Ο Μενέλαος Τζαβέλλας στο Χ-τύπο: “Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισα ήταν ότι αγγίζω τα ιερά και τα όσια”

Συνεχίζεται με επιτυχία και εκτός συνόρων η παράσταση “Το Δάκρυ της Παναγίας”

Με αφορμή τις Άγιες μέρες που διανύουμε, εάν μπαίναμε στη διαδικασία να σας προτείνουμε μια θεατρική παράσταση αυτή που αποτυπώνει με σεβασμό το θείο δράμα, αυτή θα ήταν το “Το Δάκρυ της Παναγίας” που θα συνεχιστεί μετά το Πάσχα στο Θέατρο Αλκμήνη.

Ο Μενέλαος Τζαβέλλας, μέσα από τη σκηνοθετική του ματιά, συνδέει τα Πάθη του Κυρίου με το τραγικό γεγονός της καταστροφής της Σμύρνης και προσφέρει στο κοινό μια θεατρική εμπειρία που ξεχωρίζει ανάμεσα στις άλλες.

Ο ταλαντούχος σκηνοθέτης σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης μας μεταφέρει στο “παρασκήνιο” των σκέψεών του κατά τη δημιουργία της παράστασης και μας αποκαλύπτει όλες τις λεπτομέρειες για τα “ταξίδια” που θα κάνει το έργο τόσο στην Τήνο, όσο και στην Νέα Υόρκη.

Η παράσταση “Το Δάκρυ της Παναγίας” έχει πραγματικά κερδίσει τις καρδιές των θεατών. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται όλη αυτή η επιτυχία;

Η παράσταση μας έχει κερδίσει τις καρδιές των θεατών εδώ και ένα χρόνο. Οι παραστάσεις ξεκίνησαν το 2022 και από την πρώτη στιγμή ήταν sold -out, σε παραστάσεις στην Αθήνα και την περιφέρεια, με διθυραμβικές κριτικές και την μεγάλη αγάπη του κοινού. Δική μου γνώμη είναι ότι όλη αυτή η αγάπη και η σύνδεση με τον κόσμο, οφείλεται στην εξαιρετική δουλειά που έχει γίνει στο σύνολο του έργου. Το κείμενο του συγγραφέα Θανάση Σταυρόπουλου αλλά και η απόδοση των χαρακτήρων από τους ταλαντούχους πρωταγωνιστές την σπουδαία ηθοποιό Γεωργία Ζώτη τον Σταύρο Βόλκο την Άννα Μωραΐτου, την Ευτυχία Αργυροπούλου, τον Κωνσταντίνο Νιάρχο τον Πέτρο Τσαπαλιάρη την Ιωάννα Μαρμάρου και τον Χρήστο Ιντζέογλου. Προσωπικά ως σκηνοθέτης αισθάνομαι χαρά να δίνω το βήμα σε νέους ηθοποιούς για αυτό και τα κριτήρια μας είναι απολύτως αξιοκρατικά. Θα ήθελα όμως να αναφέρω και την βοηθό μου την ικανότατη Αρετή Τσιαμπόκαλου που από την αρχή ήταν στο πλευρό όλων μας. Το κοινό παρακολουθεί σιωπηλά την παράσταση συνεπαρμένο από το θέμα και τις καθηλωτικές ερμηνείες. Δεν ακούγεται μιλιά στην αίθουσα όσο διαρκεί η παράσταση. Είναι πολύ συγκινητικό.

Πώς αποφασίσατε να συνδέσετε το Θείο Δράμα με την Μικρασιατική Καταστροφή;

Πάντα ήθελα να κάνω στο Θέατρο η στον κινηματογράφο ένα θέμα που αφορά τα Άγια πάθη του Κυρίου μας. Ήρθε η στιγμή και έκανα την πρόταση στον συγγραφέα Θανάση Σταυρόπουλο για αυτή την παράσταση όπου με πολύ σεβασμό μετά από μελέτη σε ιστορικά και Θρησκευτικά τεκμηριωμένα γεγονότα έγραψε το Δάκρυ της Παναγίας. Ήταν καθαρά προσωπική ανάγκη η δημιουργία αυτής της παράστασης ήταν σαν ένα δώρο σε όλα αυτά που μου έχει δώσει η πίστη μου και ο Θεός στην ζωή μου.

