Σε τεντωμένο σχοινί οι ελληνοτουρκικές σχέσεις – Είναι ικανός για «θερμό» επεισόδιο ο Ταγίπ Ερντογάν;

Με ψυχραιμία και αποφασιστικότητα παρακολουθεί η Αθήνα τις τουρκικές προκλήσεις και το ερώτημα που θέτουν άπαντες είναι μέχρι που μπορεί να το πάει ο Ταγίπ Ερντογάν.

Η δήλωσή του ότι «για μένα δεν υπάρχει Μητσοτάκης» μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, καθιστά πλέον σαφές, ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ακροβατούν σε τεντωμένο σχοινί. Το μπαράζ παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου και η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού, επιβεβαιώνουν ότι ο «σουλτάνος» έχει «απασφαλίσει» με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις επόμενες κινήσεις του.

Η Αθήνα δεν αποκλείει το ενδεχόμενο ο Τούρκος Πρόεδρος να κλιμακώσει τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο, προκειμένου να στείλει τα μήνυμα ότι αυτός είναι που ορίζει τις εξελίξεις. Με βάση αυτό ως δεδομένο, το ερώτημα που τίθεται είναι εάν το φετινό καλοκαίρι θα μπορούσαν να επαναληφθούν τα γεγονότα του Αυγούστου του 2020 που λίγο έλειψε να οδηγήσει σε «θερμό» επεισόδιο.

Η απάντηση μόνο εύκολη δεν είναι από τη στιγμή που ο κ. Ερντογάν καλείται να διαχειριστεί εξαιρετικά δύσκολες καταστάσεις στο εσωτερικό της Τουρκίας, όπου η κατάσταση θυμίζει καζάνι που βράζει. Η στρατηγική έντασης που ακολουθεί ενισχύεται και από τις ίσες αποστάσεις των Βρυξελλών παρά την αναδίπλωση της τελευταίας στιγμής και ιδίως του Βερολίνου που αποτυπώνεται στη φράση «βρείτε τα μεταξύ σας».

Σε ετοιμότητα

Όπως γίνεται αντιληπτό το σενάριο ενός «θερμού» επεισοδίου δεν μπορεί να αποκλειστεί, καθώς ο «σουλτάνος» θεωρείται ένας απρόβλεπτος παίχτης που εάν χρειαστεί μπορεί να τινάξει στον αέρα τις ισορροπίες.

Η τουρκική διπλωματία άλλωστε έφτασε στο σημείο να αμφισβητήσει ακόμη και την κυριαρχία σε ελληνικά νησιά του Αιγαίου επικαλούμενη τις συνθήκες της Λωζάνης (1923) και των Παρισίων (1947) για την αποστρατιωτικοποίηση.

«Η Ελλάδα πρέπει να αφοπλίσει αυτά τα νησιά. Διαφορετικά, θα ξεκινήσει η συζήτηση για την κυριαρχία», δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Εξωτερικών Μ. Τσαβούσογλου, προϊδεάζοντας για ένα «θερμό» καλοκαίρι. Ωστόσο, αυτή είναι η μια όψη του νομίσματος, καθώς βασική εκτίμηση έμπειρων διπλωματών είναι ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία διαμορφώνει ένα περιοριστικό πλαίσιο που δεν χωρούν ανεύθυνες προσεγγίσεις.
Όποια στρατηγική και εάν ακολουθήσει ο κ. Ερντογάν, το βέβαιο είναι ότι για ακόμη ένα καλοκαίρι τα νερά στο Αιγαίο δεν θα είναι ήρεμα, γεγονός το οποίο υποχρεώνει την Αθήνα να βρίσκεται σε ετοιμότητα.

Νέα ατζέντα

Διπλωματικοί κύκλοι τονίζουν ότι η στρατηγική που ακολουθεί ο κ. Ερντογάν έναντι της Ελλάδας, είναι μέρος ενός ευρύτερου παιχνιδιού, που έχει ως στόχο να αποκομίσει ευρύτερα οφέλη.

Η «ατζέντα» του ανατολίτικου «παζαριού» στο οποίο επιδίδεται συστηματικά ο Τούρκος Πρόεδρος αρχίζει από τα προσκόμματα για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και φτάνει ως το Κουρδικό.

Με το βέτο που ασκεί στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ:

• υπενθυμίζει στους συμμάχους ότι πρέπει να ικανοποιηθούν πρωτίστως οι δικές του απαιτήσεις στο εμπάργκο όπλων που έχουν επιβάλλει στην Τουρκία, τόσο το Ελσίνκι όσο και η Στοκχόλμη
• κλείνει το «μάτι» στον Β. Πούτιν, δείχνοντας του ότι παραμένει πιστός του σύμμαχος και φίλος,
• στέλνει μήνυμα στο εσωτερικό της χώρας του ότι μάχεται για τα εθνικά συμφέροντα.

Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να ερμηνευτεί και η στρατηγική που ακολουθεί έναντι των ΗΠΑ είτε με την αγορά νέων F-16, ή την επιστροφή της στο πρόγραμμα των F-35 παρά τις κυρώσεις.

Όσοι γνωρίζουν, λένε με νόημα ότι μέσω κάποιων Αμερικανών αξιωματούχων επιχειρεί να επιβάλλει τις θέσεις της, αλλά μετά την ομιλία του πρωθυπουργού στο Κογκρέσο, οι πόρτες είναι κλειστές και αυτό τον έχει εκνευρίσει.

Στην ατζέντα του κ. Ερντογάν εντάσσεται και το Κουρδικό, όπου οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι είναι προ των πυλών νέα ευρείας κλίμακας επιχείρηση για διεύρυνση της ζώνης ασφαλείας στη Βόρεια Συρία. Στόχος του Τούρκου Προέδρου είναι να στήσει γέφυρες επικοινωνίας τόσο με το Ισραήλ όσο και με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και να ενισχύσει την απήχησή του στο εσωτερικό της Τουρκίας.

Εξαγωγή προβλημάτων

Όσον αφορά στη ρητορική έντασης που ακολουθεί ο κ. Ερντογάν αυτή θα πρέπει να αποδοθεί στα μεγάλα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζει και έχουν φέρει την Τουρκία στο χείλος της καταστροφής.

Η λίρα συνεχίζει να βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα, χάνοντας περίπου 20% σε σχέση με το δολάριο από τις αρχές του χρόνου και ο πληθωρισμός «καλπάζει» κάνοντας απλησίαστες τις τιμές στα βασικά αγαθά. Η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι ότι ο κ. Ερντογάν προχωράει σε… εξαγωγή της εσωτερικής κρίσης, προκειμένου να κερδίσει ανταλλάγματα που θα παρουσιάσει ως επιτεύγματα στους Τούρκους πολίτες.

Αυτοί άλλωστε είναι που θα κρίνουν εάν θα συνεχίσει να έχει το τιμόνι της χώρας ή εάν θα πρέπει να υπάρξει αλλαγή σκυτάλης. Οι εξελίξεις αναμένεται να είναι ραγδαίες, καθώς στη γειτονική χώρα οργιάζουν οι φήμες για πρόωρες εκλογές έως το τέλος του έτους αντί για το καλοκαίρι του 2023.