Μεγάλο αφιέρωμα στη Μικρά Ασία από το Λ. Χριστοδούλου: Οι κυβερνώντες κρίνονται από τις αποφάσεις τους (Μάρτιος-Ιούλιος 1922)

Η συνέχεια του μεγάλου αφιερώματος στη Μικρά Ασία που μπορείτε να βρείτε κάθε εβδομάδα με τον Χ-τύπο από τον Πρόεδρο του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Νέας Ιωνίας και της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας, Λουκά Χριστοδούλου

Είναι γεγονός ότι οι λεγόμενοι σύμμαχοι μας, (Μεγ. Βρετανία-Γαλλία-Ιταλία) έχουν λάβει τις αποφάσεις τους για την επίλυση του Μικρασιατικού ζητήματος. Αυτοί που δεν έχουν καταλάβει ή δεν θέλουν να καταλάβουν, είναι οι κυβερνώντες στην Ελλάδα μαζί με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο. Η παραίτηση του Δημ. Γούναρη στις 2 Μαρτίου 1922, δεν δίνει λύσεις, αφού ορκίζεται ξανά Πρωθυπουργός την ίδια μέρα.

Όμως οι σύμμαχοι με την από 26 Μαρτίου 1922 έκθεσή τους, έχουν γνωρίσει τις θέσεις τους, που είναι όμως πέρα από κάθε λογική και πιέζουν να τις εφαρμόσουν. Ποιες ήταν; Ο Κώστας Φωτιάδης γράφει για τις θέσεις των συμμάχων μας:

Τον Μάρτιο του 1922 οι «Σύμμαχοι» αναιρούσαν ολοκληρωτικά ό,τι είχαν υπογράψει τον Ιούλιο του 1920 στη Συνθήκη των Σεβρών. Όλες οι προηγούμενες απόψεις τους είχαν πλέον ξεχαστεί και χαθεί κάτω από την αδηφάγο τρικυμία των συμφερόντων. Οι χριστιανικοί λαοί της Ανατολής θυσιάζονταν μπροστά στα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα, τα οποία περίμεναν την ικανοποίησή τους από τον Κεμάλ, αφού δεν εμπιστεύονταν τον Κωνσταντίνο. Τα έθνη, οι πατρίδες, οι λαοί δεν υπολογίζονταν καθόλου, Στην καρδιά και στο νου του ιμπεριαλισμού δεν υπάρχει η παραμικρή θέση για μια στάλα ανθρωπιάς και ντροπής…

Η κυβέρνηση Δημ. Γούναρη βρίσκεται μπροστά σε ένα βουνό! Όλοι κοιτάζουν το πολιτικό κόστος και όχι το Εθνικό Συμφέρον. Στο αδιέξοδο που αντιμετωπίζουν οι Αντιβενιζελικοί έρχεται να προστεθεί η παραίτηση της κυβέρνησης Δημ. Γούναρη και η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Νικ. Στράτο, μόνο για 5 ημέρες (3 Μαΐου 1922 – 9 Μαΐου 1922) γιατί ο Συνασπισμός «Ηνωμένη Αντιπολίτευση» ήταν συνασπισμός εκλογικών συμφερόντων. Δεν τολμούσαν να πάρουν αποφάσεις γιατί ήταν δέσμιοι των πολιτικών και ατομικών επιλογών τους.

Στις 9 Μαΐου 1922, ορκίζεται κυβέρνηση ανάγκης με πρωθυπουργό τον Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη, φίλο του Δημ. Γούναρη ο οποίος βέβαια είχε τις αντιρρήσεις του. Οι επόμενοι 4,5 μήνες που θα ακολουθήσουν ήταν ένας Γολγοθάς για την κυβέρνησή του. Και κοντά σε όλα αυτά, έχουμε και την παραίτηση του Αρχιστράτηγου Αν. Παπούλα, στις 12 Μαΐου 1922, την οποία ο υπουργός Στρατιωτικών Ν. Θεοτόκης κάνει αποδεκτή μετά από 10 ημέρες. Νέος Αρχιστράτηγος ορίζεται ο Γ. Χατζανέστης. Για την προσωπικότητα και τις ικανότητές τους, οι κρίσεις διίστανται.

Οι προσπάθειες της Μικρασιατικής Άμυνας για αυτονόμηση της περιοχής γύρω από το νομό Αϊδινίου δεν ευδοκιμούν. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν από την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία μέχρι της 15 Αυγούστου 1922, όταν άρχισε η επίθεση του Κεμάλ πασά, στο Αφιόν Καραχισάρ δείχνουν ατολμία και μη σωστή πληροφόρηση.

