Περιήγηση στον Εθνικό Κήπο

Ένας από τους πιο εμβληματικούς και συνάμα όμορφους τόπους της Αθήνας είναι ο Εθνικός Κήπος.
Ο Εθνικός Κήπος είναι ο πρώτος οργανωμένος χώρος διακοσμητικού πρασίνου της Νεότερης Ελλάδος, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί και ως Ιστορικός τόπος (Φ.Ε.Κ.49/Α.Α.Π./23-3-2011). Στον ίδιο χώρο υπήρχε στην αρχαιότητα το ιερό άλσος του Λυκείου. Δημιουργήθηκε σαν προέκταση στο ύπαιθρο των ανακτόρων Όθωνος και Αμαλίας. Ο ρυθμός του είναι “γραφικός”, προσαρμοσμένος στις Ελληνικές συνθήκες και συμπληρωμένος με στοιχεία του “κλασικού” ρυθμού.
Η διαμόρφωσή του ξεκίνησε το 1839 – 1840 με την φύτευση 15.000 καλλωπιστικών φυτών, που μεταφέρθηκαν από το Μιλάνο. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν φυτά από χώρες της Ευρώπης και Βορείου Αφρικής. Φυτεύτηκαν επίσης πολλά αυτοφυή φυτά από διάφορα μέρη της Ελλάδος. Τις κηποτεχνικές εργασίες οργάνωσε – επέβλεψε ο Γάλλος κηποτέχνης Λουδοβίκος Μπαρώ, “ο πλάσας τον κήπον τούτον” (Ορφανίδης), με βοηθό, από το 1846, το γεωπόνο Φρειδερίκο Σμιθ. Το 1923 έγινε δημόσιος και ονομάστηκε “Εθνικός Κήπος”. Έχει έκταση 154.000 μ2.
Ο Εθνικός Κήπος ανήκει διοικητικά στη Διεύθυνση Πρασίνου και Περιβάλλοντος σύμφωνα με το νέο Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου Αθηναίων (Φεβρουάριος 2012). Η παραχώρηση κατά χρήση του Εθνικού Κήπου έγινε με το Ν.3274/2004 για 90 χρόνια στο Δήμο Αθηναίων.  Σκοπός του Τμήματος είναι η καλύτερη οργάνωση, διαχείριση, συντήρηση, βελτίωση του πρασίνου, των εγκαταστάσεων και των υποδομών, η φύλαξη και γενικά η προστασία του Εθνικού Κήπου.
Ο Κήπος παραμένει ανοικτός καθημερινά από την Ανατολή μέχρι τη Δύση του ηλίου.
Στον χώρο του Εθνικού Κήπου λειτουργεί Παιδική Βιβλιοθήκη όπου μεταξύ άλλων γίνονται οργανωμένες επισκέψεις σχολείων, συναντήσεις των μικρών αναγνωστών και εκπαιδευτικά προγράμματα. Η Βιβλιοθήκη λειτουργεί κάθε Δευτέρα μέχρι Παρασκευή, από τις 9:00 μέχρι τις 14:00, εκτός αργιών.

Τι μπορείτε να δείτε και να κάνετε στον Εθνικό Κήπο;
Στην έκταση που καλύπτει, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει εκατοντάδες είδη δέντρων, θάμνων και άλλων φυτών, πολλά είδη πουλιών, λίμνες, διάφορα κτίσματα (Παιδική Βιβλιοθήκη, Κτίριο Βοτανολογικής Συλλογής, παραδοσιακό καφενεδάκι), αρχαιολογικά κατάλοιπα (μωσαϊκό ρωμαϊκής έπαυλης, διάσπαρτα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη), ένα ηλιακό ρολόι, διακοσμητικά στοιχεία (πέργκολες, λίμνες), προτομές όπως του Αριστ. Βαλαωρίτη, Ι. Ευνάρδου, Ι. Καποδίστρια, Ζαν Μωρεάς (Jean Moreas), Δ. Σολωμού, Σπ. Σαμαρά. Τέλος, ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στο χώρο της ζωοπτηνολογικής συλλογής.

Χλωρίδα
Στη βλάστηση του Εθνικού Κήπου περιλαμβάνονται τόσο χαρακτηριστικά μεσογειακά είδη, όσο και πολλά ξενικά, κάποια από τα οποία υπάρχουν μόνο εδώ και πουθενά αλλού στην Ελλάδα. Στο σύνολό τους σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 1981 στον Κήπο, καταγράφηκαν περίπου 7.000 δένδρα, 40.000 θάμνοι και άλλα φυτά, που ανήκαν σε 519 είδη και ποικιλίες. Από αυτά, 102 ήταν αυτοφυή ελληνικά (Κουτσουπιές, Πικροδάφνες, Χαρουπιές κ.ά.), ενώ κάποια άλλα προέρχονται από όλες τις ηπείρους. Οι περίφημες Ουασινγκτόνιες, οι Καζουαρίνες της Αυστραλίας, οι κινέζικοι Αείλανθοι, οι Φυτολάκκες, οι Στερκούλιες δίνουν στο πάρκο μια εξωτική όψη.
Ο Εθνικός Κήπος χαρακτηρίζεται από μία θαυμάσια επιλογή φυτών, διαθέτει δε «φυτικά μνημεία» καθώς πολλά από τα δέντρα, που φυτεύθηκαν αρχικά διατηρούνται μέχρι σήμερα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι παλιές Γιούκες αλλά και οι Ουασιγκτόνιες (φοινικοειδές με παλαμοειδή φύλλα που ονομάσθηκε έτσι προς τιμήν του πρώτου προέδρου των ΗΠΑ Τζ. Ουάσινγκτον), οι οποίες συγκροτούν την εντυπωσιακή δεντροστοιχία της εισόδου Β. Αμαλίας και έχουν ύψος 25μ. περίπου. Στα φυτά που είναι άμεσα συνδεδεμένα με την ιστορία του Κήπου καθώς υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια, ανήκουν οι αιωνόβιες Αρίες, οι Καζουαρίνες, τα Οριζοντιόκλαδα και Ορθόκλαδα Κυπαρίσσια, οι Κανάριοι Φοίνικες και άλλα ακόμη.                   

