Φθηνά σπίτια για 30άρηδες: Αλλάζουν όλα στη στέγαση των νέων – Ποια είναι τα τέσσερα νέα προγράμματα της κυβέρνησης

Λύσεις για τη στέγαση χιλιάδων νέων που αδυνατούν να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια λόγω του υψηλού κόστους αναζητά η κυβέρνηση, σε μια εξαιρετικά κρίσιμη για τη χώρα συγκυρία.

Τα απλησίαστα ενοίκια σε συνδυασμό με «δυσθεώρητα» επιτόκια δανεισμού λόγω των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δημιουργούν ένα εκρηκτικό πρόβλημα που απαιτεί άμεση λύση. Εάν προσθέσει κανείς τους χαμηλούς μισθούς και το υψηλό κόστος διαβίωσης, τότε εύκολα γίνονται αντιληπτοί οι λόγοι για τους οποίους ακόμη και οι 35άρηδες αναγκάζονται να μείνουν στο σπίτι των γονιών τους.

Τα στοιχεία μάλιστα της Eurostat δείχνουν ότι η χώρα μας βρίσκεται στην κορυφή της Ευρώπης σε ότι αφορά το ποσοστό των νέων ηλικίας από 25 έως 34 ετών που συνεχίζουν να παραμένουν με την οικογένεια τους. Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι τωρινό, αφού το φαινόμενο υπήρχε ακόμη και πριν από τα μνημόνια, καθώς η Ελλάδα μαζί με την Ιταλία βρισκόταν επί σειρά ετών στις κορυφαίες θέσεις της σχετικής λίστας.

Τα στοιχεία πάντως δείχνουν ότι ο μέσος Έλληνας πολίτης δαπανά το 37% του εισοδήματός του για την κάλυψη στεγαστικών αναγκών, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 20%.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις οι κλειστές κατοικίες σε όλη τη χώρα υπολογίζονται σε  770.000, εκ των οποίων οι 200.000 βρίσκονται στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.

Χωρίς αυτοπεποίθηση

Οι ειδικοί πάντως κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και όπως επισημαίνουν η παραμονή στο παιδικό δωμάτιο έχει ως αποτέλεσμα οι νέοι να μην μπορούν να ανεξαρτητοποιηθούν και στην ουσία να μένουν εγκλωβισμένοι.

Εξηγούν μάλιστα ότι η παραμονή στο σπίτι έχει ως αποτέλεσμα να μην πιστεύουν στον εαυτό τους και να χάνουν την κοινωνική τους αυτοπεποίθηση.

Νέα προγράμματα

Η κυβέρνηση έρχεται να δώσει απάντηση στο μείζον αυτό πρόβλημα, μέσω προγραμμάτων που θα γίνουν πραγματικότητα το επόμενο διάστημα και θα αλλάξουν άρδην τα δεδομένα.

Το σχέδιο νόμου θα ψηφιστεί άμεσα από τη Βουλή και φιλοδοξεί να γίνει η βάση για την επίλυση των μεγάλων προβλημάτων στέγασης που αντιμετωπίζουν οι νέοι έως και 39 ετών.

Πάντως δεν είναι λίγοι αυτοί που τονίζουν ότι η πρωτοβουλία έχει σχέση και με τις εκλογές του 2023 και το κυβερνών κόμμα θέλει να κάνει άνοιγμα στη νέα γενιά καθώς τα ποσοστά τους δεν είναι ικανοποιητικά.

Τα «κλειδιά»

Το στοίχημα ασφαλώς και δεν είναι εύκολο από τη στιγμή που η πλειονότητα της νέας γενιάς δεν διαθέτει την απαιτούμενη ρευστότητα, για να κάνουν το αναγκαίο βήμα προς την ανεξαρτησία ενός σπιτιού.

Με αυτό ως δεδομένο κλειδιά για την υλοποίηση της νέας στεγαστικής πολιτικής είναι η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας για κοινωνική κατοικία, όπως επίσης τα χαμηλότοκα δάνεια και η βοήθεια των γονιών.

Χαμηλότοκα δάνεια

Στο πλαίσιο από το πρώτο τρίμηνο του 2023 ξεκινά το πρόγραμμα χαμηλότοκων δανείων όπου δικαιούχοι θα είναι τουλάχιστον 10.000 νέοι και νέα ζευγάρια έως 39 ετών.

Πρόκειται στην ουσία για δράσεις με χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους που ωφελούν τόσο αυτούς που θα αποκτήσουν στέγη όσο και ιδιοκτήτες ακινήτων.

Οι δράσεις 

Το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας που αφορά στη στεγαστική πολιτική αφορά τέσσερις δράσεις που μεταξύ άλλων δίνει τη δυνατότητα για αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας για κοινωνική κατοικία.

Το πρώτο από αυτά τα προγράμματα έχει την ονομασία «Σπίτι μου» και μεταξύ άλλων προβλέπει τη χορήγηση χαμηλότοκων ή άτοκων δανείων για την απόκτηση πρώτης κατοικίας.

