Σύνταξη sos και παγίδες

Τα μυστικά για γερές αποδοχές

*Πώς θα εξασφαλίσετε το υψηλότερο ποσό

*Τι να κάνετε για να υπολογίσετε τα ένσημα

*Ποιους συμφέρουν τα πλασματικά έτη

*Πότε μπορείτε να βγείτε με μειωμένη

Σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες θυμίζει σε πολλές περιπτώσεις η έκδοση της σύνταξης και κυρίως η εξασφάλιση ενός καλού πόσου με το οποίο θα ζήσουν όσοι εγκαταλείπουν τον εργασιακό τους βίο.

Όσοι ασχολούνται με την κοινωνική ασφάλιση υπογραμμίζουν ότι οι συνεχείς αλλαγές στη νομοθεσία μπερδεύουν τους ασφαλισμένους και το παραμικρό λάθος, μπορεί να έχει οδυνηρές επιπτώσεις.

Το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕΕ μάλιστα έχει επισημάνει ότι η πληθώρα των παρεμβάσεων έχουν καταστήσει τη νομοθεσία “περίπλοκη” και “δυσνόητη” και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και αντιφατική.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο απαιτείται μεγάλη προσοχή από το πότε πρέπει να υποβάλλει κανείς αίτηση έως τα ένσημα που χρειάζονται για να εξασφαλίσει τις μέγιστες δυνατές απολαβές.

Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να γίνει σαφές ότι υπάρχουν και sos και παγίδες που θα πρέπει άπαντες να λαμβάνουν υπόψη για το πότε πρέπει να φύγουν και κυρίως εάν τους συμφέρει να βγουν στη σύνταξη.

Ας δούμε λοιπόν αναλυτικά κάποιες βασικές προϋποθέσεις που πρέπει να αποτελούν οδηγό για όλους τους ασφαλισμένους προκειμένου να μπορούν να εξετάσουν με σχετική ασφάλεια της κινήσεις που πρέπει να κάνουν.

Για τη χορήγηση της σύνταξης υπάρχουν οι εξής δύο προϋποθέσεις:

Α. Η συμπλήρωση ενός ορισμένου ορίου ηλικίας και

Β. Η πραγματοποίηση ενός ελάχιστου αριθμού ημερών εργασίας στην ασφάλιση, που ποικίλλει ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκει ο κάθε ασφαλισμένος.

Όταν εξασφαλίζονται αυτές οι δύο προϋποθέσεις, υπάρχει η λεγόμενη θεμελίωση δικαιώματος, προκειμένου να λάβει κανείς σύνταξη γήρατος, ανεξάρτητα από τον χρόνο που θα υποβάλει τη σχετική αίτηση για συνταξιοδότηση.

Το κατοχυρωμένο δικαίωμα

Η θεμελίωση (ηλικία και αριθμός ενσήμων) δεν οδηγεί αυτομάτως και στη σύνταξη, καθώς πρέπει να γίνει πράξη και η κατοχύρωση στο δικαίωμα συνταξιοδότησης που απαιτεί συγκεκριμένες προϋποθέσεις:

Ειδικότερα, με την κατοχύρωση οι ασφαλισμένοι έχουν τη δυνατότητα να βγουν στη σύνταξη στο χρόνο που συμπληρώσουν:

-είτε τις απαιτούμενες ημέρες εργασίας (HA), οπότε κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης στο όριο ηλικίας και με τις HA που έχουν καθοριστεί για το συγκεκριμένο έτος,

-είτε την ηλικία, οπότε κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης με τις ημέρες ασφάλισης (ΗΑ) με το όριο ηλικίας που έχει καθοριστεί για το συγκεκριμένος έτος.

Η κατοχύρωση κατά περίπτωση δεν προϋποθέτει καμία εκ των προτέρων ενέργεια καθώς ελέγχεται από τις υπηρεσίες συντάξεων κατά τον χρόνο που εξετάζεται το αίτημα συνταξιοδότησης και προκύπτει από τα ασφαλιστικά στοιχεία.

Παλαιοί και νέοι ασφαλισμένοι

Βαρύνουσας σημασίας είναι η διάκριση μεταξύ παλαιών και νέων ασφαλισμένων που θεσπίστηκε όταν υπουργός Εργασίας ήταν ο Δημήτρης Σιούφας στο μακρινό 1992.

Παλαιός ασφαλισμένος, είναι αυτός που ασφαλίστηκε πρώτη φορά σε οποιοδήποτε φορέα ασφάλισης έως 31.12.1992, ενώ νέος αυτός που ασφαλίστηκε πρώτη φορά σε οποιονδήποτε φορέα ασφάλισης από την 1.1.1993.

Μειωμένη σύνταξη

Η μειωμένη σύνταξη δίδεται στις περιπτώσεις που προβλέπεται από την ασφαλιστική νομοθεσία και καταβάλλεται όταν ο ασφαλισμένος έχει συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης αλλά όχι την απαιτούμενη ηλικία.

Η μείωση υπολογίζεται σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται από την ημέρα συνταξιοδότησης έως την ημέρα συμπλήρωσης του ορίου ηλικίας για πλήρη σύνταξη, αλλά δεν μπορεί να ξεπερνά το όριο των 60/200.

Γενικά όρια συνταξιοδότησης

Η συνταξιοδότηση δεν είναι πλέον εύκολη υπόθεση και αυτό που ισχύει από το 2022 είναι ότι μπορεί να φύγει κανείς είτε στα 62 με 40 έτη είτε στα 67.

Ειδικότερα από 1/1/2022, για τη λήψη πλήρους σύνταξης απαιτούνται:

-είτε η συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας και 40 ετών ασφάλισης, δηλαδή 12.000 ημέρες εργασίας,

-είτε η συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας και 15 ετών ασφάλισης, δηλαδή 4.500 ένσημα,

-είτε η λήψη μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος με τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας και 15 ετών ασφάλισης.

Συντάξιμες αποδοχές

Για να υπολογίσει κανείς τη σύνταξη που θα λάβει, θα πρέπει να δει τις συντάξιμες αποδοχές του, δηλαδή ο μισθός ή το εισόδημα επί του οποίου υπολογίζονται οι εισφορές στο διάστημα του εργασιακού βίου.

Οι συντάξιμες αποδοχές υπολογίζονται με βάση τον μέσο όρο των μεικτών μηνιαίων αποδοχών των ασφαλισμένων από το 2002 έως τον μήνα πριν τη συνταξιοδότηση επί των οποίων έγιναν ασφαλιστικές κρατήσεις κλάδου κύριας σύνταξης.

Οι μήνες υπολογίζονται επί 14 μισθούς λόγω των δώρων και ο μέσος όρος βγαίνει από το άθροισμα των μισθών διά τους μήνες ασφάλισης από το 2002 και μετά.

Οι ακριβείς συντάξιμες αποδοχές υπολογίζονται από τον ΕΦΚΑ όταν κατατεθεί η αίτηση συνταξιοδότησης, αλλά ο καθένας μπορεί να έχει μια εκτίμηση, βλέποντας τον μέσο όρο των αποδοχών του στον ατομικό λογαριασμό ασφάλισης.

Σε αυτόν περιλαμβάνονται όλες εισφορές και τις αποδοχές από το 2002 και μετά, οπότε ο ασφαλισμένος μπορεί να υπολογίσει, έστω κατά προσέγγιση, τον μέσο όρο των αποδοχών του.

Ποσοστά αναπλήρωσης

Σημαντική παράμετρος ως προς το τελικό ποσό της σύνταξης διαδραματίζει το λεγόμενο ανταποδοτικό μέρος που σχετίζεται τα χρόνια και τις εισφορές που καταβάλλονται και αποτυπώνεται στο λεγόμενο ποσοστό αναπλήρωσης.

Το ποσοστό αναπλήρωσης, έχει βελτιωθεί με τον Νόμο Βρούτση, σε σχέση με τον αντίστοιχο νόμο Κατρούγκαλου και προσφέρει καλύτερες συντάξεις.

Το ποσοστό αναπλήρωσης ξεκινά από 11,55% για 15 έτη ασφάλισης δηλαδή 4.500 ένσημα, φτάνει στο 50% για 40 έτη ασφάλισης δηλαδή 12.000 ημερομίσθια και αυξάνεται κατά 0,5% για κάθε επιπλέον έτος.

Αίτηση συνταξιοδότησης

Ένα από τα βασικά “κλειδιά” για τη συντόμευση του χρόνου απονομής της σύνταξης είναι η έκδοση πριν από την αίτηση συνταξιοδότησης βεβαιώσεων σχετικά με τον χρόνο ασφάλισης.

Με τις βεβαιώσεις ασφάλισης πιστοποιείται ο χρόνος που έχουν διανύσει οι ασφαλισμένοι σε ένα ή σε περισσότερα ταμεία και έτσι εξασφαλίζεται η ταχεία ολοκλήρωση της ανακεφαλαίωσης χρόνου για την έκδοση της οριστικής απόφασης.

Για να μην απορριφθεί η αίτηση, θα πρέπει να πληρούνται οι συνδυαστικές προϋποθέσεις (χρόνος ασφάλισης και όριο ηλικίας) καθώς σχεδόν το 10% των αιτήσεων απορρίπτεται λόγω μη συμπλήρωσης των απαραίτητων προϋποθέσεων.

Οι υποψήφιοι συνταξιούχοι πριν από την υποβολή της αίτησης θα πρέπει να διαθέτουν προσυνταξιοδοτική βεβαίωση που συνυποβάλλεται με την αίτηση συνταξιοδότησης.

Η βεβαίωση αυτή πιστοποιεί τον χρόνο ασφάλισης των υποψήφιων συνταξιούχων στα ταμεία του ιδιωτικού τομέα όπως έχουν διαμορφωθεί δύο χρόνια πριν ο αιτών συμπληρώσει το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης.

Στόχος είναι να μη χρειάζεται να καταμετρηθούν όλα τα ένσημα παρά μόνο αυτά που θα έχουν πραγματοποιηθεί από την έκδοση της προσυνταξιοδοτικής βεβαίωσης και μετά.

Συνταξιοδότηση για οφειλέτες του ΕΦΚΑ

Δυνατότητα υποβολής αίτησης συνταξιοδότησης έχουν ακόμα και οι οφειλέτες του ΕΦΚΑ (με εκκρεμότητες άνω των 20.000 ευρώ για μισθωτούς και 6.000 για αυτοαπασχολούμενους).

Αμέσως μετά την υποβολή, ενεργοποιείται αυτοματοποιημένος έλεγχος με δίμηνη προθεσμία εξόφλησης στους αιτούντες, τουλάχιστον του υπερβάλλοντος ποσού. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται το δικαίωμα συνταξιοδότησης, με το υπόλοιπο της οφειλής να παρακρατείται από τη σύνταξή τους.

Συνταξιοδότηση πριν την απαιτούμενη 15ετία

Για πρώτη φορά χιλιάδες ασφαλισμένοι μπορούν να βγουν στη σύνταξη με 15ετία αναγνωρίζοντας τους μήνες που τους λείπουν (ακόμη και τις ημέρες).

Πλέον, όσοι δεν έχουν εξασφαλίσει τα 15 έτη (4.500 ημέρες ασφάλισης) μπορούν να εξαγοράσουν μέχρι έξι μήνες (150 ένσημα) ή να υπαχθούν στην προαιρετική ασφάλιση έως τρία χρόνια (36 μήνες).

Πλασματικά έτη

Το δικαίωμα για αναγνώριση πλασματικών χρόνων ασφάλισης και βοηθάει όσους θέλουν να συγκεντρώσουν τα 40 έτη ασφάλισης και πληρωμένων εισφορών, καθώς τότε κορυφώνονται τα κέρδη συγκριτικά με τους σημερινούς συντελεστές.

