Ρεπορτάζ: Ποιο είναι το ύψος του “κουρέματος” – Λύσεις για δανειολήπτες

*Πώς θα σβήσετε τα χρέη σας
*Ποιοι μπορούν να ενταχθούν
*Τα κριτήρια για τους ευάλωτους
*Ποιες αιτήσεις απορρίπτονται

Γολγοθά συνεχίζουν να ανεβαίνουν χιλιάδες δανειολήπτες οι οποίοι αδυνατούν να αποπληρώσουν τις οφειλές τους, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να χάσουν μέσα σε μια στιγμή ότι με κόπο έχουν χτίσει.

Οι περισσότεροι αναζητούν μια δεύτερη ευκαιρία, κάτι όμως που θεωρείται δύσκολο λόγω του υπέρογκου κόστους ζωής, γεγονός που οδηγεί σε συσσώρευση χρεών, με ότι αυτό συνεπάγεται για τους ίδιους και τις οικογένειές τους.

Κοινό μυστικό είναι, άλλωστε, ότι η ακρίβεια σπάει όλα τα ρεκόρ και όσοι έχουν χρέη καλούνται πολλές φορές να επιλέξουν ανάμεσα στο να ζήσουν τις οικογένειές τους με αξιοπρέπεια ή να αποπληρώσουν τις οφειλές τους.

Από τη στιγμή, μάλιστα, που προέχει η επιβίωση της οικογένειάς τους, το αποτέλεσμα είναι να βιώνουν εξαιρετικά δύσκολες καταστάσεις, που σε πολλές περιπτώσεις, τούς οδηγεί σε προσωπικά και οικογενειακά αδιέξοδα.

Το πρόβλημα έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, ιδίως για τα χαμηλά εισοδήματα, που πληρώνουν λάθη που έκαναν σε κάποια στιγμή της ζωής τους και αδυνατούν πλέον να επιστρέψουν έστω και σε μια στοιχειώδη κανονικότητα.

Οι λύσεις που έχουν στη διάθεσή τους είναι ελάχιστες και το μόνο βέβαιο πλέον είναι ότι για να κάνουν ένα νέο ξεκίνημα που θα τους δώσει τη δυνατότητα να βγουν από το αδιέξοδο είναι να αρχίσουν να πληρώνουν.

Σε διαφορετική περίπτωση, τα χρέη θα τους “πνίξουν” με ότι αυτό συνεπάγεται για τη ζωή και την αξιοπρέπεια τους, καθώς θα συνεχίσουν να είναι εγκλωβισμένοι στις λάθος επιλογές ενός κακού παρελθόντος.

Ο Μηχανισμός

Μία από τις λύσεις που έχουν στη διάθεσή τους πολλούς δανειολήπτες προκειμένου να αρχίσουν να απεγκλωβίζονται είναι να μπουν στον Μηχανισμό Εξωδικαστικής Ρύθμισης Οφειλών.

Η ένταξη όμως σημαίνει συνέπεια στην αποπληρωμή, καθώς πολλοί είναι αυτοί που πληρώνουν μια ή δύο δόσεις και στη συνέχεια καταφεύγουν σε λογικές του στυλ” δεν έχω δεν πληρώνω”.

Το αποτέλεσμα είναι να έχουν κάνει μια τρύπα στο νερό, καθώς ναι μεν πήραν μια μικρή ανάσα, αλλά δεν έλυσαν το πρόβλημα τους και συνεχίζουν να έχουν χρέη και να μην μπορούν να κάνουν ένα νέο ξεκίνημα.

Όσοι, πάντως, έχουν διάθεση να πληρώσουν μπορούν να βρουν λύσεις, καθώς είναι πλέον κοινό μυστικό ότι ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός έχει βελτιωθεί σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.

Περισσότεροι ευάλωτοι

Είναι χαρακτηριστικό ότι ανοίγει για τα καλά ο δρόμος για την ένταξη στον Μηχανισμό Εξωδικαστικής Ρύθμισης Οφειλών περισσότερων δανειοληπτών που θεωρούνται ευάλωτοι.

Από τον Αύγουστο, μάλιστα, ισχύουν νέα διευρυμένα περιουσιακά και εισοδηματικά κριτήρια για τα άτομα με αναπηρία, που είναι πλέον διπλάσια σε σχέση με αυτά που ισχύουν για τους υπόλοιπους οφειλέτες.

Οι 9 στους 10

Δικηγόροι που εξειδικεύονται σε υποθέσεις εξωδικαστικού λένε με νόημα ότι από τον Ιούλιο, ο Μηχανισμός έδωσε ρύθμιση για 9 στους 10 οφειλέτες, γεγονός που καθιστά σαφές ότι διαμορφώνονται νέα δεδομένα

Πρόσφατα στοιχεία μάλιστα έδειξαν ότι ελάχιστες αιτήσεις αποκλείστηκαν για τον λόγο ότι είχαν υπόλοιπα οφειλών μικρότερα από 10.000 ευρώ, το οποίο αποτελεί το κατώτατο όριο για ένταξη στον Μηχανισμό.

Ειδικότερα:

• Από τις 2.104 αιτήσεις τις οποίες κατέθεσαν οφειλέτες που συγκεντρώνουν τα χαρακτηριστικά του ευάλωτου (ατομικό εισόδημα ή καταθέσεις σε τράπεζες μέχρι 7.000 ή οικογενειακό έως 21.000 ευρώ, ακίνητη περιουσία έως 120.000 ευρώ κλπ), οι 644 ολοκληρώθηκαν και μόνο οι 60 αποκλείστηκαν.
•  Σχεδόν 2 στους 3 από τους 584 πάντως (374 ευάλωτοι) πήραν τελικά την ευνοϊκή ρύθμιση που τους πρόσφερε ο Εξωδικαστικός. Αντιθέτως οι υπόλοιποι 210 οφειλέτες απέρριψαν οι ίδιοι τη ρύθμιση. Ο λόγος ενδεχομένως είναι πως περίμεναν μεγαλύτερο κούρεμα ή έκριναν ασύμφορη τη ρύθμιση.

Τα στοιχεία έως τέλος Ιουλίου δείχνουν ότι, από το σύνολο των αιτήσεων (ευάλωτων και μη ευάλωτων οφειλετών), οι χρηματοδοτικοί φορείς (τράπεζες και servicers έκαναν δεκτές τις 8 στις 10 διμερείς ή πολυμερείς ρυθμίσεις (79%)

Το μεγάλο κέρδος

Αίσθηση προκαλούν και τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας και αφορούν στο ύψος του “κουρέματος”, που είναι και το μεγάλο κέρδος που προσφέρει ο Εξωδικαστικό Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών.

Το γεγονός, μάλιστα, ότι το ύψος του κουρέματος φτάνει σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και το 36%, καθιστά σαφές ότι πρόκειται για ένα σύγχρονο εργαλείο, που δίνει λύση σε όποιον όμως είναι συνεπής στην αποπληρωμή των χρεών του.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ρυθμίσεις του Εξωδικαστικού οδηγούν σε “κούρεμα” κατά μέσο όρο της τάξης του:

• 36% για οφειλές από καταναλωτικά δάνεια,
• 30% για επιχειρηματικά,
• 13% για στεγαστικά με εξασφαλίσεις και
• 16,5% προς Δημόσιο (εφορία και ασφαλιστικά ταμεία).

Απόρριψη χωρίς λόγο

Από τα στοιχεία προκύπτει ότι ένας στους πέντε (20%) από όσους πήραν ρύθμιση είτε είναι ευάλωτοι είτε όχι, και προκειμένου να ενταχθούν στη ρύθμιση, την έχουν απορρίψει οι ίδιοι.

Τα πλέον εντυπωσιακά στοιχεία είναι ότι 2 στους 3 δεν δήλωσαν τον λόγο για τον οποίο απέρριψαν τη ρύθμιση που τους προτάθηκε (62,23%), ενώ μόλις 1 στους 5 δήλωσαν ότι την απορρίπτουν λόγω αδυναμίας εξυπηρέτησής της (21,63%).

Νέοι δικαιούχοι

Το νέο στοιχείο στον Εξωδικαστικό, είναι ότι πλέον γίνονται ρυθμίσεις και για τους ευάλωτους οφειλέτες, με βάση τον τελευταίο νόμο που προβλέπει την υποχρεωτική αποδοχή της πρότασης ρύθμισης του εξωδικαστικού από τους πιστωτές.

Στη συγκεκριμένη κατηγορία μπορούν να ενταχθούν περισσότεροι δικαιούχοι, υπό την προϋπόθεση όμως ότι έχουν ποσοστό αναπηρίας άνω του 67%, γεγονός που τους δίνει μια πολύ σημαντική ανάσα.

Η εξέλιξη αυτή είναι απόρροια του γεγονότος ότι έχουν πλέον τη δυνατότητα να λαμβάνουν τη βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη με βάση τα νέα, αυξημένα όρια στα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, που θεσπίστηκαν στο τέλος Ιουλίου.

Τα νέο στοιχεία είναι ότι ως ευάλωτοι μπορούν να τύχουν ευνοϊκότερους όρους διακανονισμού με τους χρηματοπιστωτικούς φορείς στο πλαίσιο της ρύθμισης οφειλών με ηλεκτρονική αίτηση μέσω του Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών.

Τα κριτήρια

Με βάση το νέο νομοθετικό πλαίσιο που φέρει την υπογραφή του Κωστή Χατζηδάκη και της Σοφίας Ζαχαράκη, στην κατηγορία του ευάλωτου οφειλέτη μπορούν πλέον να ενταχθούν σειρά κατηγοριών, αρκεί να πληρούν κάποιες προϋποθέσεις.

Οι προϋποθέσεις αυτές αφορούν τόσο σε εισοδηματικά όσο και σε περιουσιακά κριτήρια τα οποία σε όσους τα πληρούν δίνουν τη δυνατότητα για ένα νέο ξεκίνημα που θα βάλουν τέλος στις παθογένειες του παρελθόντος.

Στο πλαίσιο αυτό, το συνολικό εισόδημα του νοικοκυριού, όπως υπολογίζεται για τους σκοπούς της ένταξης στο πρόγραμμα, δεν μπορεί να είναι πάνω από 42.000 ευρώ ετησίως, ανεξαρτήτως της σύνθεσης του νοικοκυριού.

Για τα υπόλοιπα νοικοκυριά ισχύουν τα εξής:

1. Μονοπρόσωπο νοικοκυριό: Το συνολικό εισόδημα πρέπει να ανέρχεται στα 14.000 ευρώ αντί για 7.000 ευρώ που ίσχυε για όλους
2. Νοικοκυριό αποτελούμενο από δύο μέλη: Το συνολικό εισόδημα δεν πρέπει να είναι πάνω από 21.000 ευρώ αντί 10.500
3. Νοικοκυριό αποτελούμενο από τρία μέλη ή μονογονεϊκή οικογένεια με ένα ανήλικο μέλος: Το συνολικό εισόδημα σε αυτή την περίπτωση είναι 28.000 ευρώ αντί για 14.000 ευρώ
4.  Νοικοκυριό αποτελούμενο από τέσσερα ή μονογονεϊκή οικογένεια με δύο ανήλικα μέλη: Το συνολικό εισόδημα είναι 35.000 ευρώ αντί για 17.500
5. Νοικοκυριό αποτελούμενο από πέντε μέλη και πάνω ή μονογονεϊκή οικογένεια με τρία ανήλικα μέλη και πάνω: Το συνολικό εισόδημα ανέρχεται στα 42.000 ευρώ από 21.000 ευρώ

Ως προς τα περιουσιακά κριτήρια, ορίζεται ότι η συνολική φορολογητέα ύλη της ακίνητης περιουσίας ενός νοικοκυριού δεν μπορεί να υπερβαίνει στο σύνολο της το ποσό των 240.000 ευρώ για το μονοπρόσωπο νοικοκυριό.

Το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά 30.000 ευρώ για κάθε πρόσθετο μέλος και έως του ποσού των 360.000 ευρώ.

Τόκοι καταθέσεων

Μεταξύ των κριτηρίων είναι και το συνολικό ποσό από τόκους καταθέσεων των μελών του νοικοκυριού σε τράπεζες (όπως έχουν δηλωθεί στην τελευταία εκκαθαρισμένη δήλωση φορολογίας εισοδήματος Ε1), αναγόμενο σε Κεφάλαιο καταθέσεων με βάση το μέσο καταθετικό επιτόκιο.

Το ποσό αυτό, δεν μπορεί να υπερβαίνει το ετήσιο όριο εισοδήματος του νοικοκυριού, που προκύπτει ως εξής:

1. Ετήσιος τόκος = όριο καταθέσεων για κάθε τύπο νοικοκυριού * μέσο ετήσιο καταθετικό επιτόκιο /100
2. Ως έτος υπολογισμού του μέσου καταθετικού επιτοκίου ορίζεται εκείνο στο οποίο αντιστοιχεί η τελευταία εκκαθαρισμένη δήλωση φορολογίας εισοδήματος.
3. Ως όρια καταθέσεων (βάσει της αναγωγής και όχι τα πραγματικά) ορίζονται τα ακόλουθα:
4. Μονοπρόσωπο νοικοκυριό: Όρια καταθέσεων/μετοχών, ομολόγων κ.τ.λ. 14.000 ευρώ (αντί 7.000 ευρώ που ισχύει γενικά)
5. Νοικοκυριό αποτελούμενο από δύο μέλη: Όρια καταθέσεων/μετοχών, ομολόγων κ.τ.λ. 21.000 ευρώ (αντί 10.500 ευρώ)
6. Νοικοκυριό αποτελούμενο από τρία μέλη: Όρια καταθέσεων/μετοχών, ομολόγων κ.τ.λ. 28.000 ευρώ (αντί 14.000 ευρώ)
7. Νοικοκυριό αποτελούμενο από τέσσερα μέλη: Όρια καταθέσεων/μετοχών, ομολόγων κ.τ.λ. 35.000 ευρώ (αντί 17.500 ευρώ)
8. Νοικοκυριό αποτελούμενο από 5 μέλη και πάνω: Όρια καταθέσεων/μετοχών, ομολόγων κ.τ.λ. 42.000 ευρώ (αντί 21.000 ευρώ).

Αιτήσεις που απορρίπτονται

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν γίνονται αποδεκτές αιτήσεις νοικοκυριών, τα μέλη των οποίων, βάσει της τελευταίας εκκαθαρισμένης δήλωσης φορολογίας εισοδήματος εμπίπτουν στις διατάξεις του φόρου πολυτελούς διαβίωσης.

Επίσης, δεν γίνονται δεκτές αιτήσεις από όσους δηλώνουν δαπάνες:

• για αμοιβές πληρωμάτων σκαφών αναψυχής,
• άνω 1.500 ευρώ για δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία,
• για οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό, όπως αυτές προσδιορίζονται στους αντίστοιχους κωδικούς του εντύπου Ε1.

Η διαδικασία διαπίστωσης της πλήρωσης των κριτηρίων και έκδοσης της βεβαίωσης ευάλωτου οφειλέτη διεξάγεται μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας ηλεκτρονικής υποβολής και διαχείρισης αιτήσεων.

Η συγκεκριμένη πλατφόρμα έχει αναπτυχθεί από τη Γενική Γραμματεία Πληροφορικών Συστημάτων ( ΓΓΠΣ) σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.).