Δελτίο Τύπου της εκπομπής «Βιβλιοθήκες στα FM»

Ένας πρύτανης που άφησε εποχή

Στην εκπομπή της Κυριακής 26ης Ιουνίου 2011 είχαμε τη μεγάλη τιμή και χαρά να έχουμε καλεσμένο στην εκπομπή μας τον κ. Δημήτρη Φατούρο, έναν μεγάλο δάσκαλο, έναν μεγάλο άνθρωπο του πνεύματος, των γραμμάτων και της παιδείας. Τον αρχιτέκτονα πρώτης γραμμής με πάνω από 80 μελέτες για σημαντικά δημόσια κτίρια και φωτισμένο δάσκαλο στην Αρχιτεκτονική Σχολή της Θεσσαλονίκης, τον πρώην Πρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και τέως Υπουργό Παιδείας.

Ο κ. Φατούρος χαρακτήρισε την  αρχιτεκτονική μια μεγάλη περιπέτεια.  Είναι μια πολύ δύσκολη σύνθεση, συντονισμός μιας μεγάλης τέχνης με την καθημερινή ζωή, με τις ανθρώπινες αδυναμίες και με τις ανθρώπινες δημιουργικές δυνάμεις, γι’ αυτό και συναντάει δυσκολίες.  Πότε την παρασύρουν οι αδυναμίες του χρήματος, πότε οι αδυναμίες της φιλοδοξίας, πότε οι αδυναμίες της ευκολίας  Η αρχιτεκτονική είναι το ανθρώπινο σώμα στο χώρο, με ό,τι αυτό περιέχει, καλό ή κακό.
Αυτή είναι η δυσκολία της αρχιτεκτονικής, είναι η πιο συντεθειμένη, δραστηριότητα δημιουργίας που μπορεί κανένας να έχει αποτελώντας  ένα θαυμάσιο κουβάρι, διότι πρέπει να πάρει τα δεδομένα του και δεν είναι απλώς ένα-δύο-τρία, πρέπει να δει πώς αυτά θα προσαρμοστούν στο σκοπό, στη λειτουργία του να είναι ένα σχολείο, να είναι ένα σπίτι.  Ακόμα και ένα σπίτι μέσα σε μια πολυκατοικία με τα όρια ενός διαμερίσματος σε κάποιο πάτωμα.  Να δει πώς αυτά συνδυάζονται για να αποδώσουν τις συνθήκες ζωής εκεί, για να δει πώς συνδυάζονται με μία προοπτική ζωής που έχει το κτίριο, 50-100 χρόνια… και αυτό φαίνεται και σε ένα κτίριο, φαίνεται και στη σχεδίαση μιας γειτονιάς. 
Χρειάζεται συνεχώς τον τρόπο που λύνεται ένα πρόβλημα, η επιστροφοδοσία, δηλαδή ο αρχιτέκτονας δοκιμάζει πάνω στο χαρτί, πάνω στον υπολογιστή, βρίσκει μία λύση, πολλές φορές προτείνει δύο-τρεις, περισσότερες λύσεις και όχι μόνο με αυτόν που χρειάζεται το έργο, αλλά και με τον ίδιο τον εαυτό του, εάν ανταποκρίνονται.
Όπως τόνισε ο κ. Φατούρος η αρχιτεκτονική είναι ένα συνεχές πήγαινε-έλα από μια απόφαση γυρίζουμε πίσω, την ελέγχουμε και ξαναπηγαίνουμε παρακάτω.  Είναι μια θαυμάσια υπόθεση και εδώ βρίσκεται και ένα από τα προβλήματα, διότι αν έχεις ένα ορισμένο χρονικό όριο, μια προθεσμία, είναι πολύ πιθανόν ότι δεν έχεις το περιθώριο για να ψάξεις κανονικά, για να αναζητήσεις αυτές τις διάφορες ισότιμες λύσεις και να έχεις ένα αποτέλεσμα και μπορεί να τελειώσεις πιο γρήγορα.  Και αυτό δεν είναι στο σύνολο μόνο του έργου, μπορεί η συνολική του λύση να είναι σωστή, αλλά από εκεί και πέρα σε άλλα 30, 40, 50 σημεία του έργου να μην μπορεί να προχωρήσει με την ίδια πληρότητα.  Είναι ένα θαυμάσιο κουβάρι.  Είναι, σχεδόν, όπως είναι και στην καθημερινή ζωή.  Βλέπεις ότι το δέχονται και οι άλλοι με τους οποίους κάνεις κάποια σκέψη, το προχωράς, στη συζήτηση αλλάζει, βρίσκεις μία παράλληλη αντίστοιχη λύση και ούτω καθεξής. 
Για το ζήτημα της κρίσης που χαρακτηρίζει την εποχή μας επισήμανε ότι δεν  υπάρχει αμφιβολία ότι πρέπει γρήγορα να βγούμε από την κρίση και είναι ευκαιρία, να πω για άλλη μια φορά, ότι πρέπει πρώτα απ’ όλα να είναι κανένας με υψηλό ηθικό, ότι πρώτα απ’ όλα θα βγει πέρα, ότι ασφαλώς θα κάνει κάθε προσπάθεια.  Παραδείγματος χάρη στην εκπαίδευση, να μη μετατραπεί η εκπαίδευση σε μια τεχνική-επαγγελματική μόνο κατεύθυνση.  Μπορεί να δημιουργηθούν οι συνθήκες και να λιγοστεύσουν οι τεχνικές δυσκολίες, αλλά συγχρόνως θα πρέπει να κερδίσει και τη δυνατότητα του διαλόγου, τη δυνατότητα να μη χάσει την ευλυγισία της η γνώση, να μην περιοριστεί σε δύο-τρία τεχνικά ζητήματα, είτε αυτά είναι στη φιλολογία είτε είναι στους μηχανικούς είτε είναι στη νομική.  Αυτά όμως λέγονται αλλά πώς γίνονται;  Και εκεί είναι η μεγάλη δυσκολία όπως σημείωσε χαρακτηριστικά.
Ο Πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Καθηγητής Γ. Μυλόπουλος  σε τηλεφωνική του παρέμβαση μας μίλησε για τον Δημ. Φατούρο ως έναν άνθρωπο, ο οποίος έχει αφιερώσει τη ζωή του στα πράγματα των γραμμάτων, στα πράγματα του πνεύματος και στην υπόθεση της δημόσιας παιδείας.
Ήταν ένας από τους κορυφαίους Καθηγητές, τους πρωτεργάτες της Πολυτεχνικής Σχολής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, μιας Σχολής η οποία σήμερα διακρίνεται όπως γνωρίζετε και μάλιστα συγκαταλέγεται μεταξύ των εκατό πρώτων, είναι στην 51η θέση από τις Πολυτεχνικές Σχολές όλου του κόσμου. 
Υπήρξε λοιπόν από τους ανθρώπους οι οποίοι ξεκίνησαν την Πολυτεχνική Σχολή στα τέλη της δεκαετίας του ‘50, ένας κορυφαίος Καθηγητής Αρχιτεκτονικής, με άποψη στα αρχιτεκτονικά πράγματα ο οποίος διαμόρφωσε συνειδήσεις Αρχιτεκτόνων επί σειρά δεκαετιών.  Με πολύ μεγάλο μελετητικό αρχιτεκτονικό έργο, με πολύ μεγάλο ερευνητικό αρχιτεκτονικό έργο και ο οποίος στη συνέχεια τιμήθηκε με την ψήφο των Πανεπιστημιακών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης και υπήρξε ο πρώτος Πρύτανης, μετά το νόμο του ‘82, τον 1268/82 ο οποίος στην πραγματικότητα εφάρμοσε, υλοποίησε τη μεγάλη τότε αλλαγή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης.  Ένας Πρύτανης, ο οποίος έχει αφήσει εποχή. 
Στη συνέχεια, κορύφωσε τη συμβολή του στα πράγματα της παιδείας με ένα πέρασμά του από το Υπουργείο Παιδείας, όπου εκεί είδαμε πραγματικά έναν δικό μας άνθρωπο, έναν άνθρωπο δηλαδή ο οποίος διακρίθηκε σε όλα τα αξιώματα της πανεπιστημιακής ζωής να θεσμοθετεί για θέματα παιδείας, προς όφελος της δημόσιας εκπαίδευσης και προς όφελος της δημόσιας παιδείας γενικότερα έχοντας ως γνώμονα ότι το Πανεπιστήμιο είναι ένας θεσμός κοινωνικός, έρχεται δηλαδή από την κοινωνία και επιστρέφει στην κοινωνία, δηλαδή τα αποτελέσματά του, τα προϊόντα του επιστρέφουν στην κοινωνία.  Άρα με την έννοια αυτή αυτός ο αμφίδρομος ρόλος, η αμφίδρομη σχέση του Πανεπιστημίου με την κοινωνία πρέπει να γίνει πιο έντονη, πρέπει να γίνει πιο ορατή
Για τη δωρεά 5.000 τίτλων βιβλίων που έχει πραγματοποιήσει ο Δ. Φατούρος στη Κεντρική Βιβλιοθήκη του ΑΠΘ ο Πρύτανης τόνισε ότι σε μια τέτοια εποχή η συλλογή, το χάρισμα, η δωρεά μιας τέτοιας συλλογής, ο εμπλουτισμός της βιβλιοθήκης ενός Πανεπιστημίου με τέτοια σπάνια συλλογή ενός ανθρώπου, ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του στα γράμματα, είναι νομίζω ό,τι πιο πολύτιμο υπάρχει και εμπεριέχει και ένα κορυφαίο συμβολισμό, ότι εκεί θα μάθετε, εκεί θα σπουδάσετε, εκεί κρύβεται η αλήθεια την οποία αναζητάτε εσείς οι νέοι άνθρωποι, μέσα στα βιβλία.
 Δηλαδή «εγώ πέρα από τη γενναιοδωρία του Μίμη του Φατούρου, την οποία διαβλέπω πίσω από αυτό, διαβλέπω επίσης και μία πολύ συμβολική κίνησή του, ότι η παρακαταθήκη μου προς εσάς, η κληρονομιά που έχω να σας αφήσω δηλαδή είναι αυτά τα βιβλία και αυτό νομίζω ότι του το χρωστάμε και θα του το χρωστάμε τα Ελληνικά Πανεπιστήμια του Μίμη του Φατούρου». 
Το πανεπιστήμιο είναι ένας κοινωνικός θεσμός που έρχεται από την κοινωνία και απευθύνεται στην κοινωνία Στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται η δική μας αντίδραση πρέπει να αποσκοπεί την αποκατάσταση της εικόνας του πανεπιστημίου στα μάτια της κοινωνίας. Αυτό είναι μία επίπονη δουλειά που απαιτεί από τη δική μας την πλευρά θεραπεία των τραυμάτων και των αδυναμιών μας, υπευθυνότητα, σύνεση στον τρόπο με τον οποίο θα διαχειριστούμε την κρίση που υφιστάμεθα σήμερα.
Η πανεπιστημιακή κοινότητα οφείλει να είναι πρωτοπόρα και να δείχνει τον δρόμο στην κοινωνία, καθώς είναι μέρος της πνευματικής ηγεσίας του τόπου. Με την έννοια αυτή, θεωρώ ότι η τεκμηριωμένη αντίστασή μας, η δημιουργική μας στάση απέναντι στις επιθέσεις και κυρίως η υποβολή προτάσεων τόσο στην Πολιτεία όσο και στην κοινωνία πλουτίζει τον δημόσιο διάλογο και ενισχύει τη δημοκρατία. Θεωρώ ότι τα πανεπιστήμια πρέπει να συμμετέχουν στον δημόσιο διάλογο με τρόπο θετικό και δημιουργικό. Τα πανεπιστήμια πρέπει να αποτελέσουν πρότυπα αντίστασης στην επίθεση που δέχεται σήμερα η ελληνική κοινωνία, μέσα από την οδό των επιχειρημάτων, των προτάσεων, της σκέψης και του διαλόγου.
Ανάμεσα στα νέα – ειδήσεις που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο της εκπομπής ξεχώρισαν:
•Οι υψηλές βαθμολογίες που συγκέντρωσαν οι  μαθητές/μαθήτριες του Δήμου Ηρακλείου Αττικής για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με την ευκαιρία της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων. Η μαθήτρια με τον υψηλότερο βαθμό πρόσβασης είναι η Μαρίνα Τ. (19,67) από το 4ο Λύκειο Ηρακλείου και εισάγεται στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ ο Κώστας Τσιώτης από το 1ο Λύκειο Ηρακλείου με το δεύτερο καλύτερο βαθμό πρόσβασης (19,64) εισάγεται στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Ε.Μ.Π.
•H παρουσίαση των τελικών αρχιτεκτονικών σχεδίων της Νέας Εθνικής Βιβλιοθήκης από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο στο χώρο του παλιού ιπποδρόμου (Τετάρτη 29 Ιουνίου στις 8.00 το βράδυ).
•Ο ορισμός από το Υπουργείο Παιδείας του νέου εφορευτικού συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης με Πρόεδρο τον Καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Μουτσόπουλο.
Η διαπίστωση ότι στη σύνθεση του εφορευτικού συμβουλίου που ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Παιδείας δεν συμπεριλαμβάνεται Βιβλιοθηκονόμος – Επιστήμονας της Πληροφόρησης  συνιστά μια δυσμενή εξέλιξη που θα επηρεάσει αρνητικά την προοπτική ανάδειξης και αναβάθμισης της  Εθνικής Βιβλιοθήκης.