Πλασματικά έτη: «Κλειδιά» για αναγνώριση – Λύσεις για όσους είναι κοντά στο τέλος του εργασιακού βίου

Στη διαδικασία καταμέτρησης ενσήμων βρίσκονται χιλιάδες ασφαλισμένοι που βρίσκονται στα τελευταία χρόνια του εργασιακού τους βίου και θέλουν να βγουν στη σύνταξη με τους καλύτερους δυνατούς όρους.

Ο μεγάλος προβληματισμός στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων είναι τι πρέπει να γίνει, είτε όταν υπάρχουν ασφαλιστικά κενά, ή απαιτείται επιπλέον χρόνος εργασίας για να «φύγουν». Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει η έξυπνη λύση της εξαγοράς «πλασματικών» ετών, όπως είναι για παράδειγμα ο χρόνος για τα τέκνα, οι σπουδές, αλλά και η στρατιωτική θητεία των ανδρών.

Οι ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης, υπογραμμίζουν ότι η λύση της εξαγοράς αποτελεί ακόμη και σήμερα, «διαβατήριο» για έξοδο στη σύνταξη έως και εννέα χρόνια νωρίτερα.

Ωστόσο, απαιτείται μεγάλη προσοχή, καθώς το κόστος είναι υψηλότερο σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, γεγονός που καθιστά σαφές ότι η χρήση, πρέπει να γίνεται κάτω από πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Η εξαγορά πλασματικών ετών, κρύβει αρκετές παγίδες και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να ζυγίσει κανείς πολύ τις κινήσεις του, πριν λάβει τις οριστικές του αποφάσεις για το πότε θα ασκήσει αυτό το δικαίωμα.

Τα «κλειδιά» είναι πολλά, αλλά σε γενικές γραμμές όσο λιγότερο χρόνο πρέπει να αναγνωρίσει κανείς, τόσο λιγότερα θα πληρώσει, προκειμένου να μην αναγκαστεί να δώσει «ζεστό» χρήμα που θα χρειαστεί για μια ώρα ανάγκης.

Η αίτηση

Το πρώτο που πρέπει να ξέρουν οι ασφαλισμένοι που βρίσκονται κοντά στη σύνταξη, είναι πως δεν χρειάζεται μεγάλη βιασύνη, όταν πάρουν την απόφαση να αναγνωρίσουν πλασματικά έτη.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η αίτηση αναγνώρισης και εξαγοράς μπορεί να γίνει ταυτόχρονα με την αίτηση συνταξιοδότησης, χωρίς να χρειάζεται να κάνει κάτι σε προγενέστερο χρόνο.

Οι ειδικοί μάλιστα τονίζουν ότι μόνο το διάστημα πριν την αποχώρηση από τον ασφαλιστικό βίο μπορεί ο εργαζόμενος να είναι απόλυτα σίγουρος για τα έτη που είναι αναγκαία να εξαγοράσει για να βγει στη σύνταξη.

Στο πλαίσιο αυτό, άκρως σημαντικές είναι οι διαβεβαιώσεις που έχει δώσει το υπουργείο Εργασίας και είναι οι εξής:

Α. Δεν χρειάζεται κανείς ασφαλισμένος να τρέξει και να πληρώσει άμεσα για την εξαγορά των πλασματικών, εκτός και εάν βρίσκεται ελάχιστα από την αίτηση για τη συνταξιοδότηση του.

Β. Δεν είναι στην πρόθεση του υπουργείου να καταργήσει τώρα η στο μέλλον το μέτρο της εξαγοράς πλασματικών ετών είτε για θεμελίωση της σύνταξης πριν από τα 62 και τα 67 είτε για προσαύξηση του ποσού της ανταποδοτικής σύνταξης.

Δημόσιος Τομέας

Όσον αφορά στους εργαζόμενους στο δημόσιο τομέα, μπορούν να υποβάλλουν αίτηση ακόμη και σήμερα και να αρχίσουν να πληρώνουν όποτε θέλουν, δηλαδή, πριν ή μετά τη συνταξιοδότησή τους.

Η χρησιμότητα της αναγνώρισης πλασματικών ετών, δεν αμφισβητείται και αυτό το αντιλαμβάνονται όσοι μπορούν να κάνουν χρήση των διατάξεων που αφορά την 35ετία και την 37ετία.

Χρήση των διατάξεων μπορούν να κάνουν και όσοι «φύγουν» μετά το 2022, καθώς θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα και ασφαλώς με βάση το όριο που θεμελίωσαν.

Σημαντικό όφελος θα έχουν και όσοι συνταξιοδοτούνται με περισσότερα από 30 έτη ασφάλισης καθώς όσο μεγαλύτερο ασφαλιστικό βίο έχει ο υπάλληλος τόσο μεγαλύτερη αύξηση θα λάβει στην προσδοκώμενη σύνταξή του.

Ιδιωτικός τομέας

Η αναγνώριση πλασματικών ετών είναι αναγκαία για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα, ιδίως στις περιπτώσεις που χρειάζονται 3-4 πλασματικά έτη για να πιάσει κανείς το όριο των 40 ετών και να βγει στη σύνταξη στα 62.

Οι εν λόγω ασφαλισμένοι εάν υποβάλλουν σήμερα αίτηση εξαγοράς, τότε θα λάβουν σε 6 μήνες πράξη καταλογισμού που θα τους καλεί να πληρώσουν εφάπαξ ή σε δόσεις το συνολικό ποσό για την εξαγορά.

Πάντως, δε χρειάζεται λόγω της ανησυχίας τους να σπεύσουν τώρα να πληρώσουν ποσά, μεγαλύτερα ή μικρότερα, για να εξαγοράσουν πλασματικά χρόνια, 10 χρόνια πριν βγουν στη σύνταξη.

Ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης τονίζουν ότι το καλύτερο που έχουν να κάνουν είναι να υπολογίσουν το τελευταίο έτος πριν από τη συνταξιοδότησή τους πόσα χρόνια έχουν πραγματικά ανάγκη να εξαγοράσουν.

Με δεδομένο ότι η διαδικασία υπολογισμού και ο καταλογισμός της οφειλής είναι δύσκολη υπόθεση, καλό είναι να την αναθέσουν σε ιδιώτες, όπως δικηγόρους και φοροτεχνικούς, που αμείβονται από τον ΕΦΚΑ.

Διαδικασία αναγνώρισης

Η αναγνώριση γίνεται με την καταβολή από τον ασφαλισμένο, του συνόλου των εισφορών κλάδου σύνταξης (εργοδότη και ασφαλισμένου) για κάθε μήνα αναγνωριζόμενου χρόνου ασφάλισης, στο ποσοστό που ισχύει κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης εξαγοράς (πχ ΙΚΑ – ΕΤΑΜ σε όλα τα έτη – 20%, ΤΑΠ-ΟΤΕ / ΟΤΕ για το 2017 = 25,99% , για το 2018=24%).

Σε περίπτωση ασφαλισμένου ελεύθερου επαγγελματία, αυτοαπασχολούμενου ή ενός από τα πρόσωπα που υπάγονται στην ασφάλιση του π. ΟΓΑ,

1. Για αιτήσεις υποβληθείσες από 13/5/2016 έως 31/12/2016,
– για ενεργό ασφαλισμένο – χωρίς παράλληλη μισθωτή απασχόληση – κατά τον μήνα υποβολής της αίτησης, ως βάση υπολογισμού της μηνιαίας εισφοράς εξαγοράς λαμβάνεται το ΚΦΑ έτους 2015. Σχετικές οδηγίες έχουν δοθεί με αρ. 29 και 31/2017 εγκύκλιες.

– για μη ενεργό ασφαλισμένο, κατά τον μήνα υποβολής της αίτησης, (έχει διακόψει την επαγγελματική ή την αγροτική του δραστηριότητα με διακοπή ασφάλισης στον ΕΦΚΑ μετά την 1.1.2017), ως βάση υπολογισμού της μηνιαίας εισφοράς εξαγοράς λαμβάνεται το μηνιαίο εισόδημα επί του οποίου καταβλήθηκε ασφαλιστική εισφορά κατά τον τελευταίο μήνα ασφάλισης, (Σχετικές οδηγίες έχουν δοθεί με τις παραπάνω εγκύκλιες και με το αρ. πρωτ. Φ10043/35201/954/26.6.2018 έγγραφο της ΓΓΚΑ). Εάν η διακοπή της ασφάλισης είναι έως 31/12/2014, ως βάση υπολογισμού της μηνιαίας εισφοράς εξαγοράς λαμβάνεται η κατώτατη βάση όπως εκάστοτε ισχύει. Εάν η διακοπή της ασφάλισης είναι από 1/1/2015 έως 31/12/2016, ως βάση υπολογισμού της μηνιαίας εισφοράς εξαγοράς λαμβάνεται το ΚΦΑ έτους 2015.

2. Για αιτήσεις υποβληθείσες από 1/1/2017 έως 31/12/2019,

– για ενεργό ασφαλισμένο – χωρίς παράλληλη μισθωτή απασχόληση – κατά τον μήνα υποβολής της αίτησης, ως βάση υπολογισμού της μηνιαίας εισφοράς εξαγοράς λαμβάνεται το μηνιαίο εισόδημα από την άσκηση επαγγελματικής ή αγροτικής δραστηριότητας, όπως ισχύει κάθε φορά, με το οποίο οριστικοποιούνται οι ασφαλιστικές εισφορές του μήνα αίτησης.

– για μη ενεργό ασφαλισμένο, κατά τον μήνα υποβολής της αίτησης, (έχει διακόψει την επαγγελματική ή την αγροτική του δραστηριότητα με διακοπή ασφάλισης στον ΕΦΚΑ μετά την 1.1.2017), ως βάση υπολογισμού της μηνιαίας εισφοράς εξαγοράς λαμβάνεται το μηνιαίο εισόδημα επί του οποίου καταβλήθηκε ασφαλιστική εισφορά κατά τον τελευταίο μήνα ασφάλισης, Εάν η διακοπή της ασφάλισης είναι έως 31/12/2014, ως βάση υπολογισμού της μηνιαίας εισφοράς εξαγοράς λαμβάνεται η κατώτατη βάση όπως εκάστοτε ισχύει. Εάν η διακοπή της ασφάλισης είναι από 1/1/2015 έως 31/12/2016, ως βάση υπολογισμού της μηνιαίας εισφοράς εξαγοράς λαμβάνεται το ΚΦΑ έτους 2015.

Από 1.1.2020, για κάθε αναγνωριζόμενο μήνα ασφάλισης καταβάλλεται η προβλεπόμενη από τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 39 και της παρ. 1 του άρθρου 40 ασφαλιστική εισφορά, την οποία έχει επιλέξει ο ασφαλισμένος κατά το έτος υποβολής της αίτησης αναγνώρισης. (Τελευταία Ενημέρωση: 04/08/2021).

Υπολογισμός εισφορών

Ο υπολογισμός των εισφορών γίνεται με βάση τις αποδοχές του ασφαλισμένου κατά τον τελευταίο μήνα απασχόλησης που προηγείται του μήνα υποβολής της αίτησης εξαγοράς.

Στην περίπτωση που η απασχόληση δεν είναι πλήρης, τότε ανάγεται σε πλήρη απασχόληση και υπολογίζεται στις αποδοχές που αντιστοιχούν σε αυτή.

Στην περίπτωση ελεύθερου επαγγελματία/αυτοαπασχολούμενου/αγρότη που έχει διακόψει την ασφάλισή του και θέλει να αναγνωρίσει χρόνο ασφάλισης με εξαγορά, ισχύουν τα εξής:

-Εάν κατά το έτος υποβολής του αιτήματος αναγνώρισης υπάρχει ενεργή ασφάλιση και άρα έχει επιλέξει ασφαλιστική κατηγορία, η εισφορά αναγνώρισης υπολογίζεται επί της ασφαλιστικής κατηγορίας της επιλογής σας.
-Εάν κατά το έτος υποβολής του αιτήματος δεν υπάρχει ασφάλιση, επιλέγει την κατηγορία που επιθυμεί να υπολογιστεί η μηνιαία εισφορά εξαγοράς, με ελάχιστη την εισφορά που αντιστοιχεί στην 1η ασφαλιστική κατηγορία.

Κόστος εξαγοράς

Από την 1η Ιανουαρίου του 2020, τo κόστος της εξαγοράς είναι στο 20%  των μεικτών μηνιαίων αποδοχών τους, κάτι που σημαίνει ότι χάθηκε το προνόμιο που είχαν να εξαγοράζουν φθηνότερα τα πλασματικά έτη που επιθυμούσαν

Οι «τυχεροί» πάντως είναι όσοι δημόσιοι υπάλληλοι είχαν  υποβάλλει σχετική αίτηση τα προηγούμενα έτη, καθώς έχουν κατοχυρώσει την εξαγορά με κόστος που ίσχυε την χρονιά υποβολής της αίτησης.

Στον ιδιωτικό τομέα, η συνηθέστερη περίπτωση εξαγοράς, αφορά όσους έχουν πολλά έτη ασφάλισης και θέλουν 2-4 πλασματικά έτη για να συμπληρώσουν τα 40 και να βγουν στη σύνταξη στα 62.

Στο δημόσιο, τα πλασματικά έτη είναι χρήσιμα κυρίως σε όσους είναι μεταξύ 55 και 62 ετών που μπορούν να κάνουν χρήση των διατάξεων που αφορούν την 35ετία ή και την 37ετία.

Χρησιμότητα υπάρχουν ακόμη και για όσους φύγουν από το 2023 και μετά, καθώς θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα με βάση το όριο που θεμελίωσαν.

Τρόπος πληρωμής

Όσοι ασφαλισμένοι πάρουν την απόφαση και προχωρήσουν τελικά σε ξαγορά πλασματικών ετών για να θεμελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα, θα πρέπει να ξέρουν τα εξής για την καταβολή των ποσών

Η πρώτη λύση για όσους έχουν «ζεστό» χρήμα είναι να πληρώσουν εφάπαξ, μέσα σε τρεις μήνες από την κοινοποίηση της απόφασης αναγνώρισης.

Σε αυτή την περίπτωση θα κερδίσουν έκπτωση 2% για κάθε έτος εξαγοράς, αλλά θα πρέπει να ξέρουν ότι δεν θα έχουν όφελος στην περίπτωση που πρόκειται για εξαγορά χρόνου, μικρότερου του ενός έτους.

Η δεύτερη λύση είναι οι ισόποσες μηνιαίες δόσεις, ανάλογα με τον αριθμό των μηνών που αναγνωρίζονται.

Σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής δόσης, το ποσό αυτής επιβαρύνεται με τα προβλεπόμενα πρόσθετα τέλη.

Τέλος σε περίπτωση θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος ή προσαύξησης του ποσού της σύνταξης, παρακρατείται το 25% αυτής, μέχρι να εξοφληθεί ολοσχερώς το οφειλόμενο ποσό.

Κοντά στα 67

Με πρόσφατο νόμο, και εγκύκλιο του ΕΦΚΑ που ακολούθησε, δόθηκε το δικαίωμα σε ασφαλισμένους που έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022 συμπληρώνουν το 67ο έτος της ηλικίας τους να αναγνωρίσουν μέχρι 150 ημέρες ασφάλισης ή 6 μήνες, για να θεμελιώσουν δικαίωμα πλήρους συνταξιοδότησης λόγω γήρατος.

Η εξαγορά πλασματικού χρόνου γίνεται με εφάπαξ καταβολή των εισφορών ασφαλισμένου και εργοδότη, με βάση το ισχύον ημερομίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη.

Δικαιούχοι είναι όλοι οι ασφαλισμένοι σε πρώην Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης που εντάχθηκαν στον e-ΕΦΚΑ.