Τα άλλα προγράμματα αφορούν σε:

• Κοινωνική Αντιπαροχή με αξιοποίηση ακινήτων Δημοσίου για παροχή κατοικίας η οποία θα έχει ένα χαμηλό ενοίκιο,
• «Κάλυψη» που θα προβλέπει τη μίσθωση ιδιωτικών κατοικιών και τη διάθεση τυς σε ωφελούμενους νέους του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και
• «Ανακαινίζω – Ενοικιάζω» που περιλαμβάνει την επιδότηση της ανακαίνισης ιδιωτικών κατοικιών που θα διατεθούν στη συνέχεια για μίσθωση.

Τα τέσσερα αυτά προγράμματα δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στη στεγαστική αποκατάσταση τόσο των νέων και των νέων οικογενειών όσο και στις ευάλωτες ομάδες πολιτών.

«Σπίτι Μου»

Το πρώτο από τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν για τη λύση στο πρόβλημα της στέγασης είναι το πρόγραμμα «Σπίτι μου», που προβλέπει είτε άτοκα, είτε χαμηλότοκα δάνεια.

Δικαιούχοι αυτών των δανείων θα είναι άτομα ηλικίας 25-39 ετών με ετήσιο εισόδημα από 10.000 ευρώ έως το όριο που προβλέπεται για τη χορήγηση επιδόματος θέρμανσης.

Βασική προϋπόθεση για να ενταχθούν στο πρόγραμμα είναι να μη διαθέτουν ακίνητο κατάλληλο για την κατοικία τους.

Ως προς τα ακίνητα, το πρόγραμμα προβλέπει ότι πρέπει να έχουν αξία έως 200.000 ευρώ, εμβαδόν έως 150 τ.μ. και παλαιότητα τουλάχιστον 15 ετών.

Αναφορικά με τους όρους του δανείου προβλέπονται τα εξής:
Α.  Η αγορά του ακινήτου δεν μπορεί να γίνει από συγγενή πρώτου ή δεύτερου βαθμού του αγοραστή.
Β. Το ακίνητο αποκτάται κατά πλήρη κυριότητα από τον αγοραστή ή, αν πρόκειται για συζύγους ή για μέρη συμφώνου συμβίωσης, κατά κυριότητα >50% για καθέναν από αυτούς.
Γ. Το ύψος του δανείου δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 150.000 ευρώ και η διάρκεια τα τριάντα έτη.
Δ. Το δάνειο καλύπτει έως το 90% της αξίας του ακινήτου ενώ το υπόλοιπο καλύπτεται από τον αγοραστή.
Ε. Το δάνειο χρηματοδοτείται κατά 75% από τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ). Ως προς το ποσοστό του δανείου που χρηματοδοτείται από τη ΔΥΠΑ δεν οφείλεται τόκος, ενώ το υπόλοιπο 25% χορηγείται από τις τράπεζες, οι οποίες θα επιλεγούν μετά από δημόσια πρόσκληση. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι τα ¾ του δανείου χορηγούνται άτοκα. Κατά συνέπεια το τελικό επιτόκιο που θα πληρώνει ο δανειολήπτης για το σύνολο του ποσού, θα διαμορφώνεται στο 1/4 του κόστους που θα είχε ένα κανονικό στεγαστικό δάνειο.
Στ. Για τρίτεκνους ή πολύτεκνους το δάνειο θα είναι άτοκο. Άτοκο θα γίνεται και το δάνειο για όσους κατά τη διάρκεια αποπληρωμής του κάνουν 3 και πλέον παιδιά.
Ζ. Δεν μπορεί να ζητηθεί η παροχή προσωπικής εγγύησης τρίτου ως προϋπόθεση για τη χορήγηση του δανείου.

Αναφορικά με τον συνολικό προϋπολογισμό του προγράμματος, φτάνει τα 500 εκ. ευρώ, ενώ υπάρχει πρόβλεψη για διπλασιασμό σε περίπτωση που εξαντληθούν οι διαθέσιμοι πόροι.

Η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι ότι  αριθμός των ωφελούμενων του προγράμματος θα είναι 10.000 νέοι ή νέα ζευγάρια 25-39 ετών, ενώ υλοποίηση του αναμένεται μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2023.

Ανακαινίζω – Ενοικιάζω

Το πρόγραμμα προβλέπει την επιδότηση ιδιοκτητών ακινήτων για την εκτέλεση εργασιών επισκευής και ανακαίνισης κενών κατοικιών. Από το πρόγραμμα πάντως αποκλείονται όσοι έχουν ενταχθεί σε προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας ή ανακαίνισης για οποιοδήποτε ακίνητό τους τα τελευταία πέντε έτη.

Μπορούν να συμμετέχουν ιδιοκτήτες κατοικιών:
– με ετήσιο εισόδημα έως 40.000 ευρώ και ακίνητη περιουσία έως 300.000 ευρώ,
-εμβαδού έως 100 τ.μ. σε αστικά κέντρα, οι οποίοι έχουν τουλάχιστον 50% της επικαρπίας ή της πλήρους κυριότητας της κατοικίας

Η κατοικία πρέπει να είναι δηλωμένη ως κενή στο Ε2 του τελευταίου φορολογικού έτους και ο κάθε δικαιούχος μπορεί να κάνει αίτηση για μία μόνο κατοικία.

Όσοι ενταχθούν στο πρόγραμμα θα επιδοτούνται για δαπάνες επισκευής και ανακαίνισης έως 10.000 ευρώ.

Το ύψος της επιδότησης θα φτάνει στο 40% της δαπάνης υπό την προϋπόθεση να εξοφληθούν ηλεκτρονικά τα τιμολόγια και η εκμίσθωση του ακινήτου να είναι για τουλάχιστον τρία χρόνια.

Κοινωνική Αντιπαροχή

Το δεύτερο εργαλείο που θα χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση για τη νέα στεγαστική της πολιτικής αφορά στην κοινωνική αντιπαροχή και θα υλοποιηθεί μέσα από τη ΔΥΠΑ.

Στην ουσία πρόκειται για μια σύμπραξη φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, με ιδιώτες αναδόχους, κατά την οποία ο ανάδοχος ανεγείρει με δικές του δαπάνες κτίριο επί αδόμητου ακινήτου του φορέα.

Το αντάλλαγμά στους ιδιώτες ανάδοχους έχει σχέση με την εκμετάλλευση για ορισμένο χρονικό διάστημα του ακινήτου με την παράλληλη υποχρέωσή του να εκμισθώνει μέρος αυτού σε δικαιούχους έναντι προκαθορισμένου μισθώματος. Μόλις τελειώσει ο χρόνος της εκμετάλλευσης ο ανάδοχος είναι υποχρεωμένος να παραδώσει το ακίνητο στον ιδιοκτήτη φορέα».

Οι δικαιούχοι μισθωτές επιλέγονται με αντικειμενικά κοινωνικά κριτήρια και θα πληρώνουν για τη μίσθωση του σπιτιού ένα χαμηλό ενοίκιο. Επίσης δίνεται η δυνατότητα για υπογραφή συμβάσεων μίσθωσης με δικαίωμα προαίρεσης για την εξαγορά τους από τους δικαιούχους (rent to own).

Η Κοινωνική Αντιπαροχή μπορεί να αφορά και δομημένα ακίνητα, κάτι που σημαίνει ότι το αντικείμενο της σύμβασης μπορεί να περιλαμβάνει ακόμη και την κατεδάφιση των κτισμάτων, με δαπάνες του αναδόχου.

Ως προς το ποσοστό των οριζόντιων ιδιοκτησιών που εκμισθώνονται προς δικαιούχους, αυτό αντιστοιχεί σε ποσοστό μεταξύ 30% και 60% του συνόλου της ιδιοκτησίας.

Ως προς την επιλογή του αναδόχου γίνεται κατόπιν δημόσιας πρόσκλησης όπου προβλέπονται τα εξής:
-το αδόμητο ακίνητο, τυχόν υφιστάμενα κτίσματα που ευρίσκονται εντός αυτού, και τα χαρακτηριστικά του κτιρίου που πρόκειται να ανεγερθεί σε αυτό,
-οι οριζόντιες ιδιοκτησίες που θα συσταθούν και οι επιτρεπόμενες χρήσεις τους,
– τα κριτήρια συμμετοχής και επιλογής του αναδόχου,
– οι βασικοί όροι των συμβάσεων μίσθωσης μεταξύ του αναδόχου και των δικαιούχων, πλην του μισθώματος.

Στόχος του δεύτερου αυτού προγράμματος είναι η ανέγερση 2.500 κοινωνικών κατοικιών για 5.000 ωφελούμενους νέους έως 39 ετών.

«Κάλυψη»

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα αφορά σε σπίτια που είχαν διατεθεί από ιδιοκτήτες τους σε μετανάστες και σταδιακά θα απελευθερωθούν.
Στόχος είναι η αξιοποίηση σε πρώτη φάση τουλάχιστον 1.000 ακινήτων, στα οποία θα στεγαστούν 2.500 ωφελούμενοι 25-39 ετών, δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.

Στην ουσία τα σπίτια αυτά θα τα πάρουν από ιδιοκτήτες, οι οποίοι θα εισπράττουν ό, τι εισέπρατταν από το κράτος, το οποίο θα αναλάβει να τα ανακαινίσει και να τα διαθέσει σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Τα σπίτια αυτά θα δοθούν σε πολύτεκνους, τρίτεκνους και μονογονεϊκές οικογένειες με πολύ χαμηλά ενοίκια, ενώ το πρόγραμμα θα διευρυνθεί, όσο υπάρχει μεγαλύτερη διάθεση.

Η πρόσκληση στους ιδιοκτήτες θα γίνει έως το τέλος του χρόνου, ενώ η πρόσκληση συμμετοχής ωφελούμενων θα γίνει τον Ιανουάριο 2023 και τον Μάρτιο θα ολοκληρωθούν οι ανακαινίσεις.