Νέο «πακέτο» στήριξης για αγορά, εργαζόμενους – Τι έρχεται μετά τις αναστολές συμβάσεων

Νέο «πακέτο» μέτρων που θα δώσει ώθηση στην απασχόληση σχεδιάζει το υπουργείο Εργασίας, σε μια ύστατη προσπάθεια να περιοριστούν οι επιπτώσεις της πανδημίας στη ζωή των εργαζομένων.

Η οικονομία μπορεί να απέφυγε τη διψήφια ύφεση, αλλά το νούμερο 8,2% για το 2020 τρομάζει και καθιστά σαφές ότι τα δύσκολα είναι μπροστά για τη συντριπτική πλειονότητα των μισθωτών.
Εάν σκεφτεί κανείς ότι κάθε εβδομάδα  lockdown, στοιχίζει στην οικονομία το αστρονομικό ποσό των 750 εκ. ευρώ, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι η κατάσταση είναι πλέον σε οριακό σημείο.
Το ερώτημα που θέτουν πλέον οι περισσότεροι είναι τι θα γίνεται από το Μάιο και μετά, όταν θα φαίνεται φως στο τούνελ και οι εργαζόμενοι θα πρέπει να επιστρέψουν στη δουλειά τους.
Διάχυτος άλλωστε είναι ο φόβος για μαζικά «λουκέτα» και εκτόξευση της ανεργίας καθώς τα λεφτά τελειώνουν και οι επιχειρήσεις δεν θα είναι σε θέση να συντηρήσουν τις θέσεις εργασίας.

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος ας δούμε κάποια άκρως ανησυχητικά στοιχεία:

• Οι απώλειες των επιχειρήσεων εκτιμάται ότι θα ξεπεράσουν πλέον τα 50 δισ. ευρώ, καθώς μόνο από το κλείσιμο του Νοεμβρίου χάθηκαν τουλάχιστον δισ. ευρώ.
• Το χρέος θα εκτιναχθεί στο 205%-207% του ΑΕΠ.
• Το lockdown «ψαλιδίσει» την πρόβλεψη της ανάπτυξης για το 2021.

Πρώτη γεύση
Μια πρώτη γεύση των μέτρων που έρχονται έδωσε στη Βουλή ο Άδωνις Γεωργιάδης που προανήγγειλε την καταβολή από το κράτος ποσού που φτάνει τις 3.000 ευρώ σε επιχειρήσεις του λιανεμπορίου.
Το μέτρο αφορά επιχειρήσεις οι οποίες στις πρόσφατες γιορτές δεν είχαν τη δυνατότητα να λειτούργησαν ούτε με take away σε περιοχές που βρέθηκαν στο «κόκκινο», όπως η Δυτική Αττική και η Ελευσίνα.
Ο υπουργός Ανάπτυξης διευκρίνισε μάλιστα πως τη βοήθεια της πολιτείας θα πάρουν και οι εργαζόμενοι με 1.000 ευρώ ο καθένας, χωρίς να έχουν την υποχρέωση να τα επιστρέψουν.

Αγορά
Το στοίχημα μόνο εύκολο δεν είναι από τη στιγμή που η αγορά δεν μπορεί να ξαναπάρει μπροστά από την άλλη, κάτι που σημαίνει ότι η παρουσία του κράτους θα πρέπει να είναι και πάλι κυρίαρχη.
Στο πλαίσιο αυτό, μέσα στις επόμενες ημέρες οριστικοποιούνται νέα μέτρα στήριξης που θα εφαρμοστούν από τον Απρίλιο, προκειμένου να μη βρεθεί η οικονομία μπροστά σε αδιέξοδο.

Το «πακέτο» για τις επιχειρήσεις θα έχει προϋπολογισμό 2 δισ. ευρώ και θα περιλαμβάνει:

• την 7η φάση της επιστρεπτέας προκαταβολής, με το κονδύλι για την ενίσχυση της αγοράς να ανέρχεται στο 1 δισ. ευρώ,
• το πρόγραμμα επιδότησης παγίων δαπανών, μια ενίσχυση που θα φτάσει στα 500 εκατ. ευρώ,
• το πρόγραμμα «Γέφυρα 2» που θα επιδοτήσει τα επιχειρηματικά δάνεια για την περίοδο από τον Μάιο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2020.

Ο… γρίφος
Το οικονομικό επιτελείο δεν έχει ανοίξει ακόμη τα χαρτιά του ως προς την 7η φάση της επιστρεπτέας προκαταβολής, σχετικά με τους τους όρους και τις προϋποθέσεις χρηματοδότησης.
Ο γρίφος έχει σχέση με την αντιμετώπιση φαινομένων  «προσαρμογής» των οικονομικών δεδομένων των επιχειρήσεων στις ανάγκες του προγράμματος της επιστρεπτέας προκαταβολής.
Κοινό μυστικό είναι πλέον ότι η 7η φάση της επιστρεπτέας προκαταβολής -με την οποία το υπουργείο Οικονομικών θέλει να καλύψει μέρος από τις απώλειες εσόδων του πρώτου τριμήνου- έχει μια ιδιαιτερότητα.
Το πρώτο τρίμηνο του 2021 συγκρίνεται με την περίοδο του Μαρτίου του 2020- που επίσης είχε lockdown, αλλά ήταν το αυστηρότερο που επιβλήθηκε από την αρχή της πανδημίας.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η σύγκριση μπορεί να οδηγήσει σε λάθος ερμηνείες  ως προς το ποιες επιχειρήσεις συνεχίζουν να πλήττονται και ποιες όχι.

Απασχόληση
Στην κυβέρνηση γνωρίζουν ότι «κλειδί» για να μην υπάρξουν περαιτέρω επιπτώσεις στην οικονομία είναι η απασχόληση, η διατήρηση των θέσεων εργασίας.
Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο Εργασίας προγραμματίζει στοχευμένα προγράμματα απασχόλησης, προκειμένου να παραμείνει η ανεργία σε ελεγχόμενα επίπεδα.

Τα προγράμματα αυτά θα είναι:

• βραχέος χρονικού διαστήματος,
• επιδοτούμενα που θα καλύπτουν τουλάχιστον το 100% των εργοδοτικών εισφορών.

Επίσης είναι πολύ πιθανό να χρηματοδοτούν και μέρος του μισθού με τη μορφή επιστρεπτέας ενίσχυσης.
Στο ερώτημα πότε θα τεθούν σε εφαρμογή καθαρή απάντηση δεν υπάρχει για την ώρα, αλλά το πιθανότερο είναι προς το τέλος της άνοιξης, υπό την προϋπόθεση ότι η χώρα θα μπαίνει σε φάση κανονικότητας.
Τα συγκεκριμένα μέτρα, έχουν ως στόχο την ομαλή μετάβαση από τα οριζόντια μέτρα και τις κρατικές ενισχύσεις όπως οι αναστολές συμβάσεων στη μετα -κορονοϊό εποχή.

Οι κλάδοι
Τα συγκεκριμένα προγράμματα απασχόλησης, θα χρηματοδοτηθούν από τα κονδύλια του “Ταμείου Ανάκαμψης” και του ΕΣΠΑ  και θα εστιάζουν σε κλάδους που έχουν πληγεί από τα lockdown.

Οι κλάδοι αυτοί είναι:

• η εστίαση,
• το λιανεμπόριο,
• ο τουρισμός και
• πιθανότατα οι μεταφορές

Κοινό μυστικό είναι άλλωστε ότι πρόκειται για κλάδους στους οποίους οι περισσότεροι εργαζόμενοι μπήκαν σε αναστολή και αποτελεί ανάγκη να μη γιγαντωθεί η ανεργία.

Επιδότηση εισφορών
Στα προγράμματα που θα τεθούν σε εφαρμογή θα μπαίνουν εργαζόμενοι που βγαίνουν από αναστολή, θα παίρνουν κατάρτιση με βάση τον κλάδο τους και θα έχουν διάρκεια ένα εξάμηνο.
Μέσω των προγραμμάτων θα επιδοτείται τουλάχιστον το 100% των εργοδοτικών εισφορών, με ανοιχτό το ενδεχόμενο να επιδοτούνται και οι εργατικές εισφορές, δηλαδή το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών.
Η απαλλαγή του εργοδότη από μέρος ή το σύνολο του μη μισθολογικού κόστους, στο πλαίσιο των εν λόγω προγραμμάτων, θα έχει την μορφή της καθαρής επιδότησης.

Επιδότηση μισθού
Η σκέψη που υπάρχει είναι η επιδότηση μέρους του μισθού με τη μορφή, όμως, επιστρεπτέας ενίσχυσης, κάτι που σημαίνει ότι οι εργοδότες θα λαμβάνουν ενίσχυση και για τμήμα του μισθού του εργαζόμενου.
Ωστόσο, θα αναλαμβάνουν την υποχρέωση να επιστρέψουν στο μέλλον, με ευνοϊκούς όρους, μέρος αυτής της ενίσχυσης, κάτι που μοιάζει με το μοντέλο Επιστρεπτέας Προκαταβολής.
Η επιδότηση του μισθού μπορεί να προχωρήσει με ποσοστό ή οριζόντιο ποσό, όπως συμβαίνει για παράδειγμα και στο πλαίσιο του προγράμματος των 100.000 νέων θέσεων εργασίας.
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα, επιδοτεί μεν τις εισφορές, αλλά και 200 ευρώ επί του μισθού αν πρόκειται για πρόσληψη μακροχρόνια ανέργου, ενώ θα έχει ρήτρα διατήρησης των θέσεων εργασίας, μετά το τέλος των αναστολών.
Παράλληλα με τα νέα προγράμματα θα τρέχει και το υπάρχον πρόγραμμα για την δημιουργία 100.000 νέων θέσεων εργασίας.
Μεταξύ άλλων θα περιλαμβάνει και την 6μηνη επιδότηση του συνόλου των ασφαλιστικών εισφορών, το οποίο θα παραμείνει ενεργό μέχρι να γίνει πράξη η εξάντληση και των 100.000 θέσεων εργασίας.

Το μείγμα
Ζητούμενο σ’ αυτή την εξαιρετικά δύσκολη για τη χώρα συγκυρία είναι το μείγμα επιδοτήσεων και επαγγελματικής κατάρτισης που θα εφαρμοστεί σε αυτά τα νέας γενιάς προγράμματα απασχόλησης.
Το στοίχημα είναι εξαιρετικά δύσκολο καθώς στόχος είναι  η μετάβαση σε μια νέα κανονικότητα στην οποία θα κυριαρχεί η οικονομία της αγοράς και όχι η κρατική στήριξη όπως συμβαίνει τώρα.

Με αυτά τα δεδομένα, τα νέα προγράμματα θα έχουν δυο σκέλη:

• επιδότηση εισφορών – μισθού και
• αναβάθμιση δεξιοτήτων μέσω επαγγελματικής κατάρτισης κυρίως σε ψηφιακές και «πράσινες» δεξιότητες και υψηλού επιπέδου πιστοποίηση.

Λιανεμπόριο
Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η στροφή  προς το ηλεκτρονικό εμπόριο που ενισχύθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι ότι πρόκειται για τάση που θα κυριαρχήσει στο λιανεμπόριο, κάτι που σημαίνει ότι τα προγράμματα θα δώσουν μεγάλη έμφαση σε αυτόν τον τομέα.
Στο πλαίσιο αυτό, τα προγράμματα κατάρτισης θα επικεντρωθούν σε αντικείμενα όπως το ηλεκτρονικό μάρκετινγκ και τα logistics, που είναι απαραίτητα για τους εργαζόμενους στον κλάδο.

Τουρισμός
Κάτι τέτοιο πάντως δύσκολα μπορεί να συμβεί στον κλάδο της εστίασης που έχει άλλες ανάγκες, ενώ ζητούμενο είναι τι θα γίνει με τον τουρισμό που έχει πληγεί από την πανδημία.
Η σεζόν που θα αρχίσει πιθανότατα από τις αρχές Ιουνίου, θα δείξει στην πράξη εάν η βαριά βιομηχανία της χώρας έχει ανάγκες, καθώς γίνεται λόγος για εκρηκτική άνοδο το 2022.

Τα προγράμματα
Σε κάθε περίπτωση, στόχος είναι να δημιουργηθούν περισσότερες από 80.000 νέες θέσεις εργασίας εντός του 2021, προκειμένου να περιοριστεί η ανεργία.
Μεταξύ των προγραμμάτων αυτών είναι η απόκτηση εργασιακής εμπειρίας στο αντικείμενο του Ψηφιακού Μάρκετινγκ για ανέργους σε μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις στον κλάδο του τουρισμού.

Άλλα προγράμματα έχουν σχέση με:

• Συμβουλευτική, Κατάρτιση και Πιστοποίηση ανέργων ηλικίας 18-29 ετών σε ειδικότητες της Τουριστικής Βιομηχανίας.
• Συμβουλευτική, Κατάρτιση και Πιστοποίηση ανέργων ηλικίας 18-29 ετών σε ειδικότητες του κλάδου του λιανικού εμπορίου.
• Ολοκληρωμένη Παρέμβαση Ανάπτυξης του Ανθρώπινου Δυναμικού & Καταπολέμησης της Ανεργίας στον κλάδο των Υποδομών και των Μεταφορών.
• Ολοκληρωμένη Παρέμβαση Ανάπτυξης του Ανθρώπινου Δυναμικού & Καταπολέμησης της Ανεργίας στον κλάδο της Εφοδιαστικής Αλυσίδας (Logistics) και του Εξαγωγικού Εμπορίου.
• Ολοκληρωμένη παρέμβαση επαγγελματικής ενδυνάμωσης και ένταξης στην αγορά εργασίας στον αγροδιατροφικό κλάδο.
• Ολοκληρωμένες Παρεμβάσεις για την ενίσχυση γνώσεων και δεξιοτήτων ανέργων πτυχιούχων έως 29 ετών, σε δυναμικούς τομείς του αναπτυξιακού μοντέλου της οικονομίας.
• Ολοκληρωμένη Παρέμβαση επαγγελματικής ανάπτυξης και ένταξης στην αγορά εργασίας για νέους ηλικίας έως 29 ετών.
• Συμβουλευτική, Υποστήριξη, Κατάρτιση, Πιστοποίηση και Προώθηση στην Απασχόληση Ανέργων ηλικίας 30- 49 ετών σε τεχνικές δεξιότητες κλάδων αιχμής.
• Κατάρτιση και πιστοποίηση ανέργων 29-64 ετών σε κλάδους αιχμής.

 
Αναπροσαρμογή
Σ’ αυτή την εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία το ερώτημα που τίθεται είναι που θα βρεθούν τα λεφτά για το νέο «πακέτο» στήριξης που έχει ανάγκη η αγορά και οι εργαζόμενοι και τι επιπτώσεις θα υπάρξουν στην οικονομία.
Σαφής απάντηση δεν υπάρχει ακόμη αλλά από τη στιγμή που το κονδύλι για τα μέτρα στήριξης ανέβηκε ήδη από τα 7,5 δισ. στα 11,6 δισ. ευρώ, είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει και αναπροσαρμογή του πληθωρισμού.
Το τι θα σημάνει αυτή η αναπροσαρμογή θα το κατανοήσουμε σύντομα, αλλά το παρήγορο στοιχείο είναι ότι η κυβέρνηση διαθέτει πλέον ένα πολύ δυνατό «χαρτί».
Και αυτό το «χαρτί» είναι η απόφαση των εταίρων ότι δεν χρειάζεται πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2022, κάτι που θα είχε οδυνηρές επιπτώσεις στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής.