“Μάριος Τόκας – Δημήτρης Μητροπάνος: Ο πικρός Απρίλης του λαϊκού μας πολιτισμού”, του Μιλτιάδη Ι. Καρπέτα

Εκτός από την Πολιτική υπάρχει και η Τέχνη. Στους ανθρώπους της χρωστάμε ανεκτίμητα πράγματα. Και χρέος είναι να τους θυμόμαστε και να τους τιμάμε.

Δύο μεγάλοι του ελληνικού τραγουδιού, έφυγαν Απρίλη μήνα. Αξίζει να τους θυμηθούμε.

Στις 27 Απριλίου 2008, μας εγκατέλειψε, χτυπημένος από την επάρατη νόσο, ο Μάριος Τόκας. Ήταν μόλις 54 ετών.

Άνθρωπος σεμνός και γλυκύτατος, αθόρυβος και μειλίχιος, δημιουργός ακούραστος με αστείρευτη έμπνευση και ανεξάντλητη δημιουργικότητα.

Υπέροχο τέκνο του Κυπριακού Ελληνισμού, που ήρθε να διαπρέψει στη μητέρα Ελλάδα. Και διέπρεψε όσο ελάχιστοι, σ’ ένα από τα λαμπρότερα πεδία του νεοελληνικού Πολιτισμού: Το λαϊκό τραγούδι. Και τι δεν έγραψε! Και τι δεν αξιοποίησε ο συνθέτης Μάριος Τόκας!

Από την «Πικραμένη μου γενιά» του Γιάννη Ρίτσου μέχρι το «Σ’ αγαπώ σαν το γέλιο του Μάη» την «Αννούλα του χιονιά» και τις «Θάλασσες» του Σαράντη Αλιβιζάτου.

Από το «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη», «Τα Λαδάδικα», «Το Ζεϊμπέκικο του Αρχάγγελου» και την «Εθνική μας μοναξιά» του Φιλίππου Γράψα, μέχρι το «Κιφ» του Άλκη Αλκαίου.

Από το «Έλα κρυφά, έλα λαθραία» του Α. Νεοφυτίδη μέχρι τα «Δίδυμα φεγγάρια» του Κ. Φασουλά.

Από την ανθρώπινη και κοινωνική ευαισθησία, την αισθαντικότητα και την ομορφιά του έρωτα, τη διακριτική φιλοπατρία και τη μελαγχολία της εθνικής μας μοναξιάς μέχρι την ευλαβική «Θεογεννήτορα Μαρία».

Πόσα πεδία του ανθρώπινου ψυχισμού άγγιξε και πόσες χορδές της νεοελληνικής μας συνείδησης, άγγιξε και εξευγένισε ο Μάριος Τόκας!

****

Στις 17 Απριλίου 2012, έφυγε και ο Δημήτρης Μητροπάνος. Και αυτός πρόωρα, σε ηλικία 64 ετών και στην κορυφαία στιγμή της λαμπρής προσφοράς του.

Άνθρωπος σοβαρός και στιβαρός, δωρικός και επιβλητικός «Αρχάγγελος» όταν τραγουδούσε, «Διγενής» όταν χόρευε.

Πρόκειται, μάλλον, για τον μεγαλύτερο ερμηνευτή στην Ιστορία του ελληνικού τραγουδιού.

Φωνή αδρή και ρωμαλέα, απαράμιλλη εκφραστική δύναμη, υψηλό ήθος, πλούσια συναισθήματα, απέραντες φωνητικές αποχρώσεις που απέδιδαν με μαγευτικό τρόπο τα έργα των συνθετών και στιχουργών.

Ο τρόπος που ερμήνευε τα τραγούδια ο Μητροπάνος, συμπύκνωνε όλο τον πλούτο και την παράδοση, την αίσθηση και το ήθος του ελληνικού τραγουδιού.

*****

Μια ευτυχής για την τέχνη συγκυρία, ήταν η συνάντηση του Μάριου Τόκα με τον Δημήτρη Μητροπάνο. Και ήταν ακόμα ευτυχέστερη η σύμπτωση αυτή, γιατί στηρίχτηκε σε λαμπρούς στιχουργούς- ποιητές.

Στίχους δύσκολους και βαρείς πολλές φορές. Που τους μελοποίησε αριστοτεχνικά ο Τόκας και τους ερμήνευσε μοναδικά ο Μητροπάνος.

Δεν υπάρχει Έλληνας που να μην συγκινήθηκε, να μην ένιωσε ευφορία και να μην κατακλύστηκε από ευγενικά αισθήματα ακούγοντας τις νότες του Τόκα και τις ανεπανάληπτες ερμηνείες του Μητροπάνου.

Χρωστάμε πολλά και στους δυο. Ο πρόωρος χαμός τους, μας στέρησε πολύ περισσότερα. Αλλά το έργο που άφησαν είναι έτσι κι αλλιώς τεράστιο. Και θα μένει ανοξείδωτο στον χρόνο. Για να μας ψυχαγωγεί, να μας συγκινεί, να μας εξευγενίζει, να μας κάνει καλύτερους και πλουσιότερους.

Και «για νάχει πάντα συντροφιά, η Εθνική μας μοναξιά».