“Η Ανταρσία των Αγγέλων” επί τάπητος

Συζήτηση για το μυθιστόρημα

του Ανατολ Φρανς στη Λέσχη

Ανάγνωσης του Δήμου Ηρακλείου Αττικής

Στην έκτη κατά σειρά συνάντησή τους, τα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης της Βιβλιοθήκης του Δήμου Ηρακλείου Αττικής συζήτησαν για το μυθιστόρημα “Η ανταρσία των Αγγέλων” του Γάλλου νομπελίστα (1921) συγγραφέα Ανατόλ Φρανς (1944-1924), που εκδόθηκε το 1914 κι ενώ η απειλή ενός παγκόσμιου πολέμου πλανόταν πάνω από την Ευρώπη. 

Γιος βιβλιοπώλη, μεγαλωμένος ανάμεσα στα βιβλία, και  αργότερα βιβλιοθηκάριος στη Γερουσία, ο Ανατόλ Φρανς μεταφέρει  στο χαρτί την αγάπη του για το βιβλίο, τη μάθηση και την έρευνα, και καθιστά τη βιβλιοθήκη του μυθιστορήματος του αφετηρία και επίκεντρο του μυστηρίου και σημείο αναφοράς στην εξέλιξη της πλοκής. 
Το μυθιστόρημα και τα πρόσωπα, που πλαισιώνουν τη δράση, αντανακλούν τις ιδέες και τη σκέψη του δημιουργού τους, τις ιδέες της εποχής του κι άλλων παλιότερων.  Άνθρωποι και άγγελοι με ανθρώπινη μορφή μπλέκονται σ’ ένα μεταφυσικό παιγνίδι, ο Εωσφόρος και η στρατιά του αποτελούμενη από αντάρτες αγγέλους ρίχνονται στη μάχη για την ανατροπή του Θεού και την κυριαρχία του Ουρανού, ενώ άλλοι έκπτωτοι άγγελοι ανησυχούν για τη ζωή επί της γης, για την ανθρώπινη μοίρα.  Αλληγορικό και διαποτισμένο από μια ιδιαίτερη ειρωνεία, ίδιον της γραφής του Ανατόλ Φρανς, το έργο αποτελεί κοινωνική και πολιτική κριτική της εποχής του και των ηθών της, σάτιρα της θρησκείας, της εκκλησίας και του κλήρου, σάτιρα της τυραννίας και της αδικίας. Οπαδός της δαρβινικής θεωρίας για την καταγωγή και εξέλιξη των ειδών, ειρηνιστής και βαθιά ανθρωπιστής, ο Aνατόλ Φρανς δέχεται τη δυστυχία της ανθρώπινης φύσης, πηγή ωστόσο γνώσης και σοφίας για τον άνθρωπο και αντιμετωπίζει το χριστιανισμό και τις πρακτικές του με αυστηρή κριτική ματιά.  
Στο έργο του διαφαίνονται μεταξύ άλλων: 
•ο θαυμασμός του για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, η αγάπη του για την ελληνική μυθολογία και γενικότερα για τους μύθους. 
•ο επηρεασμός του από το Γνωστικισμό, αφού στο έργο γίνεται λόγος για έναν κατώτερο θεό-δημιουργό, αδαή, ματαιόδοξο και τύραννο, που ακούει στο όνομα Ιαλδαβαώθ, εναντίον του οποίου εξεγείρονται οι επαναστατημένοι άγγελοι. 
•ο σκεπτικισμός του, σύμφωνα με τον οποίο η αμφιβολία και η αντίφαση είναι ίδιον κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου, που αναζητά τη γνώση και την αλήθεια. Σημειώνεται ότι παρά το σκεπτικισμό του ο Ανατόλ Φρανς συνηγορεί υπέρ της δράσης, γεγονός που μαρτυρά εξάλλου και η ίδια η ζωή του (π.χ. υπόθεση Ντρέυφους). Πέρα επίσης από τον ορθολογισμό του, έλκεται από το μεταφυσικό και το παράδοξο.  Τα παραπάνω επισημάνθηκαν κατά τη διάρκεια της συζήτησης των μελών της Λέσχης Ανάγνωσης, μίας συζήτησης, με πολλές φιλοσοφικές προεκτάσεις, που, μέσα από το διάλογο και τη διαφωνία, προβλημάτισε και τροφοδότησε αυτό το οποίο πρεσβεύουν το ίδιο το βιβλίο και ο δημιουργός του: τη δίψα για μάθηση, την αμφιβολία ως αξίωμα για τη γνώση. 

Σημειώνεται τέλος ότι στην έβδομη συνάντηση της Λέσχης, που θα πραγματοποιηθεί στις 23 Μαΐου, θα συζητηθεί η Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη.