Κατασχέσεις: Ποιοι σώζονται, ποιοι «καίγονται» – Τα μυστικά για τις καταθέσεις στις τράπεζες

Αντιμέτωποι με τον εφιάλτη των κατασχέσεων είναι εκατοντάδες χιλιάδες οφειλέτες στην εφορία οι οποίοι δεν μπορούν πλέον να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει.

Η κατάσταση τείνει να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, καθώς η νέα μεγάλη κρίση της ακρίβειας άλλαξε άρδην τα δεδομένα και διαμόρφωσε ένα πρωτόγνωρο και κυρίως εφιαλτικό τοπίο. Δεν είναι μάλιστα λίγοι αυτοί που ναι μεν θέλουν να φανούν συνεπείς στις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει, αλλά η οικονομική τους κατάσταση είναι τέτοια που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν.

Τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι άκρως απογοητευτικά καθώς περισσότεροι από 2 εκατομμύρια οφειλέτες βρίσκονται ένα βήμα πριν από την κατάσχεση τραπεζικών λογαριασμών και περιουσιακών στοιχείων.

Τα χρέη αυτά βέβαια, ασφαλώς και δεν δημιουργήθηκαν το τελευταίο διάστημα, αλλά η δύσκολη οικονομική συγκυρία, είναι σαφές ότι έχει οδηγήσει τους περισσότερους σε ένα πραγματικό αδιέξοδο.

Σε κάθε περίπτωση, το δύσκολο οικονομικό περιβάλλον, εξηγεί σε μεγάλο βαθμό και τους λόγους για τους οποίους πολλοί είναι αυτοί που αποφεύγουν τη λύση κάποιας από της ρυθμίσεις που γίνονται για να ξεχρεώσουν.

Οι οφειλές

Από τα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) προκύπτει ότι σε ρύθμιση βρίσκονται οφειλές ύψους, μόλις 5,31 δισ. ευρώ, επί συνόλου χρεών ύψους 111,398 δισ. ευρώ.

Από τα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής προκύπτει ότι από το σύνολο των 111,4 δισ. ευρώ, το 35% είναι ηλικίας άνω των 11 ετών, ενώ το 68% άνω των 6 ετών.

Στο σύνολο των χρεών μάλιστα ελάχιστα είναι αυτά που δημιουργήθηκαν από τα χρόνια της πανδημίας έως σήμερα, ενώ ένα σημαντικό μέρος αφορά σε οφειλές πριν από το 2012.

Ειδικότερα:
-το 4,4% αποτελείται από οφειλές που διαμορφώθηκαν μετά την 1/12/2020,
-το 3,8% αφορά σε οφειλές της  περιόδου 1/12/2019-30/11/2020.
-το 8,9% αφορά σε οφειλές της περιόδου 1/12/2017-30/11/2019.
-το 15,3% αφορά σε οφειλές της περιόδου 1/12/2015-30/11/2017.
-το 32,6% αφορά σε οφειλές της περιόδου 1/12/2011-30/11/2015.
-το 35% αφορά σε οφειλές έως 30/11/2011.

Μεγαλοοφειλέτες

Γεγονός είναι πάντως πως αυτοί που αδιαφορούν να ρυθμίσουν τα χρέη τους ανήκουν στην κατηγορία των μεγαλοοφειλετών που καταφέρνουν να ξεφύγουν από τα αναγκαστικά μέτρα της Εφορίας. Η λύση στην οποία έχουν καταφύγει είναι να μεταβιβάσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία σε πρόσωπα, τα οποία δεν λογίζονται ως συνυπόχρεα και κατά συνέπεια δεν υπόκεινται σε αναγκαστικά μέτρα.

Ας δούμε αναλυτικά το χάρτη των χρεών για να γίνει αντιληπτό το ελληνικό παράδοξο που θέλει τους μικροοφειλέτες να πληρώνουν και τους μεγαλοοφειλέτες να έχουν κηρύξει μια ιδιότυπη στάση πληρωμών.

Ειδικότερα: 

-Οι 2.174.336 οφειλέτες ποσών έως 500 ευρώ, που χρωστάνε συνολικά 317,7 εκατ. ευρώ έχουν ρυθμίσει το 11,4% των χρεών τους ή 36,1 εκατ. ευρώ.
-Οι 1.283.198 οφειλέτες ποσών από 500 έως 5.000 ευρώ που χρωστάνε συνολικά 2,092 δισ. ευρώ έχουν ρυθμίσει το 30,2% των χρεών τους ή 630,9 εκατ. ευρώ.
-Οι 452.359 οφειλέτες ποσών από 5.001 έως 50.000 ευρώ που χρωστάνε συνολικά 6,522 δισ. ευρώ έχουν ρυθμίσει το 29,6% των χρεών τους ή 1,932 δισ. ευρώ.
-Οι 66.725 οφειλέτες ποσών από 50.001 έως 300.000 ευρώ που χρωστάνε συνολικά 7.384 δισ. ευρώ έχουν ρυθμίσει το 18,8% των χρεών τους ή 1,391 δισ. ευρώ.
-Οι 13.653 οφειλέτες ποσών από 300.001 έως 1,5 εκατ. ευρώ που χρωστάνε συνολικά 8,706 δισ. ευρώ έχουν ρυθμίσει το 18,8% των χρεών τους ή 674,5 εκατ. ευρώ.
-Οι 5.298 οφειλέτες ποσών από 1,5 έως 10 εκατ. ευρώ που χρωστάνε συνολικά 19,59 δισ. ευρώ έχουν ρυθμίσει μόλις το 2,2 των χρεών τους ή 426 εκατ. ευρώ.
-Οι 1.302 οφειλέτες ποσών από 10 εκατ. ευρώ και άνω που χρωστάνε συνολικά 66,786 δισ. ευρώ έχουν ρυθμίσει μόλις το 0,3% των χρεών τους ή 219,1 εκατ. ευρώ.

Με αυτό ως δεδομένο και από τη στιγμή που οι μεγαλοοφειλέτες εμφανίζονται χωρίς τραπεζικούς λογαριασμούς στις τράπεζες, η ΑΑΔΕ μένει με σταυρωμένα τα χέρια, καθώς δεν μπορεί να εισπράξει τίποτα από αυτούς.

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, το ερώτημα που τίθεται είναι εάν υπάρχουν «όπλα» μέσω των οποίων ο οφειλέτης μπορεί να αποφύγει τη διαδικασία της κατάσχεσης, που έχει όπως είναι λογικό ολέθριες επιπτώσεις.

Ο εφιάλτης

Με βάση τα σημερινά δεδομένα, ο Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων δίνει το δικαίωμα στο κράτος να κατάσχει και να διενεργήσει πλειστηριασμό ακόμη και στην πρώτη κατοικία ενός φορολογούμενου. Κάτι τέτοιο βέβαια μπορεί να γίνει στην περίπτωση κατά την οποία ο οφειλέτης χρωστάει στο Δημόσιο ληξιπρόθεσμο χρέος άνω των 500 ευρώ και το ερώτημα είναι τι μπορεί να πράξει.

Ο οφειλέτης για να προλάβει τον πλειστηριασμό πρέπει να ρυθμίσει το χρέος του σε δόσεις και έτσι γλιτώνει την απώλεια του σπιτιού του. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι θα πάψει να ζει υπό το φόβο μιας νέας κατάσχεσης, καθώς ο εφιάλτης μπορεί να επιστρέψει στην περίπτωση που δεν καταφέρει να πληρώσει εγκαίρως μία ή περισσότερες δόσεις της οφειλής του.