Δεν ήθελα να κάνω άλλη μια παράσταση για την Σμύρνη. Με την παράσταση μας ήθελα και ο πιο απλός θεατής να προσεγγίσει μία τόσο σημαντική και εξαιρετικά επίκαιρη στιγμή της Ελληνικής Ιστορίας, από μία πλευρά διαφορετική. Η Σμύρνη, όσο και αν ακουστεί κοινότυπο, δεν αποτελεί ουδεμία εξαίρεση από τις υπόλοιπες πόλεις του Ελληνισμού, που στα χρόνια του Οθωμανικού ζυγού υπέστησαν διωγμούς, καταστροφές, σφαγές, εξανδραποδισμούς και υποδουλώσεις. Από τη Βασιλεύουσα έως την πρόσφατη μαρτυρική Κύπρο ο κατάλογος των πόλεων είναι αμέτρητος. Η παρουσία όμως της χριστιανικής πίστεως και των ιερέων της, υπήρξε αρωγός βασικός και ουσιώδης. Ήταν το στοιχείο αυτό, που μαζί με το φρόνημα του λαού κράτησαν ψηλά την αντοχή, την ελπίδα, την καρτερία και την υπομονή των διωχθέντων. Έτσι λοιπόν, με την παρουσία της στο έργο, η Παναγία, που αντιπροσωπεύει για όλους τους χριστιανούς στη Γη, το μέγιστο παράδειγμα υπομονής και εγκαρτέρησης, προστρέχει ως η απόλυτη και πανταχού παρούσα, «μάνα», να παρηγορήσει τα παιδιά της. Τα παιδιά της, αυτά που στο πρόσωπο της Ελπίδας, της Σμυρνιάς μάνας, υποφέρουν και στενάζουν την αποφράδα εκείνη ημέρα της Καταστροφής της Σμύρνης. Η νοητή μεταφορά της Ελπίδας, από την Παναγία και τον Άγιο Ιωάννη, στην Οδό του Μαρτυρίου, υποδεικνύει και επισημαίνει τη μέγιστη στιγμή του ανθρώπινου γένους. Τη στιγμή που ο άνθρωπος ως ελεύθερο ον, κατά Θεού παραχώρηση αλλά και προσωπική επιλογή, αποφασίζει να «σκοτώσει» τον Αθάνατο και Έναν δημιουργό του. Μπροστά λοιπόν σε αυτό το Θείο Δράμα η Ελπίδα κατανοεί ότι η Καταστροφή της Σμύρνης δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ακόμα μία τραγική στιγμή της απώλειας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ουσιαστικά θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι μία αναβίωση μετά από τέσσερις αιώνες του Λειτουργικού Δράματος που εμφανίστηκε στο Μεσαίωνα και άκμασε μέχρι και το 16ο αιώνα.

Αναλάβατε ένα αρκετά δύσκολο έργο, αυτό της παρουσίασης της Παναγίας για πρώτη φορά επί σκηνής με την μοναδική Γ. Ζώη να την ενσαρκώνει. Πώς ήταν για εσάς όλη η διαδικασία της προετοιμασίας, τι φοβόσασταν, τι αναμένατε, και γενικά τι κατευθύνσεις δώσατε και στην κα Ζώη για το ρόλο;

Ήταν πολύ μεγάλο το ρίσκο! Ναι ήταν και δύσκολο και επικίνδυνο εγχείρημα. Πριν δεν ήταν επιτρεπτό τα ιερά πρόσωπα να παρουσιάζονται από σκηνής. Κατά τη διάρκεια που γίνονταν οι πρόβες της παράστασης (επί δύο μήνες) ένιωσα σαν να με άγγιξε κάποιο χέρι και με καθοδηγούσε! Δεν έκανα τίποτα τυποποιημένο, προσχεδιασμένο δεν υπήρξαν στιγμές που με δυσκόλεψαν γιατί από την αρχή που κάναμε πρόβες είχα πίστη και αυτοπεποίθηση για τους υψηλούς στόχους που είχα θέσει και πιστεύω πως αυτό με βοήθησε πάρα πολύ. Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισα ήταν ότι αγγίζω τα ιερά και τα όσια. Δεν ήταν τυχαίο ότι η Γεωργία Ζώη είναι η μόνη ηθοποιός στην Ελλάδα που θα μπορούσε να σηκώσει στις πλάτες της αυτή την βαριά «κληρονομιά» όπου ενσαρκώνει για πρώτη φορά παγκοσμίως στην θεατρική σκηνή την μορφή της Παναγίας μας. Είναι ο ρόλος της ζωή της κατά την δική μου άποψη.

