Σάββατο του Λαζάρου: Τι γιορτάζουμε σήμερα, ποια τα έθιμα ανά την Ελλάδα

Σήμερα η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά μία από τις σημαντικότερες γιορτές της: την Ανάσταση του Λαζάρου, του αγαπημένου φίλου του Ιησού Χριστού.

Τι σηματοδοτεί η ημέρα

Το Σάββατο του Λαζάρου, γνωστό και ως Λαζαροσάββατο, εορτάζεται στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, καθώς και σε καθολικές εκκλησίες που ακολουθούν το βυζαντινό τελετουργικό. Πρόκειται για την ημέρα που προηγείται της Κυριακής των Βαΐων και σηματοδοτεί την είσοδο στην πιο κατανυκτική περίοδο του εκκλησιαστικού έτους.

Την ημέρα αυτή εορτάζεται η Ανάσταση του Λαζάρου από τη Βηθανία, ένα θαυμαστό γεγονός που περιγράφεται στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο. Το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαΐων έχουν ξεχωριστή θέση στο λειτουργικό ημερολόγιο, καθώς αποτελούν μέρες χαράς μέσα στην αυστηρή περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής και πριν από το πένθος της Μεγάλης Εβδομάδας.

Παραδοσιακά, το Σάββατο του Λαζάρου είναι και η μέρα κατά την οποία οι ερημίτες εγκαταλείπουν τις σκήτες τους και επιστρέφουν στα μοναστήρια για να συμμετάσχουν στις ιερές ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας.

Στην Ελλάδα, το Σάββατο του Λαζάρου φτιάχνουν ειδικά ψωμάκια που μοιάζουν με σαβανωμένο άνθρωπο και ονομάζονται λαζαράκια, ενώ τα παιδιά τραγουδούν τα λαζαρικά, κάλαντα ειδικά για την ημέρα.

Τα έθιμα στην Ελλάδα για το Σάββατο του Λαζάρου

Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, οι πιστοί τηρούν το έθιμο του ζυμώματος των λεγόμενων «Λαζαριών» ή «Λαζαράκια», μικρών ψωμιών σε σχήμα ανθρώπου, που συμβολίζουν τον Λάζαρο στο σάβανό του. Στα Λαζαράκια χαράζονται σταυροί και τοποθετούνται καρφιά ή γαρίφαλα στα μάτια.

Ιδιαίτερα γνωστό είναι το έθιμο αυτό στη Ρόδο, τη Λέσβο, την Κύπρο και τα Δωδεκάνησα, όπου οι γυναίκες φτιάχνουν τα Λαζαράκια μαζί με τα παιδιά. Στην Κρήτη, πολλές νοικοκυρές ετοιμάζουν τα Λαζαράκια και τα χαρίζουν στα παιδιά της γειτονιάς, συνοδεύοντάς τα με ευχές για καλή Ανάσταση.

Μια από τις πιο γραφικές παραδόσεις του Σαββάτου του Λαζάρου είναι τα κάλαντα του Λαζάρου, τα οποία ψάλλουν τα παιδιά στα χωριά και τις πόλεις, κρατώντας λουλούδια ή στολισμένα καλαθάκια.

Τα τραγούδια αφηγούνται το θαύμα της Ανάστασης του Λαζάρου και είναι προάγγελοι της Ανάστασης του Χριστού. Οι στίχοι ποικίλλουν από τόπο σε τόπο, ωστόσο έχουν κοινά χαρακτηριστικά, όπως τη χαρμόσυνη διάθεση και την αναφορά στην ανοιξιάτικη φύση.

Στη Μακεδονία και τη Θράκη, τα κορίτσια ντύνονται με παραδοσιακές φορεσιές και κρατώντας στολισμένα στεφάνια λένε τα κάλαντα του Λαζάρου από σπίτι σε σπίτι, ανταλλάσσοντας ευχές και παίρνοντας αυγά ή γλυκίσματα.

Στην Κοζάνη, τα Γρεβενά και άλλες περιοχές της δυτικής Μακεδονίας, αναβιώνει το έθιμο των «Λαζαρίνων». Νεαρά κορίτσια, τις μέρες πριν το Σάββατο του Λαζάρου, μαζεύονται, στολίζονται με παραδοσιακές ενδυμασίες, και γυρνούν στα σπίτια τραγουδώντας και χορεύοντας. Το έθιμο έχει ρίζες σε αρχαίες τελετουργίες γονιμότητας και σήμερα συνδυάζει τη χριστιανική πίστη με τα παλαιότερα λαϊκά στοιχεία.

Οι Λαζαρίνες συνοδεύουν τα τραγούδια τους με χορούς κυκλικούς, προσφέροντας ένα μοναδικό θέαμα που τιμά τη ζωή, την άνοιξη και την αναγέννηση της φύσης.