«Αγάπα τον άνθρωπο, γιατί είσαι συ»

Εμβάθυνση στην “Ασκητική” του Νίκου

Καζαντζάκη από τη Λέσχη Ανάγνωσης

του Δήμου Ηρακλείου Αττικής

Η έβδομη συνάντηση της Λέσχης Ανάγνωσης της Βιβλιοθήκης του Δήμου Ηρακλείου Αττικής ήταν αφιερωμένη στην Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη. Πρόκειται για το φιλοσοφικό δοκίμιο του μεγάλου μας στοχαστή, του οποίου η συγγραφή ολοκληρώθηκε το 1922 και που συγκεντρώνει τη μεταφυσική, ηθική και οντολογική σκέψη και κοσμοθεωρία του.

Αρχικά, στη συζήτηση εντοπίστηκαν στοιχεία της βιογραφίας του Καζαντζάκη, και ειδικότερα εκείνα που υπήρξαν καθοριστικά στη ζωή του και στην εξέλιξη του πνεύματός του.
Στη συνέχεια, έγινε αρκετά εκτενής αναφορά στις ποικίλες επιρροές που διαμόρφωσαν την σκέψη του και συγκεκριμένα στην επίδραση του, μεταξύ άλλων, από τον Ηράκλειτο, τον Χριστό, τον Βούδα και τον ανατολίτικο μυστικισμό, τον Δαρβίνο, τον Ανρί Μπερξόν, τον Φρειδερίκου Νίτσε, τον Αρθούρο Σοπενχάουερ, τον Τζαίημς Τζόυς, τον Ζορμπά.
Επιπλέον, επισημάνθηκε η αποτύπωση της κοσμοαντίληψης του Καζαντζάκη στην σκιαγράφηση των ηρώων του, όπου εκεί διαφαίνονται τα τρία επίπεδα εξέλιξης της ανθρώπινης ύπαρξης στο δρόμο της προς την πλήρωση και τελείωση, προς τη θέωση.
Έπειτα από μία ερμηνευτική προσέγγιση του τίτλου του έργου, αναλύθηκαν οι κυριότεροι προβληματισμοί του στοχαστή σχετικά με την ουσία της ύπαρξης, την κατανόηση του Κόσμου και τη γνώση γενικότερα, την ελευθερία του ατόμου, την ατομική λύτρωση, την αθανασία της ψυχής και την απαθανάτιση του ανθρώπου. Στο ίδιο πλαίσιο, συζητήθηκαν η σχέση του ανθρώπου με τη φύση και το σύμπαν, η σχέση του με τον άνθρωπο και το θείο, έννοιες και αξίες όπως το χρέος, η θυσία, η άσκηση -με τη μυστικιστική έννοια του όρου- κι η αγάπη, ως οι μέγιστες αρετές, καθώς και το δυισμό της ανθρώπινης φύσης, όπως αυτή εντοπίζεται στα αντίθετα σάρκα-πνεύμα, νους-καρδιά, ζωή-θάνατος, η φιλίωση των οποίων οδηγεί τον άνθρωπο στο Θεό, στην ακεραιότητά δηλαδή της υπόστασής του, στην πλήρη αρμονία και ελευθερία της ύπαρξής του, στην υπέρβαση της χοϊκής του υπόστασης. Έτσι, με βάση την κοσμοθεώρηση του Καζαντζάκη, επιχειρήθηκε και η ερμηνεία όρων και εννοιών όπως φλόγα, πυρ, κραυγή, πνοή, χάος, άβυσσος, στιγμή και σιγή.
Με ένα λόγο δυναμικό, χειμαρρώδες και ορμητικό, με γλώσσα τολμηρή κι εκφραστική γεμάτη εικόνες, σύμβολα, ο Καζαντζάκης μας κάνει δέκτες του στοχασμού και οραματισμού του για τον άνθρωπο και τη ζωή, που δεν άλλο παρά ένας συνεχής αγώνας, μία διαρκής ανάβαση.
Κατά τη συνάντηση, διαβάστηκαν και ερμηνεύτηκαν αποσπάσματα από την Ασκητική, αλλά και από το Έτσι μίλησεν ο Ζαρατούστρα του Νίτσε, από τα Άπαντα του Ηράκλειτου σε μία προσπάθεια να διευκρινιστούν κοινά σημεία των φιλοσοφικών αναζητήσεων του Καζαντζάκη με τους δύο αυτούς μεγάλους φιλόσοφους. Επίσης, ακούστηκαν αποσπάσματα από την Αναφορά στον Γκρέκο του Καζαντζάκη, που αποτελεί το αποκορύφωμα και το καταλάγιασμα της πνευματικής πορείας και του φιλοσοφικού στοχασμού του.
Είναι φανερό ότι ο χρόνος που διαρκεί μία Λέσχη Ανάγνωσης είναι πολύ λίγος προκειμένου να προσεγγιστεί σε όλες του τις παραμέτρους ένα τόσο ανήσυχο, ελεύθερο και δημιουργικό πνεύμα και ένα έργο τόσο περιεκτικό σε συμβολισμούς, ιδέες και στοχασμούς, όπως είναι η Ασκητική. Για το λόγο αυτό προτιμήθηκε κι επιχειρήθηκε μία πιο σφαιρική προσέγγιση του συγγραφέα και στοχαστή Νίκου Καζαντζάκη προκειμένου να κατανοηθεί όσο το δυνατό καλύτερα ο λόγος και η σκέψη του.

Στις 13 Ιουνίου η τελευταία συνάντηση
Σημειώνεται ότι η συζήτηση θα επεκταθεί στην όγδοη και τελευταία για τη φετινή χρονιά συνάντηση των μελών της Λέσχης Ανάγνωσης, στις 13 Ιουνίου, και της οποίας, κατά τα άλλα, η θεματική δεν θα επικεντρωθεί σε ένα συγκεκριμένο βιβλίο. Κάθε μέλος θα παρουσιάσει ένα ποίημα ή ένα μικρό απόσπασμα επιλεγμένο μεταξύ των κειμένων που απασχόλησαν τη Λέσχη μέσα στη χρονιά ή από ένα βιβλίο ή αγαπά ιδιαίτερα στο πλαίσιο των όσων ειπώθηκαν και της όποιας θεματολογίας προβλημάτισε τα μέλη κατά τη διάρκεια των συναντήσεών τους.
Τέλος, αναφέρεται ότι, μετά το πέρας της συζήτησης, πραγματοποιήθηκε η συνάντηση με τα μέλη της πρώην Κινηματογραφικής Λέσχης, που λειτουργούσε στο Δήμο Ηρακλείου, τους Τάκη Μπαστέα (πρώην υπεύθυνο του Δημοτικού Κινηματογράφου Νοσταλγία), Γιώργο Πολύζο και Λευτέρη Λαγόπουλο, με σκοπό να συζητηθεί η δυνατότητα και το εν δυνάμει πλαίσιο συνεργασίας, προκειμένου να ενταχθεί, κατόπιν επιθυμίας των μελών της, η δράση “Λογοτεχνία και Κινηματογράφος” στις δραστηριότητες της Λέσχης Ανάγνωσης.