Έτσι στις 17 Ιουλίου 1922, ο Ύπατος Αρμοστής της Σμύρνης Αριστ. Στεργιάδης, απευθύνεται με προκήρυξη προς όπου μεταξύ άλλων τονίζει:
Η ελληνική κυβέρνησις, εξουσιοδότησε τον εν Σμύρνη ύπατον αρμοστήν να φέρη εις γνώσιν όλων των πληθυσμών της κατεχομένης χώρας τας αποφάσεις αυτής, δια την μέλλουσαν οργάνωσιν και διοίκησιν της Δυτικής Μικράς Ασίας. Η ελληνική κυβέρνησις δίδει συνάμα την εντολήν εις τον αντιπρόσωπον αυτής να εφαρμόση τα ενδεικνυόμενα μέτρα δια την πραγμάτωσιν των αποφάσεων τούτων. Αλλά τοιούτον έργον, ως εκ της φύσεώς του, και όλως ιδιαιτέρως ένεκεν των εμποδίων, τα οποία εις πολλάς περιστάσεις επιφέρει κατ’ αναπότρεπτον ανάγκην ο μήπως τερματισθείς πόλεμος, δεν δύναται να συντελεσθή αμέσως και συνολικώς…

Και ακολουθεί η προκήρυξη της ελληνικής κυβέρνησης:

H Ελλάς αποβάσασα εις την Μικράν Ασίαν εντολή των Συμμάχων, ίνα αποκαταστήση την τάξιν και εξασφαλίση την ζωήν, τιμήν και περιουσίαν των εκεί διαβιούντων πληθυσμών, εξετέλεσεν άμα έργον εμπνεόμενον υπό της βαθυτάτης συνειδήσεως του ιστορικού της προορισμού και των εθνικών δεσμών, των προς τους πέραν του Αιγαίου από χιλιετηρίδων οικούντας συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς. Των δεσμών τούτων την ύπαρξιν και τας δικαίας συνεπείας ανεγνώρισεν η υπογραφείσα συνθήκη….

Εν τη ευημερία του μικρασιατικού λαού και τη εξυπηρετήσει γενικοτέρων εκπολιτιστικών σκοπών η Ελλάς θέλει εύρη την ικανοποίησιν των εθνικώς αυτής βλέψεων και την αμοιβήν των βαρυτάτων θυσιών, εις ας υπεβλήθη. Ούτως οργανωμένη η ελευθερωθείσα χώρα, θα συντελέση και εις αποκατάστασιν αδιαταράκτου ειρήνης μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας και θα αποβή δεσμός συνεκτικός αυτών, εν τω οποίω οι προς τα κράτη ταύτα συνδεδεμένοι χριστιανικοί και μουσουλμανικοί πληθυσμοί θα ευημερήσωσι εν οργανική συμβιώσει, την οποίαν ασφαλώς θα ενισχύσει και το ενδιαφέρον των Συμμάχων και συνησπισμένων κρατών, άτινα ομού μετά της Ελλάδος επεδίωξαν την απελευθέρωσιν της Δυτικής Μικράς Ασίας.

Το έργον τούτον ανατίθεται εις τον ύπατον αρμοστήν Σμύρνης, ον εξουσιοδοτεί η κυβέρνησις, όπως εν ονόματι του ελληνικού κράτους διαμορφώση εν τη Δυτική Μικρά Ασία, πολιτειακόν οργανισμόν, κατά την άνω έννοιαν, καλών τους κατοίκους, όπως παράσχωσι πρόθυμον την σύμπραξιν αυτών…
Στις 17 Ιουλίου 1922 ο Αρ. Στεργιάδης, καλεί σε συλλαλητήριο τον λαό της Σμύρνης. Μικρή συμμετοχή, γιατί κανείς δεν πιστεύει ότι αυτή είναι η λύση. Ούτε ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος παρευρέθηκε.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, κάποιοι ονειρεύονται κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Η απάντηση των συμμάχων που είχαν στην επιρροή της την Πόλη ήταν άμεση:

…αι Σύμμαχοι κυβερνήσεις αρνούνται να λάβωσι το μέτρον τούτο και ότι εδόθησαν διαταγαί υπό του αρχηγού των συμμαχικών στρατιωτικών δυνάμεων ν’ αποκρούση βία πάσαν κατά της υπό των στρατευμάτων αυτών κατεχομένης ζώνης στρατιωτικήν κίνησιν».