Ρεπορτάζ: Μεγάλες ανατροπές σε συντάξεις χηρείας – Ποια σενάρια βρίσκονται στο τραπέζι

Προ των πυλών βρίσκονται μεγάλες αλλαγές στο ασφαλιστικό, με κορυφαία αυτή που αφορά στις συντάξεις χηρείας  του ιδιωτικού τομέα  που θα φέρει τα πάνω κάτω στη ζωή χιλιάδων απόμαχων του εργασιακού βίου.

Στην κυβέρνηση θέλουν να κρατήσουν ανοικτούς διαύλους με τους συνταξιούχους και στο πλαίσιο αυτό, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε έκτακτο επίδομα σε όλους όσοι συνεχίζουν να έχουν προσωπική διαφορά.

Η έκτακτη φορολόγηση στα διυλιστήρια θα είναι περίπου 300 εκατ. ευρώ και θα κατευθυνθεί στις ευάλωτες ομάδες της κοινωνίας και στη στήριξη των συνταξιούχων που βιώνουν τον εφιάλτη της ακρίβειας στα τρόφιμα.

Τα κριτήρια θα εξαρτηθούν από τα δημοσιονομικά περιθώρια προς το τέλος του έτους, αλλά είναι βέβαιο ότι θα είναι της τάξης των 100, 150 ή 200 ευρώ, ανάλογα με το ύψος της σύνταξης, όπως συνέβη και στο παρελθόν.

Αυτή, όμως, είναι η μία όψη του νομίσματος, καθώς η άλλη έχει σχέση με τις πέντε αλλαγές του νέου ασφαλιστικού, που θα φέρει προς ψήφιση στη Βουλή η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας.

Οι αλλαγές κρίνονται επιβεβλημένες, είναι όμως σαφές ότι θα πυροδοτήσουν νέες μεγάλες αντιδράσεις από όσους λαμβάνουν συντάξεις χηρείας στον ιδιωτικό τομέα. καθώς θα υποστούν περικοπές στις μηνιαίες αποδοχές τους.

Στο νομοσχέδιο που θα έρθει προς ψήφιση στη Βουλή, περιλαμβάνονται άλλες 4 ανατροπές στο ασφαλιστικό που είναι οι εξής:

Α. Μείωση στις κρατήσεις (ΕΑΣ) της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων δηλαδή που λαμβάνουν όσοι έχουν κύρια σύνταξη άνω των 1.400 ευρώ.

Β. Νέος Κανονισμός Παροχών στον ΕΦΚΑ.

Γ. Βελτιώσεις στο καθεστώς απασχόλησης των συνταξιούχων με αναπηρία.

Δ. Τροποποιήσεις στον νόμο για το ΤΕΚΑ για να ασκεί επενδυτική πολιτική χωρίς τους περιορισμούς που ισχύουν στα Ταμεία.

Κόβονται στο μισό

Η ρύθμιση που θα ανάψει φωτιές αφορά σε περίπου 60.000 συνταξιούχους χηρείας μετά το 2016 στους οποίους δεν έχει εφαρμοστεί η διάταξη που προβλέπει ότι το “κούρεμα” θα είναι στο μισό.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η σύνταξη χηρείας μειώνεται από το 70% της αρχικής στο 35%, στην περίπτωση κατά την οποία μετά την πρώτη τριετία από την καταβολή της, η χήρα ή ο χήρος εργάζονται ή λαμβάνουν δική τους σύνταξη.

Όπως γίνεται αντιληπτό η Νίκη Κεραμέως καλείται να λύσει τον Γόρδιο Δεσμό, κάτι που σημαίνει ότι θα πρέπει να επιλέξει ανάμεσα σε δύσκολες επιλογές, που δεν θα ανεβάσουν τους τόνους της κοινωνικής αντιπαράθεσης.

Όσοι γνωρίζουν πρόσωπα και καταστάσεις, τονίζουν ότι η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας δέχεται ασφυκτικό pressing προκειμένου να αμβλύνει τη διάταξη που έχει ήδη εφαρμοστεί στους συνταξιούχους του δημοσίου και του ΟΓΑ.

Το πρόβλημα είναι τεράστιο και με τις αναδρομικές περικοπές, καθώς η σχετική ρύθμιση έπρεπε να εφαρμοστεί από το 2020 και ως εκ τούτου θα προκύψουν και επιστροφές ποσών στο ασφαλιστικό ταμείο.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι περικοπές θα πρέπει να επιβληθούν σε όλες εκείνες τις συντάξεις χηρείας-σε άνδρες και γυναίκες-, που χορηγήθηκαν πριν από την 1η Οκτωβρίου 2020 εάν σήμερα ο δικαιούχος εργάζεται ή συνταξιοδοτείται.

Κατά συνέπεια η εφαρμογή του νόμου θα έχει αναδρομική ισχύ, κάτι που σημαίνει ότι θα ζητηθεί από τις χήρες ή τους χήρους του ιδιωτικού τομέα να επιστρέψουν στον ΕΦΚΑ μεγάλα ποσά και μάλιστα σε βάθος τετραετίας.