Η εξαγορά πλασματικών ετών μπορεί να εξασφαλίσει έξτρα αυξήσεις στις συντάξεις που φτάνει και τα 100 ευρώ τον μήνα, αλλά είναι ακριβή καθώς φτάνει στο 20% επί των μικτών αποδοχών του ασφαλισμένου.

Οι χρόνοι που μπορούν να αξιοποιήσουν όλοι οι ασφαλισμένοι είναι:

-της στρατιωτικής θητείας,

-των διαστημάτων επιδοτούμενης ανεργίας ή επιδοτούμενης ασθένειας και

-του χρόνου κύησης και λοχείας (συνολικά 119 ημέρες) για τις μητέρες ασφαλισμένες στο ΙΚΑ,

-του χρόνου μαθητείας έως δύο έτη,

-ο σύνολο του χρόνου στα κενά ασφάλισης.

Η στρατιωτική θητεία και η ανεργία-ασθένεια αξιοποιούνται για σύνταξη γήρατος στο 67ο έτος, με τον ελάχιστο απαιτούμενο χρόνο των 15 ετών ασφάλισης ή της 25ετίας, αν πρόκειται για ταμεία ΔΕΚΟ – τραπεζών.

Για τους ελεύθερους επαγγελματίες η ελάχιστη καταβολή κόστους αναγνώρισης είναι τα 169,95 ευρώ ενώ για τους αγρότες η ελάχιστη καταβολή είναι τα 99,78 ευρώ.

Η εξόφληση γίνεται:

-είτε εφάπαξ με έκπτωση 2% για κάθε έτος εξαγοράς και πρέπει να ολοκληρωθεί εντός τριμήνου από την κοινοποίηση της απόφασης αναγνώρισης,

-είτε σε δόσεις με το σχετικό ποσό να καταβάλλεται σε τόσες μηνιαίες δόσεις όσοι είναι και οι μήνες που εξαγοράζονται.

Όσοι θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα με προϋποθέσεις όπως διαμορφώνονται για το έτος 2014 και εφεξής μπορούν να αναγνωρίζουν μέχρι 7 έτη.

Οι κερδισμένοι του ασφαλιστικού

Όσοι ασχολούνται με την έκδοση συντάξεων, τονίζουν ότι οι πλέον κερδισμένοι είναι αυτοί που αποχωρούν με συμπληρωμένα 40 έτη ασφάλισης, καθώς τότε και μόνο τότε εξασφαλίζουν το μεγαλύτερο δυνατό ποσό.

Με αυτό ως δεδομένο, οι ασφαλισμένοι πρέπει να γνωρίζουν ότι όσα περισσότερα χρόνια παραμείνουν στην αγορά εργασίας μετά τη συμπλήρωση 30 ετών, τόσο μεγαλύτερη σύνταξη θα λάβουν.

Η συμβουλή των ειδικών στην κοινωνική ασφάλιση είναι ότι η εξασφάλιση υψηλότερων συντάξιμων αποδοχών, έχει σχέση με μια “χρυσή” πενταετία, που είναι μεταξύ 35 και 40 ετών απασχόλησης.

Για να υπάρχει μια τάξη μεγέθους οι ασφαλισμένοι θα πρέπει να ξέρουν ότι:

-η υψηλότερη αύξηση καταγράφεται σε συντάξιμες αποδοχές 3.500 ευρώ για την 40ετία και ανέρχεται έως τα 252 ευρώ,

-για 1.000 ευρώ συντάξιμες αποδοχές, η αύξηση φτάνει στα 72 ευρώ σε σύγκριση με τα σημερινά ποσά,

-στην 35ετία η αύξηση για 1.000 ευρώ συντάξιμες αποδοχές φτάνει στα 35 ευρώ, -για 3.500 ευρώ συντάξιμες αποδοχές ανεβαίνει στα 123 ευρώ.