Το «βουνό» χρεών που έχει δημιουργηθεί υποχρεώνει το κράτος να λαμβάνει σκληρά μέτρα προκειμένου να «γεμίσει» τα ταμεία του και κυρίως να στείλει το μήνυμα ότι δεν γίνονται ανεκτές συμπεριφορές μπαταχτσήδων.

500 ευρώ

Πάντως δεν επιβάλλεται κατάσχεση σε όσους έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές (για την καταβολή των οποίων ευθύνεται ως πρωτοφειλέτης, συνυπόχρεος, εγγυητής, κλπ) ύψους  500 ευρώ, πλην του μέτρου της κατάσχεσης στα χέρια τρίτων.

Στο συγκεκριμένο ποσό δεν περιλαμβάνονται οι προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής, οι τόκοι εκπρόθεσμης καταβολής ή και πρόστιμα εκπρόθεσμης καταβολής του άρθρου 6 του ΚΕΔΕ, και των άρθρων 53 και 57 του ν. 4174/2013.

Ειδικότερα, αναγκαστικά μέτρα που έχουν επιβληθεί μέχρι και 6/4/2014 (προηγούμενη ημέρα ισχύος των διατάξεων αυτών) για ληξιπρόθεσμες οφειλές κατά τον χρόνο επιβολής τους, μικρότερες του ανωτέρω ποσού των πεντακοσίων (500) ευρώ, αίρονται μόνο εφόσον υποβληθεί αίτηση από τον οφειλέτη.

Μισθοί – συντάξεις

Περιοριστικοί όροι για τις κατασχέσεις ισχύουν για μισθούς και συντάξεις υπό την προϋπόθεση όμως ότι δεν ξεπερνούν κάποιο όριο, που τους δίνει τη δυνατότητα να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Η ρύθμιση που έχει τεθεί σε ισχύ έχει ως στόχο να περάσει το μήνυμα ότι οι νόμοι λειτουργούν και δεν μπορούν να γίνουν ανεκτές συμπεριφορές, που επαναφέρουν τη χώρα στο κίνημα του «δεν πληρώνω».

Ειδικότερα:
-δεν γίνονται κατασχέσεις μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων που καταβάλλονται περιοδικά, εφόσον το συνολικό ποσό μηνιαίως, αφαιρουμένων των υποχρεωτικών εισφορών είναι μικρότερο των χιλίων (1.000) ευρώ,
-στις περιπτώσεις που υπερβαίνει το ποσόν αυτό επιτρέπεται η κατάσχεση για τα χρέη προς το Δημόσιο επί του ½ του υπερβάλλοντος ποσού των 1.000 ευρώ και μέχρι του ποσού των 1.500 ευρώ, καθώς και επί του συνόλου του υπερβάλλοντος ποσού των 1.500 ευρώ.

Καταθέσεις

Ρυθμίσεις που σώζουν μόνον όσους έχουν εισόδημα από το μισθό ή τη σύνταξή τους -και μέχρι ένα συγκεκριμένο ποσό-,ισχύει και για τις τραπεζικές καταθέσεις.

Θα ήταν άλλωστε οξύμωρο να μην γίνεται κατάσχεση σε κάποιον που διαθέτει ένα ισχυρό χαρτοφυλάκιο στις τράπεζες ενώ χρωστάει στην εφορία.
Στο πλαίσιο αυτό, ακατάσχετες είναι οι καταθέσεις σε πιστωτικά ιδρύματα σε ένα και μοναδικό ατομικό ή κοινό λογαριασμό μέχρι του ποσού των 1.250 ευρώ, μηνιαίως, για κάθε φυσικό πρόσωπο και σε ένα μόνο πιστωτικό ίδρυμα. Ωστόσο, για την εφαρμογή της διάταξης απαιτείται υποβολή ηλεκτρονικής δήλωσης στο πληροφοριακό σύστημα της Φορολογικής Διοίκησης, με την οποία γνωστοποιείται από το φυσικό πρόσωπο ένας μοναδικός λογαριασμός.

Στην περίπτωση που υπάρχει λογαριασμός περιοδικής πίστωσης μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων γνωστοποιείται αποκλειστικά και μόνο ο λογαριασμός αυτός.

Άρση

Όσον αφορά στην άρση κατασχέσεων είναι δυνατή εάν εξοφληθεί ή διαγραφεί το ποσό για το οποίο εκδόθηκε το κατασχετήριο στα χέρια τρίτου, ή έχει υπαχθεί σε πρόγραμμα ρύθμισης τμηματικής καταβολής οφειλών. Το πρόγραμμα αυτό όμως πρέπει να τηρείται απαρέγκλιτα κάτι που σημαίνει ότι δεν αρκεί η πληρωμή μια ή δύο δόσεων.

Ειδικότερα, θα πρέπει να:
– έχει εξοφληθεί ποσοστό πενήντα τοις εκατό (50%) της αρχικής βασικής ρυθμιζόμενης οφειλής
– έχει υποβληθεί σχετική αίτηση από τον οφειλέτη,
-έχει εξεταστεί, κατά περίπτωση, η συνδρομή των προϋποθέσεων υπαγωγής στη ρύθμιση και μη απώλειας αυτής, όπως ορίζονται στις διατάξεις του άρθρου 51 του ν. 4305/2014,

Θα πρέπει επίσης να έχει υπαχθεί σε πρόγραμμα ρύθμισης βάσει των διατάξεων των άρθρων 1 έως 17 του ν. 4321/2015 (Α’32) «Ρυθμίσεις για την επανεκκίνηση της οικονομίας» και να συντρέχουν σωρευτικά οι παρακάτω προϋποθέσεις:
-έχει εξοφληθεί ποσοστό 25% της αρχικής βασικής ρυθμιζόμενης οφειλής πριν από οποιαδήποτε απαλλαγή, στο οποίο δεν συμπεριλαμβάνεται το ποσόν της προκαταβολής του άρθρου 15 του ν. 4321/2015,
-έχει υποβληθεί σχετική αίτηση από τον οφειλέτη,
-έχει εξεταστεί, κατά περίπτωση, η συνδρομή των προϋποθέσεων υπαγωγής στη ρύθμιση και μη απώλειας αυτής του ν. 4321/2015 (Α’ 32)».

Τέλος, η επιβληθείσα κατάσχεση αφορά αποκλειστικά σε χρέη που έχουν υπαχθεί και εξοφληθεί στο πλαίσιο των διατάξεων του ν. 4321/2015 και δεν περιλαμβάνει άλλα χρέη που δεν έχουν εξοφληθεί. Λοιπές επιβληθείσες κατασχέσεις στα χέρια τρίτων για τις οποίες δεν συντρέχουν οι ανωτέρω προϋποθέσεις, δεν αίρονται.

Δύσκολο φθινόπωρο

Από το φθινόπωρο πάντως τα πράγματα θα γίνουν δυσκολότερα, καθώς τότε θα ενεργοποιηθεί το πληροφοριακό σύστημα «Eispraxis» που  θα επιτρέπει την αυτόματη είσπραξη των οφειλών.

Αυτό σημαίνει ότι κάθε οφειλέτης θα παρακολουθείται σε πραγματικό χρόνο και ανάλογα με τη συμπεριφορά του, το Eisxpaxis θα παρεμβαίνει.
Στην ουσία δηλαδή, το σύστημα θα ενεργοποιεί αυτόματες κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών και περιουσιακών στοιχείων, πλειστηριασμούς και συμψηφισμούς επιστροφών φόρων με οφειλές.

Επίσης εξετάζονται και νέα ηλεκτρονικά «όπλα» που θα αφορούν  είσπραξη χρεών από οφειλέτες που έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν αλλά αρνούνται να βάλουν το χέρι στην τσέπη.