Τα σενάρια

Όπως γίνεται αντιληπτό, πρόκειται για μια πολύ δύσκολη εξίσωση, που είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη σχέση της κυβέρνησης με μια σημαντική μερίδα συνταξιούχων.

Η επιλογή δεν είναι εύκολη από τη στιγμή που ανάλογες περικοπές έχουν γίνει και σε άλλα ταμεία, κάτι που σημαίνει ότι η κ. Κεραμέως καλείται να βρει λύσεις που θα αμβλύνουν τις εντυπώσεις.

Τα σενάρια που βλέπουν το φως της δημοσιότητας κάνουν λόγο για δύο επιλογές που είναι οι εξής:

-Ο δικαιούχους θα μπορεί να επιλέγει την σύνταξη που θα περικοπεί κατά 50% μετά την πάροδο της τριετίας. Με τον τρόπο αυτό, θα μπορεί να επιλέξει την μείωση της μικρότερης σύνταξης και να έχει τις λιγότερες δυνατές απώλειες

-Η ανταποδοτική σύνταξη θα παραμείνει στο 70% μετά την τριετία και η περικοπή λόγω δεύτερης σύνταξης ή λόγω απασχόλησης θα γίνεται μόνον στην εθνική σύνταξη που είναι σήμερα στα 426,17 ευρώ και όχι την αναλογική.

Παραδείγματα

Στην περίπτωση κατά την οποία προκριθεί το σενάριο της επιλογής, ο συνταξιούχος θα μπορεί να επιλέξει τη μικρότερη από τις δύο συντάξεις, η οποία θα “κουρευτεί” σε ποσοστό της τάξης του 50%.

Εάν συνταξιούχος έχει 500 ευρώ από δική του σύνταξη και 900 ευρώ από σύνταξη χηρείας θα μπορεί να επιλέγει μετά την πρώτη τριετία από την καταβολή της σύνταξης χηρείας, η μείωση κατά 50% να μη γίνει στα 900 ευρώ αλλά στα 500 ευρώ.

Από το συγκεκριμένο παράδειγμα προκύπτει ότι θα λαμβάνει 900 ευρώ από αυτή της χηρείας και 250 ευρώ από τη δική του σύνταξη, δηλαδή συνολικά 1.150 ευρώ αντί 950 ευρώ, δηλαδή θα έχει ένα όφελος της τάξης των 200 ευρώ.

Εάν συνταξιούχος έχει 600 ευρώ από δική του σύνταξη και 1000 ευρώ από σύνταξη χηρείας, θα λάβει 1.300, θα έχει δηλαδή “χασούρα” 300 ευρώ, αλλά όφελος 300 ευρώ, καθώς το 50% θα υπολογιστεί στη δική του σύνταξη.

Πότε θα έρθει η ρύθμιση

Η αρχική σκέψη ήταν η σχετική ρύθμιση να έρθει άμεσα προς ψήφιση στη Βουλή και μάλιστα μέσα στο καλοκαίρι, προκειμένου να μην υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά σε σχέση με τους συνταξιούχους του δημόσιου τομέα.

Το βαρύ κλίμα όμως που υπάρχει για την κυβέρνηση, κάτι που έγινε σαφές και με το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών αλλάζει τα δεδομένα και οι πληροφορίες λένε ότι η ρύθμιση θα κατατεθεί αργότερα, πιθανότατα το φθινόπωρο.

Δίκτυο Συνταξιούχων

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αντιδράσεις που έχουν ήδη αρχίσει να εκδηλώνονται έχουν θορυβήσει το Μέγαρο Μαξίμου, κάτι που γίνεται σαφές από την ανακοίνωση του Ενιαίου Δικτύου Συνταξιούχων.

Το Δίκτυο, μεταξύ άλλων) ζητάει να μην εφαρμοστεί η νομοθεσία που περικόπτει στο μισό τις συντάξεις χηρείας εξ ιδίου δικαιώματος και για δικαιούχους που προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα.

Το Δίκτυο ζητάει από την Κυβέρνηση και το υπουργείο Εργασίας να νομοθετήσουν , ώστε να παραμείνει η καταβολή των συντάξεων χηρείας στο 70% των αρχικών ποσών, εφ’ όρου ζωής του κάθε δικαιούχου.

Όπως επισημαίνει:

-“Πρόκειται για ένα άδικο μέτρο που κακώς εφαρμόστηκε σε χιλιάδες συνταξιούχους στο δημόσιο και στον ΟΓΑ”.

-“Στους δικαιούχους αυτούς η κυβέρνηση οφείλει να επιστρέψει τα χρήματα πίσω”.

Το Δίκτυο επισημαίνει, ότι η εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου δεν πρέπει να επεκταθεί και στον ιδιωτικό τομέα, καθώς κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε αδιέξοδο δεκάδες χιλιάδες δικαιούχους.

Εισφορά αλληλεγγύης

Η ηγεσία του υπουργείο Εργασίας αναζητά έναν δικαιότερο και αναλογικότερο τρόπο είσπραξης της εισφοράς αλληλεγγύης για κύριες συντάξεις -ή άθροισμα κύριων-, πάνω από τα 1.400 ευρώ και για επικουρικές άνω των 300 ευρώ.

Στόχος των παρεμβάσεων είναι η εκ νέου αναμόρφωση των κλάσεων που έχουν θεσπιστεί από το 2010 και να γίνουν πιο δίκαιες και πιο αναλογικές σε σχέση με το εισόδημα των συνταξιούχων.

Σύμφωνα με τις εισηγήσεις που βρίσκονται στο τραπέζι:

-Στο πρώτο σενάριο εξετάζεται η αλλαγή της αρχιτεκτονικής της ΕΑΣ, ώστε αυτή να μην επιβάλλεται από το «πρώτο ευρώ» αλλά μόνο στο ποσό που υπερβαίνει το πλαφόν κάθε κλιμακίου, όπως δηλαδή ακριβώς συμβαίνει και με τους φορολογικούς συντελεστές στην φορολογία εισοδήματος. Για παράδειγμα, σύνταξη 1.500 ευρώ, έχει σήμερα ΕΑΣ 3%, η οποία επιβάλλεται σε όλο το ποσό και είναι 45 ευρώ. Εάν όμως επιβάλλεται μόνο στο ποσό που υπερβαίνει τα 1.400 ευρώ, δηλαδή στα 100 ευρώ με έναν κάπως αυξημένο συντελεστή – π.χ. 10% – τότε το ποσό της εισφοράς μειώνεται, για παράδειγμα, στα 10 ευρώ.

-Το δεύτερο σενάριο προβλέπει μείωση των συντελεστών της ΕΑΣ από το δεύτερο κλιμάκιο και πάνω. Η λογική σε αυτό το σενάριο είναι πως με το ισχύον σύστημα ο συντελεστής διπλασιάζεται από το πρώτο στο δεύτερο κλιμάκιο, δηλαδή αυξάνεται απότομά από το 3% στο 6%.

Παροχές ΕΦΚΑ

Ανατροπές θα υπάρξουν και στις παροχές που χορηγούνται από τον ΕΦΚΑ και θα αφορούν στα επιδόματα ασθένειας, κύησης και λοχείας, αλλά και στα έξοδα κηδείας. Σύμφωνα με πληροφορίες, η εισήγηση της αρμόδιας επιτροπής αναφορικά με τον νέο κανονισμό παροχών θα προβλέπει τη χορήγηση ίδιων ποσά για όλους, κάτι που σημαίνει αυξομειώσεις στα επιδόματα των υπολοίπων φορέων.

Ως βάση θα είναι οι παροχές που δίνονται από το ΙΚΑ και σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, θα γίνουν μειώσεις στα έξοδα κηδείας που είναι πάνω από τα 800-1.000 ευρώ και μικρές αυξήσεις στα επιδόματα μητρότητας.

Αναπηρία

Αλλαγές έρχονται και στους συνταξιούχους με αναπηρία οι οποίοι εργάζονται και λαμβάνουν σύνταξη, με στόχο να αντιμετωπίσουν το αυξημένο κόστος ζωής, χωρίς να απολέσουν κάποια από τα δικαιώματά τους.

Η ρύθμιση που προωθείται προς ψήφιση στη Βουλή, προβλέπει ότι όσοι έχουν ιατρική γνωμάτευση αναπηρίας και εργάζονται θα μπορούν να λαμβάνουν και τη σύνταξή τους, χωρίς να χρειαστεί να διακόψουν την εργασία τους.

Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται να αφαιρεθεί η κράτηση του 10% στον μισθό των εργαζομένων συνταξιούχων με αναπηρία προκειμένου να ενθαρρύνεται η ενεργή συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας.

ΤΕΚΑ

Ο πρωθυπουργός έχει επισημάνει ότι η λειτουργία του Ταμείου Επικουρικής και Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) είναι μια μεγάλη μεταρρύθμιση που πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των νέων.

Στόχος όπως γίνεται αντιληπτό είναι το χτίσιμο του νέου Οργανισμός υπό την εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδας να εγγυάται τις καλύτερες δυνατές αποδόσεις, κάτι που θα οδηγήσει και σε μεγαλύτερες συντάξεις.

Το πρόβλημα έχει σχέση με το γεγονός ότι το ΤΕΚΑ ως Ταμείο του πρώτου πυλώνα ασφάλισης, παρά το γεγονός ότι λειτουργεί με κεφαλαιοποιητικό σύστημα, δεν μπορεί να κάνει επενδύσεις.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα αλλάξει ο νόμος και το ΤΕΚΑ θα μπορεί να αξιοποιεί τα αποθεματικά του χωρίς να έχει τη δέσμευση να τα καταθέτει στην Τράπεζα της Ελλάδας

Είναι χαρακτηριστικό, ότι σχεδόν το 95% των αποθεματικών από τα Ταμεία “πάνε” σε μηνιαία βάση στους δύο λογαριασμούς της ΤτΕ και μόνον το 5% κατατίθεται σε εμπορικές τράπεζες, ανάλογα με το ποια δίνει καλύτερο επιτόκιο.