Υπάρχει κάποιο σημείο της παράστασης που προσωπικά σας αγγίζει περισσότερο;

Το σημείο της παράστασης που με αγγίζει περισσότερο είναι οι στιγμές του θείου δράματος, αλλά και οι ερμηνείες των ηθοποιών που είναι συγκλονιστικές.

Παρατηρούμε και από τα προηγούμενα έργα που έχετε σκηνοθετήσει ότι δείχνετε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον στα ιστορικά θέματα και φιγούρες. Από πού πηγάζει αυτό;

Επιλέγω τα έργα που θέλω να ανεβάσω βάση αυτού που θέλω να πω στον κόσμο κάτι που δεν έχει ακούσει ή ξαναδεί στο θέατρο. Μου αρέσει πάντα μέσα από τις παραστάσεις μου να μιλάω για την Ελλάδα για ιστορίες που είναι καλά κρυμμένες μέσα στις καρδιές μας. Πιστεύω πως ο θεατής έχει την ανάγκη να νιώσει και λίγο Έλληνας. Έχει ανάγκη να νιώσει και να δει πατρίδα. Το ότι γεμίζουν, λοιπόν, τα θέατρα σε τέτοιες παραστάσεις, σημαίνει πως ο κόσμος διψάει να δει κάτι ελληνικό μεν, αλλά και κάτι που θα αγγίξει την ψυχή του δε.

Γενικά πότε αποφασίσατε ότι θέλετε να ασχοληθείτε με τις τέχνες;

Από πολύ μικρή ηλικία διότι ζούσα σε ένα περιβάλλον με ανθρώπους της τέχνης. Μεγάλωσα και γεννήθηκα στον όμορφο Πειραιά, στα Καμίνια όμορφα χρόνια γεμάτα αγάπη σε μια όμορφη γειτονιά με πολύ αγαπημένους φίλους. Πήρα πολύ αγάπη και σεβασμό. Ο πατέρας μου ήταν αξιωματικός της Ελληνικής Αστυνομίας αλλά με ανοιχτούς ορίζοντες. Ήθελε να με κάνει ζωγράφο, αλλά εγώ είχα άλλα σχέδια για την ζωή μου. Ως έφηβος ήξερα από τα 14 μου χρόνια ότι ήθελα να γίνω σκηνοθέτης. Η μαγεία, η αγάπη για τη δημιουργία με έκανε να ξέρω από πολύ νωρίς τι ήθελα να κάνω στην ζωή μου. Εάν μου πεις αν έχω εργαστεί στην ζωή μου θα σου πω όχι. Ποτέ δεν το είδα σαν δουλειά, αλλά ως αγάπη για αυτό που κάνω. Η μαγεία του να ζωντανεύεις χαρακτήρες στο πανί (σινεμά) ή στο θεατρικό σανίδι, με έκανε να θέλω να ακολουθήσω το δρόμο της σκηνοθεσίας.

Έχετε πρότυπα στη δουλειά και στη ζωή σας;

Δεν θαυμάζω και δεν είχα θεατρικές επιρροές από κανένα σκηνοθέτη ή καλλιτέχνη και ποτέ δεν ήθελα να έχω, γιατί ο κάθε σκηνοθέτης ή καλλιτέχνης πρέπει να έχει το δικό του ύφος να έχει το δικό του στίγμα. Έτσι είναι και η σκηνοθεσία, έρωτας, πάθος! Όμως έχω σεβασμό σε πολλούς σκηνοθέτες και ηθοποιούς που δίνουν την ζωή και την αγάπη τους στο θέατρο.

