Μεγάλες ανατροπές για τους δανειολήπτες- Πώς σώζεται η α’ κατοικία

Νέα δεδομένα διαμορφώνει ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας για χιλιάδες υπερχρεωμένους που αποκτούν μια δεύτερη ευκαιρία για να ρυθμίσουν τα χρέη τους σε εφορία, τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία.

Η συζήτηση στη Βουλή ανέβασε στα ύψη τους τόνους της αντιπαράθεσης, με την αντιπολίτευση να καταγγέλλει ότι η κρίσιμη διάταξη για την α’ κατοικία ανοίγει το δρόμο στους πλειστηριασμούς.
Σε κάθε περίπτωση, η ψήφιση του νόμου μετά την πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ υποχρεώνει τους κόκκινους δανειολήπτες να αλλάζουν τακτική για να μην χάσουν την περιουσία τους.
Με τον τρόπο αυτό, τελειώνει ουσιαστικά ο νόμος Κατσέλη που για πολλά χρόνια ήταν ασπίδα προστασίας για τους δανειολήπτες που για διάφορους λόγους δεν ήταν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους.
Ο νέος πτωχευτικός Κώδικας τίθεται σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου και το νέο πλαίσιο αντικαθιστά όλα τα επιμέρους εργαλεία ρύθμισης οφειλών και δανείων που υπάρχουν έως σήμερα.

Στο πλαίσιο αυτό αντικαθίστανται:

• η προστασία της πρώτης κατοικίας και
• για τους ελεύθερους επαγγελματίες, ο εξωδικαστικός μηχανισμός και ο πτωχευτικός κώδικας.

Προστασία και πως;
Το ερώτημα που θέτουν οι περισσότεροι είναι εάν προστατεύεται και πως η α’ κατοικία με δεδομένο ότι πρόκειται για νόμο που ανοίγει τον Ασκό του Αιόλου.
Κυβερνητικά στελέχη τονίζουν ότι οι διατάξεις είναι άκρως ευνοϊκές και σημειώνουν ότι στις ρυθμίσεις εντάσσονται τα πλέον ευάλωτα τμήματα της «μικροεπιχειρηματικότητας».
Σημειώνουν επίσης ότι με το νέο Πτωχευτικό, καλύπτονται και όλοι οι ελεύθεροι επαγγελματίες που έχουν λάβει επιχειρηματικά δάνεια με εγγύηση τη 1η κατοικία.
Το νέο πλαίσιο, για την αφερεγγυότητα φυσικών και νομικών προσώπων, προβλέπει τη συνολική διευθέτηση του ιδιωτικού χρέους προς την εφορία, τον ΕΦΚΑ, τους ΟΤΑ,  τις τράπεζες και λοιπούς ιδιώτες.
Οι οφειλέτες, μέσω του πτωχευτικού κώδικα, έχουν τη δυνατότητα να ρυθμίσουν και να αναδιαρθρώσουν τα χρέη τους, διασώζοντας την περιουσία τους.

Άκρως διαφωτιστικές είναι οι διευκρινίσεις που δίνει το Επαγγελματικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά (ΕΒΕΠ), όπου ξεχωρίζουν 16 ερωτήσεις-απαντήσεις για τους υπερχρεωμένους.

• Μπορούν να ρυθμιστούν οι οφειλές πριν πτωχεύσει ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο;

Στους οφειλέτες δίδεται η δυνατότητα πριν από την πτώχευση, να ρυθμίσουν τα χρέη τους μέσω μιας προπτωχευτικής διαδικασίας. Αυτό συμβαίνει όμως στην περίπτωση που το χρέος του κρίνεται βιώσιμο, κατόπιν αναδιάρθρωσης σε συμφωνία με τους πιστωτές ακόμη και σε 240 δόσεις.

• Πώς θα γίνεται η υποβολή της αίτησης;

Η αίτηση όσον αφορά την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών, θα υποβάλλεται από τον οφειλέτη ηλεκτρονικά, στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, με τη χρήση της σχετικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας.

• Τι ισχύει με την προστασία της α’ κατοικίας;

Με βάση το νέο Πτωχευτικό, παρέχεται επιδότηση των δανείων α’ κατοικίας, στο στάδιο της συνολικής ρύθμισης οφειλών, έτσι ώστε να διασώσουν το σπίτι τους. Στην κατηγορία αυτή, συμπεριλαμβάνονται και όσοι έχουν λάβει επιχειρηματικά δάνεια με εγγύηση την α’ κατοικία. Στο πλαίσιο αυτό παρέχεται το λεγόμενο κίνητρο επαναφοράς, που αφορά στη συνέπεια κάλυψης όλων των υποχρεώσεων.

• Μπορούν να επαναγοράσουν το ακίνητό τους όσοι εντάσσονται στον πτωχευτικό κώδικα;

Εάν οι πιστωτές προβούν σε ενέργειες ρευστοποίησης της α’ κατοικίας, τότε το Κράτος παρεμβαίνει με σκοπό να αποφευχθεί η έξωση.  Στο στάδιο της ρευστοποίησης από τους πιστωτές, παρέχεται ουσιαστική στήριξη από την πολιτεία, μέσω της δημιουργίας ενός ιδιωτικού φορέα για την απόκτηση των ακινήτων, ο οποίος θα επιλεγεί από το Κράτος, μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας. Ο εν λόγω φορέας θα υποχρεούται να αποκτήσει το ακίνητο που συνιστά την α’ κατοικία ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, η οποία έχει δρομολογηθεί σε διαδικασία πλειστηριασμού, κατόπιν κήρυξης πτώχευσης ή αναγκαστικής εκτέλεσης.

• Μπορεί ο υπερχρεωμένος να ενοικιάσει το σπίτι του;

Ο φορέας υποχρεούται να παραχωρήσει την κατοικία προς χρήση στο ευάλωτο νοικοκυριό για 12 έτη, κατόπιν της καταβολής μισθώματος, το οποίο θα υποστηρίζεται από το Κράτος, με τη μορφή επιδόματος ενοικίου. Με τον τρόπο αυτό, αποφεύγεται η έξωση, στην περίπτωση κατά την οποία κάποιος τρίτος αποκτούσε το ακίνητο. Ο φορέας υποχρεούται επίσης, να προσφέρει στον οφειλέτη τη δυνατότητα επαναπόκτησης του ακινήτου εντός 12 ετών.

• Πότε οι οφειλέτες απαλλάσσονται από τα χρέη τους;

Η πτώχευση συνοδεύεται απαρέγκλιτα από την απαλλαγή οφειλών. Η διαδικασία υλοποιείται γρήγορα, μέσα σε 1 έτος, εάν οι οφειλέτες απωλέσουν την περιουσία τους, εκτός αν προβληθούν ενστάσεις για δόλια πτώχευση ή απόκρυψη στοιχείων από τους πιστωτές.

• Τι γίνεται εάν οι οφειλέτες δεν έχουν περιουσία;

Σε μια τέτοια περίπτωση, η απαλλαγή οφειλών πραγματοποιείται σε 3 έτη, οπότε και θα πρέπει να καταβάλουν το υπόλοιπο του εισοδήματός τους που περισσεύει μετά την κάλυψη των εύλογων δαπανών διαβίωσης.

• Με την πτώχευση των φυσικών και νομικών προσώπων, διαγράφονται οι οφειλές;

Μέσω του πτωχευτικού κώδικα δίδεται η δυνατότητα πτώχευσης και παροχής δεύτερης ευκαιρίας, για υπερχρεωμένους δανειολήπτες που αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις οφειλές τους. Η δεύτερη ευκαιρία ουσιαστικά επέρχεται με τη διαγραφή του υπολοίπου των οφειλών τους, κατόπιν ρευστοποίησης του συνόλου της περιουσίας τους και ελέγχου της περιουσιακής τους κατάστασης, έτσι ώστε να δύνανται να κάνουν νέο ξεκίνημα, σε εναρμόνιση με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 1023/2019.

• Ο πτωχευτικός κώδικας προβλέπει πρόνοιες για όσους οφειλέτες ανήκουν στους ευάλωτους οφειλέτες;

Οι πρόνοιες αφορούν σε περαιτέρω επιδότηση ενοικίου των δικαιούχων σύμφωνα με τις υφιστάμενες διατάξεις περί στεγαστικού επιδόματος.

• Για να μπορέσει κάποιος να πτωχεύσει θα λαμβάνεται υπόψη και η οικονομική κατάσταση των συνοφειλετών και των εγγυητών;

Βασική παράμετρος για τη διενέργεια ρύθμισης οφειλής είναι η πραγματική οικονομική αδυναμία του οφειλέτη και κατ’ επέκταση και των συνοφειλετών και εγγυητών του, που πρέπει να αποδεικνύεται με συγκεκριμένα τεκμήρια. Έτσι, καθίσταται ανέφικτη η θέσπιση μιας «οριζόντιας» ρύθμισης οφειλών σε μια ομάδα οφειλετών βάσει άλλων χαρακτηριστικών (π.χ. ίδια γεωγραφική περιοχή ή που συνέβησαν τα ίδια συμβάντα ή που εκπονούν το ίδιο επάγγελμα), τα οποία δεν λαμβάνουν υπόψη ταυτόχρονα την πραγματική οικονομική κατάσταση του κάθε οφειλέτη (και κατ’ επέκταση και των συνοφειλετών και εγγυητών του). Για το σκοπό αυτό, κάθε οφειλέτης ξεχωριστά, εφόσον έχει οικονομική αδυναμία (τόσο ο ίδιος όσο και οι συνοφειλέτες και εγγυητές του), θα πρέπει να προβούν στη διενέργεια της διαδικασίας ρύθμισης οφειλών, μέσω της οποίας θα πρέπει να αποδείξουν την οικονομική αδυναμία τους και να αναλάβουν την κατάλληλη ρύθμιση οφειλής που αντιστοιχεί στο επίπεδο αδυναμίας τους.

• Τι προβλέπει η διαδικασία προληπτικής αναδιάρθρωσης των οφειλών ενός οφειλέτη;

Ο οφειλέτης διατηρεί τον έλεγχο της περιουσίας του και της λειτουργίας της επιχείρησής του. Ωστόσο, παρέχεται η δυνατότητα στην διαδικασία εξυγίανσης του διορισμού, από το αρμόδιο δικαστήριο, ειδικού εντολοδόχου με συγκεκριμένες αρμοδιότητες.

• Πριν από την πτώχευση, μπορεί κάποιος να ρυθμίσει εξωδικαστικά τις οφειλές τους χωρίς να ρευστοποιηθεί η περιουσία του;

Οι οφειλέτες μπορούν να κάνουν χρήση του εξωδικαστικού συμβιβασμού για οφειλές προς τις τράπεζες, την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία. Μεταξύ άλλων, παρέχεται η δυνατότητα διαμόρφωσης προτάσεων αναδιάρθρωσης βάσει αυτοματοποιημένου εργαλείου, που θα δεσμεύει το σύνολο των πιστωτών οι οποίοι συμμετέχουν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, μέσω της οποίας διεξάγεται η διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού.

• Ο οφειλέτης, μετά την πτώχευση, χάνει την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος;

Όχι, ο οφειλέτης δεν χάνει την άδεια ασκήσεως επαγγέλματός του, μια ρύθμιση που συνάδει με το γενικότερο πνεύμα του παρόντος κώδικα, για την παροχή δεύτερης ευκαιρίας στον οφειλέτη, με σκοπό τη γρήγορη επιστροφή του στην παραγωγική διαδικασία και τη δημιουργία μεταπτωχευτικής περιουσίας, ώστε να απαλλαγεί από τα χρέη του.

• Πώς θα αποκλείονται οι στρατηγικά κακοπληρωτές από την ένταξή τους στην πτωχευτική διαδικασία;

Εκτός από την ακίνητη και κινητή περιουσία θα λαμβάνονται υπόψη και τα εισοδήματα του οφειλέτη προκειμένου να ενταχθεί στον πτωχευτικό κώδικα. Ειδικότερα, θα ανήκει στην πτωχευτική περιουσία το μέρος του ετήσιου εισοδήματος του οφειλέτη που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Η αλλαγή αυτή έγινε με σκοπό να αποφευχθούν φαινόμενα καταστρατήγησης της πτωχευτικής διαδικασίας, από πρόσωπα που, ενώ δεν έχουν αξιοσημείωτη κινητή ή ακίνητη περιουσία, αντίθετα έχουν μεγάλα εισοδήματα, με αποτέλεσμα, ενώ είναι πτωχοί και χωρίς επαρκή περιουσία να εξοφλήσουν τους πιστωτές τους, αυτοί να ζουν πλουσιοπάροχα. Αντίθετα, η ρύθμιση αυτή δίνει κίνητρο στον πτωχό να εργάζεται και να δημιουργήσει μεταπτωχευτική περιουσία, που θα οδηγήσει γρηγορότερα στην πτωχευτική απαλλαγή του. Σε περίπτωση, που τα εισοδήματα του οφειλέτη μεταβληθούν, είτε προς το καλύτερο, είτε προς το χειρότερο, προβλέπεται δυνατότητα αλλαγής του σχεδίου περιοδικών πληρωμών.

• Πότε μια επιχείρηση βγαίνει σε πτώχευση και πότε πρέπει να υποβάλει αίτηση πτώχευσης;

Ο οφειλέτης αποδεικνύεται ότι βρίσκεται σε παύση πληρωμών όταν δεν καταβάλλει ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του προς το Δημόσιο, τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης ή πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα, σε ύψος τουλάχιστον 40% των συνολικών του ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τον αντίστοιχο φορέα για περίοδο τουλάχιστον έξι μηνών, εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή του υπερβαίνει το ποσό των 30.000 ευρώ. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να υποβάλουν αίτηση πτώχευσης εντός 30 ημερών από την ημέρα παύσης πληρωμών, καθώς, σε διαφορετική περίπτωση, τα μέλη της διοίκησης θα έρχονται αντιμέτωποι με αστικές ευθύνες. Σκοπός του νέου πτωχευτικού κώδικα είναι να μειωθεί ο αριθμός των εταιρειών που, ενώ τελούν σε παύση πληρωμών και δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις υποχρεώσεις τους, εξακολουθούν να λειτουργούν παρασιτικά (zombie companies), προκαλώντας τεράστια προβλήματα στην οικονομική δραστηριότητα της χώρας και ενισχύοντας την παραοικονομία. Η ευθύνη μάλιστα επεκτείνεται και στα πρόσωπα που επηρέασαν τα μέλη της διοίκησης για την μη έγκαιρη υποβολή της αίτησης.

• Πότε ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο δεν μπορεί να ενταχθεί στον νέο πτωχευτικό κώδικα;

Στον πτωχευτικό κώδικα δεν θα μπορούν να ενταχθούν όσοι οφειλέτες έχουν τουλάχιστον το 90% των συνολικών τους οφειλών σε ένα χρηματοδοτικό φορέα, δεδομένου ότι, στην περίπτωση αυτή, είναι αποτελεσματικότερη για τους συνεργάσιμους οφειλέτες η προσφυγή στη διμερή διαπραγμάτευση με τον χρηματοδοτικό φορέα που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των απαιτήσεων.