Τα χοιροσφάγια, το χριστόψωμο και οι «αέρηδες» στα Χανιά

O στολισμός του χριστουγεννιάτικου δέντρου και του σπιτιού και οι προετοιμασίες για το τραπέζι της γιορτής αποτελούν και φέτος σημείο αναφοράς και στα Χανιά. Στην περιοχή αυτές τις μέρες αναβιώνουν παραδόσεις και έθιμα.

Τα μελομακάρουνα και οι κουραμπιέδες δεν λείπουν από το τραπέζι, με πολλές νοικοκυρές να φροντίζουν οι ίδιες για την παρασκευή τους, ενώ οι πιτσιρικάδες προετοιμάζονται για να πουν τα κάλαντα, για τους ανθρώπους της οικογένειας τους και όχι μόνο.

Χοιροσφάγια

Ένα από τα παλαιότερα έθιμα που κρατάει μέχρι και σήμερα στα χωριά ,είναι το να μεγαλώνει η οικογένεια ένα γουρούνι, τον «χοίρο», όλο τον χρόνο. Ο χοίρος σφάζεται την παραμονή των Χριστουγέννων και είναι το κύριο χριστουγεννιάτικο πιάτο. Από τον χοίρο παρασκευάζονται λουκάνικα, καπνιστό κρέας και τα σύγκλινα που είναι κομμάτια με κρέας που μπαίνει σε δοχεία και καλύπτεται από λιωμένο λίπος του ζώου.

Η πηχτή, που είναι όλο το κρέας από το κεφάλι του γουρουνιού το οποίο βράζει καιο ζωμός που προκύπτει όταν παγώσει γίνεται ένα πηχτό ζελέ που μέσα του βρίσκονται τα κομμάτια του κρέατος, οι ομαθιές, που είναι τα έντερα του χοίρου γεμισμένα με ρύζι, σταφίδες και κομματάκια από το συκώτι και οι τσιγαρίδες, οι οποίες είναι κομμάτια μαγειρεμένου λίπους με μπαχαρικά που συνδυάζεται με ζυμωτό ψωμί , είναι μερικές ακόμα παραδοσιακές γεύσεις για το γιορτινό τραπέζι.

Το Χριστόψωμο

Το Χριστόψωμο κυριαρχεί και σε κάθε σπίτι ετοιμάζεται το ξιομπλιαστό (στολισμένο) ψωμί. Το παραδοσιακό κρητικό γλυκό ψωμί το στολίζουμε άλλοτε με στολίδια από ζυμάρι που είναι αλέτρια, ζώα, πουλιά, στολίδια με στοιχεία της φύσης και άλλοτε πιο απλά, με έναν σταυρό και ένα καρύδι. Η παράδοση θέλει κατά το ζύμωμα, οι νοικοκυρές να τραγουδάνε «Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει».

Οι «αέρηδες»

Ένα έθιμο που χάνεται χρόνο με τον χρόνο είναι αυτό των «αέρηδων». Από την παραμονή των Χριστουγέννων οι γεωργοί, οι κτηνοτρόφοι και οι ψαράδες έλεγαν «πώς παλεύουν οι καιροί, και οι αέρηδες ποιος θα γεννηθεί και ποιος θα βαπτισθεί». ‘Οποιος γεννηθεί, ο αέρας δηλαδή που θα υπερισχύσει την ημέρα των Χριστουγέννων, αυτός θα είναι που θα κρατήσει μέχρι των Φώτων και για το μεγαλύτερο μέρος του νέου χρόνου.