Το ρωμαϊκό μωσαϊκό δάπεδο
Βρίσκεται προς την πλευρά της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας. Ανακαλύφθηκε σε βάθος ενός μέτρου από το αίθριο μιας ρωμαϊκής έπαυλης κατά την περίοδο δημιουργίας του Κήπου και χρησιμοποιήθηκε από τη βασιλική οικογένεια ως εξωτερικό αίθριο περιβαλλόμενο από αναρριχώμενα φυτά. Η συνολική του επιφάνεια είναι 400μ2 και μια μαρμάρινη σκάλα οδηγεί στο χώρο.
 

Το ηλιακό ρολόι
Βρίσκεται μπροστά από τις Ουασινγκτόνιες (Washingtonia filifera)  στην κεντρική είσοδο από την Λεωφόρο Αμαλίας. Πρόκειται για έναν επικλινή μεταλλικό δείκτη στερεωμένο σε μαρμάρινη βάση στην οποία είναι χαραγμένες οι ώρες. Η σκιά του δείκτη, ανάλογα με τη θέση του ήλιου, δείχνει και τη σχετική ώρα.

Η Παιδική Βιβλιοθήκη
Ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 1984 από το Υπουργείο Γεωργίας, στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός δικτύου Παιδικών Βιβλιοθηκών σε αγροτικές περιοχές σε όλη την Ελλάδα, διαθέτει δύο αναγνωστήρια, μία αίθουσα παραμυθιού και μία αίθουσα μουσικής και προβολών. Όταν ξεκίνησε, στα ράφια της είχε μόνο 1.500 βιβλία, ενώ σήμερα ξεπερνούν τα 6.000. Το αρχικό σπιτάκι χτίστηκε το 1848 και στέγασε το γραφείο-ησυχαστήριο («l’ hermitage») του Γάλλου κηποτέχνη Μπαρώ (Louis Bareau).
Δέχεται στο χώρο της παιδιά, σχολικές ομάδες παιδιών όλων των βαθμίδων, παιδιά με ειδικές ανάγκες, φοιτητές, σπουδαστές, μελετητές. Συνεργάζεται με διαφόρους φορείς και ομάδες που μπορούν να προσφέρουν στο χώρο της βιβλιοθήκης και στο περιβάλλον (Ορνιθολογική Εταιρεία, WWF, Ελλάδα Καθαρή, περιβαλλοντικές ομάδες σχολείων, συγγραφείς, εικονογράφους κ.λ.π). Συμμετέχει σε εκδηλώσεις για το βιβλίο και σε προγράμματα που προάγουν το χώρο της βιβλιοθήκης και του βιβλίου.
Ζωοπτηνολογική Συλλογή όπου φιλοξενούνται οικόσιτα ζώα και πτηνά όπως πάπιες, χήνες, κότες, φασιανός, κύκνος, παπαγαλάκια, περιστέρια, παγώνια και αίγαγροι. Στη μικρή οβάλ λιμνούλα δίπλα στην κεντρική λίμνη, μπορεί κανείς να δει τις χελώνες του νερού ενώ στην Λίμνη που βρίσκεται κοντά στην είσοδο της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας κολυμπούν Κυπρίνοι.
 

Η Παιδική Χαρά
Ο χώρος της Παιδικής Χαράς λειτουργεί και φυλάσσεται καθημερινά από τις 9 το πρωί μέχρι και τη δύση του ηλίου, με το κλείσιμο του Κήπου. Έχει έκταση περίπου 2 στρέμματα και στο μεγαλύτερο μέρος της είναι σκιασμένη από πεύκα.

Ο Βράχος της Αμαλίας
Πρόκειται για μια γεωμορφολογική βραχώδη προεξοχή στο γενικό ανάγλυφο του Κήπου, πίσω από το χώρο της Παιδικής Χαράς, όπου η βασίλισσα Αμαλία τοποθέτησε ένα μεταλλικό κάθισμα ώστε να επιβλέπει τις κηποτεχνικές εργασίες που λάμβαναν χώρα. Από το σημείο αυτό, την εποχή εκείνη όπου τα δέντρα ήταν χαμηλά και οι πολυκατοικίες ανύπαρκτες, μπορούσε κανείς να έχει θέα μέχρι τη θάλασσα, την Αίγινα και τις καθαρές μέρες μέχρι και την Πελοπόννησο. Εικάζεται ότι  από το σημείο αυτό, περνούσαν τα παλιά τείχη της πόλης των Αθηνών.
 
Αγάλματα
Σε ολόκληρη την έκταση του Κήπου υπάρχουν διάφορα αγάλματα προσωπικοτήτων φιλοτεχνημένα από αξιόλογους γλύπτες. Αγάλματα όπως αυτά του Καποδίστρια, του Σολωμού, του Βαλαωρίτη, του Ζαν Μωρεάς και του Ιωάννη Σαμαρά βρίσκονται διάσπαρτα σε εξέχοντα σημεία του Κήπου.