 10.000 δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.  Θέλουμε να πετύχουμε την κοινωνική επανένταξη των πλέον ευάλωτων ομάδων και διαθέτουμε για το συγκεκριμένο πρόγραμμα ποσό151,6 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Εχουμε το σημαντικό πρόγραμμα Πρώιμης Παιδικής Παρέμβασης. Το έργο αφορά σειρά εξατομικευμένων υπηρεσιών σε 1.635 παιδιά με αναπηρίες, αναπτυξιακή καθυστέρηση ή διαταραχή (ή με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αυτών), για να ενισχυθεί η ανάπτυξη και η προώθηση της κοινωνικής ένταξης τους. Ο προϋπολογισμός είναι στα 35 εκατ. ευρώ. Σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο και το ΠΑΔΑ προχωράμε στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου προγράμματος σπουδών με στόχο τη γνωστική ανάπτυξη των βρεφών από 3 μηνών έως 4 ετών. Το πρόγραμμα συνδυάζει την ανάπτυξη και εφαρμογή ενός παιδαγωγικού και ψυχαγωγικού προγράμματος σε παιδικούς σταθμούς (ωφελούμενοι: παιδιά από 3 μηνών έως 4 ετών) και αποσκοπεί στη συνολική αλλαγή, της μέχρι σήμερα αντίληψης για την προσχολική εκπαίδευση. Πιλοτικά θα εφαρμοστεί σε 100 σταθμούς.
Σημαντικά είναι επίσης τα προγράμματα που σχετίζονται με την αποϊδρυματοποίηση.  Εμβληματικό έργο θεωρώ τη δημιουργία των Δομών Ημιαυτόνομης Διαβίωσης.  Στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος, αναμένεται να λειτουργήσουν περίπου 70 διαμερίσματα, φιλοξενίας 2-4 ατόμων το καθένα. Θα διαθέσουμε σε αυτό 12,7 εκατ. ευρώ.
Παράλληλα, στο κομμάτι της κοινωνικής στέγασης και με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικοτητας, ύψους  650.000 ευρώ, θα φτιάξουμε κοινωνικές κατοικίες στη Θεσσαλονίκη. Συγκεκριμένα θα διαμορφώσουμε ένα κτίριο του Δήμου Θεσσαλονίκης, σε έξι αυτόνομα διαμερίσματα και θα ανακαινίσουμε 24  κατοικίες – κληροδοτήματα προς το δημόσιο, που παρέμειναν αχρησιμοποίητα επί σειρά ετών. Στο πρώτο εξάμηνο του 2025 θα προκηρυχθούν και οι σχετικές προσκλήσεις προς τους δικαιούχους. Με γρήγορους ρυθμούς τρέχει και αντίστοιχο πρόγραμμα στην Αθήνα, με τη διαφοροποίηση ότι θα χρησιμοποιούνται 70 ιδιωτικές κατοικίες.
θα επιδοτήσουμε τους ιδιοκτήτες με ποσό έως 10.055 ευρώ για την ανακαίνιση του διαμερίσματός τους, το οποίο θα παραχωρήσουν προς ενοικίαση για τουλάχιστον τέσσερα έτη. Ήδη οι αιτήσεις για τους ιδιοκτήτες έχουν ανοίξει από 10 Οκτωβρίου έως και τις 31 Ιανουαρίου στο athenskatoikia.gr
Αυτά είναι ενδεικτικά μερικά από τα προγράμματα του ΤΑΑ και τα οποία αναμένεται να έχουμε ολοκληρώσει εντός του 2025.

Ποιες παρεμβάσεις μπορούν να γίνουν στα αυξημένα περιστατικά έμφυλης βίας;
Υπάρχει ένα πυκνό δίκτυ για την πρόληψη και την προστασία των θυμάτων έμφυλης βίας, στο οποίο ως κυβέρνηση και αρμόδιο υπουργείο προσπαθούμε να καλύπτουμε όποια κενά διαπιστώνονται. Η αύξηση των περιστατικών που καταγράφονται οφείλεται στην αύξηση των αναφορών από τα θύματα. Πλέον, περισσότεροι συμπολίτες μας, κυρίως γυναίκες, βρίσκουν τη δύναμη να σπάσουν τον κύκλο της σιωπής, να καταγγείλουν την κακοποίηση, να αναζητήσουν βοήθεια και να εμπιστευτούν τα μέσα που παρέχει η πολιτεία για την προστασία τους.

• Έχουμε 44 συμβουλευτικά κέντρα σε όλη τη χώρα που προσφέρουν δωρεάν νομική και συμβουλευτική υποστήριξη,
• 20 ξενώνες για την φιλοξενία όσων θέλουν ή πρέπει να απομακρυνθούν από το σπίτι.
• Πρόσφατα προστέθηκαν τα «safe houses» για την προσωρινή φιλοξενία των γυναικών τα πρώτα 24ωρα μετά την απομάκρυνσή τους από το σπίτι.
• Η 24ωρη γραμμή SOS 15.900. Σε ενάμισι χρόνο από τη λειτουργία της 6.500 άνθρωποι έχουν απευθυνθεί στη γραμμή και έλαβαν καθοδήγηση από ειδικούς.
• Η εφαρμογή panic button έχει αποδειχθεί σωτήρια σε πλείστες περιπτώσεις. Μόνο μέσα στο 2024 έχουν κατεβάσει την εφαρμογή του «Panic Button» 3.500 θύματα ενδοοικογενειακής βίας, ανάμεσα στα οποία είναι και 195 άνδρες. 400 φορές ενεργοποιήθηκε και η παρέμβαση της αστυνομίας ήταν άμεση και αποτελεσματική.
• Πριν από λίγες ημέρες, παρουσιάστηκε από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη το «SafeYOUth», η νέα ηλεκτρονική εφαρμογή για την προστασία των ανηλίκων. Ένα εργαλείο, το οποίο προστίθεται στη φαρέτρα των όπλων της Πολιτείας, μαζί με το «Panic Button», στη μάχη που δίνουμε για την προστασία και ενδυνάμωση των παιδιών μας.

Στα στεγαστικά προγράμματα, υπάρχει πρόβλεψη για θύματα ενδοοικογενειακής βίας, όπως το πρόγραμμα «Στέγαση και Εργασία» που εξασφαλίζει στέγαση και εργασία για ένα χρόνο. Συνεργαζόμαστε με μεγάλες επιχειρήσεις για την απασχόληση αυτών των γυναικών.
Ωστόσο, αναγνωρίζουμε ότι όλα αυτά σε κάποιες περιπτώσεις δεν αρκούν.  Και αν θέλουμε να πιάσουμε το κακό στη ρίζα πρέπει να ξεκινάμε πάντα από την πρόληψη. Από την οικογένεια και το σχολείο με την καλλιέργεια υγιούς κουλτούρας στις σχέσεις. Έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες, αλλά υπάρχει ακόμα δρόμος μπροστά μας.