Είναι γεγονός ότι έχετε χαράξει στο παρελθόν μια αξιοσημείωτη πορεία και στην τηλεόραση. Τι ήταν αυτό που σας έκανε να την αφήσετε πίσω σας;

Μετά από 17 χρόνια με σπουδαίες τηλεοπτικές συνεργασίες αυτό που με έκανε να την αφήσω πίσω είναι η παρακμή και η μιζέρια της τηλεόρασης. Όμως θα ήθελα να κρατήσω τις πάρα πολλές καλές στιγμές. Τις ευκαιρίες που µου έδωσε τις ανθρώπινες σχέσεις που έχτισα. Νομίζω ότι είμαι από τους τυχερούς του χώρου. Ο ΑΝΤ1 ήταν το καλύτερο επαγγελματικό μου σπίτι. Έζησα πολύ όμορφα χρόνια, μου δόθηκαν ευκαιρίες, με εμπιστεύτηκαν. Η τηλεόραση τείνει να είναι το κυρίαρχο μέσο της εποχής αν και την ίδια στιγμή φαίνεται να έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Ας μιλήσουμε, επομένως, για τη μιζέρια στην ελληνική τηλεόραση. Για την απελπισία που μπορεί να γεννάει, λόγου χάρη, η διαίρεση της πρωινής ενημερωτικής ζώνης μεταξύ του δακρύβρεχτου πελατειακού μελό των μεν, και του νεόκοπου και κάπως αστείου «πατριωτισμού» των δε. Όσο για την κρατική τηλεόραση, εκεί μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι η ΕΡΤ καλείται να ανταγωνίζεται επί ίσοις όροις με τα ιδιωτικά κανάλια και κέρδισε το μεγάλο στοίχημα τα τελευταία χρόνια με ένα εξαιρετικό πρόγραμμα.

Πού ονειρεύεστε να φτάσετε ως καλλιτέχνης;

Ο καλλιτέχνης οφείλει να ονειρεύεται. Η εν λόγω πορεία είναι, έτσι κι αλλιώς, δύσκολη και αβέβαιη. Συνήθως, τα καλλιτεχνικά μου όνειρα σχετίζονται με την υλοποίηση κάποιου νέου πρότζεκτ, κάθε νέο όνειρο και ένα νέο έργο, οπότε αναπόφευκτα τα πραγματοποιώ. Τα υπόλοιπα θα τα όριζα ως επαγγελματικούς στόχους, οι οποίοι φυσικά είναι πολλοί και αποτελούν κίνητρο.

Ετοιμάζετε κάτι άλλο για την καλοκαιρινή σεζόν;

Για την καλοκαιρινή σεζόν η Παράσταση μας “ΤΟ ΔΑΚΡΥ της ΠΑΝΑΓΙΑΣ” θα είναι σε περιοδεία αυτό το καλοκαίρι, σε Ελλάδα και στην Αμερική στο ”ΣΗΜΕΙΟ ΜΗΔΕΝ” κάτω από τους Δίδυμους Πύργους στη Νέα Υόρκη. Η πρόταση ήρθε από την Ελληνική Ομογένεια και συγκεκριμένα από την κ. Λούλα Λόη-Αλαφογιάννη, πρόεδρο του Ελληνοαμερικανικού Συμβουλίου Γυναικών (Euro-American Women’s Council – EAWC). Η παράσταση θα δοθεί μέσα στο Ναό του Αγίου Νικολάου που ανακατασκευάστηκε και λειτούργησε πρώτη φορά πριν μερικούς μήνες.

Μετά από πρόσκληση του Μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεου μας προτάθηκε να ανεβάσουμε την παράσταση στον αύλειο χώρο της Παναγίας της Τήνου με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 200 ετών από την εύρεση της θαυματουργής εικόνας, κατά την θερινή περίοδο ώστε να την δεί όσο περισσότερος κόσμος γίνεται.

Επίσης θα είμαι Υποψήφιος στις Δημοτικές Εκλογές στην ιδιαίτερη πατρίδα μου στον Δήμο Ανδρίτσαινας – Κρεστένων με τον συνδυασμό του Υποψήφιου Δήμαρχου Τάκη Δημητρουλόπουλο ένα καλοκαίρι γεμάτο δημιουργία και όμορφες στιγμές.