O Νότης Μαυρουδής στο Χ-τύπο: «Η τέχνη οφείλει να αποκτήσει ισχυρότερη φωνή»

Σε ένα ταξίδι… «Ερωτικό» μέσα από τη φωνή του Γιάννη Κότσιρα μας καλούν οι μελωδίες του σπουδαίου συνθέτη Νότη Μαυρουδή σε ένα από τα τραγούδια που συνθέτουν τη νέα του δισκογραφική δουλειά με τίτλο «Οχτώ κρυφές Μπαλάντες».

Ο κ. Μαυρουδής όπως μόνο αυτός ξέρει πήρε τους στίχους της Μάγδας Κατσάκου και τους μεταμόρφωσε σε μια μοναδική έκρηξη συναισθημάτων που κρατά “ζωντανό” τον ακροατή από την πρώτη νότα.

Ο καταξιωμένος καλλιτέχνης που έχει συνεργαστεί με τα μεγαλύτερα ονόματα του ελληνικού τραγουδιού, ενώ έχει μελοποιήσει τα ποιήματα κάποιων εκ των σπουδαιότερων ποιητών μας όπως είναι ο Ελύτης και ο Χατζηδάκις, μας μιλά για τη νέα αυτή δουλειά, τη διαδικασία της δημιουργίας αλλά και το ρόλο της τέχνης στην κοινωνία, σε μια συζήτηση που δεν πρέπει να χάσετε.

Ξεκινώντας, ας μιλήσουμε για την πιο πρόσφατη κυκλοφορία σας σε συνεργασία με τον κ. Γιάννη Κότσιρα στο τραγούδι «Ερωτικό» (Τη νύχτα εκείνη). Πώς εμπνευστήκατε τη μελωδία και τι αίσθηση θέλατε να δώσετε στον ακροατή;

Δεν μπόρεσα ποτέ να διατυπώσω την πνευματική διαδικασία της δημιουργικής στιγμής. Όχι πως δεν την γνωρίζω· έχω κάνει γύρω στα 35 άλμπουμ με τραγούδια δικά μου, αλλά και με διασκευές· απλώς, επειδή εμπλέκομαι συχνά σε αυτή την καθαρά π ν ε υ μ α τ ι κ ή κατάσταση, έχω «χάσει» τον τρόπο διατύπωσης ώστε να δώσω στον αναγνώστη με σαφήνεια την… συνταγή. Όχι, δεν υπάρχει ένας μόνο τρόπος δημιουργίας αλλά πολλοί. Ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Ωστόσο, δεν μπορώ να δημιουργήσω με βάση μια «παραγγελία» για τον Κότσιρα, την Κωχ, ή τη Μουτσάτσου. Ξεκινάω ελεύθερος και απερίσπαστος να δημιουργήσω ό,τι μου προκύψει… Μετά, νιώθω! Δηλαδή οι σκέψεις μου, με οδηγό την μελωδία, με κάνουν να σκέφτομαι και να καταλήγω στην καταλληλότερη, κατ’ εμέ, φωνητική χροιά. Το «Ερωτικό» στους στίχους της Μάγδας Κατσάκου, με κάνει να πιστεύω πως δεν «χωράει» άλλη φωνή, πέρα από του Γιάννη Κότσιρα.

Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον κ. Κότσιρα και την κα Μάγδα Κατσάκου που έγραψε τους στίχους;

Φιλικότατη, αγαπησιάρικη, εποικοδομητική! Είχα μπροστά μου δυο προσωπικότητες οι οποίες, ο καθένας στο είδος του, έχουν αποδείξει την πνευματική τους υπόσταση. Ο Κότσιρας εδώ και χρόνια, η Κατσάκου με τη στιχουργική της κατάθεση, μου έδωσαν την ευκαιρία να δουλέψω τόσο, ώστε να βγει ένα ατμοσφαιρικό τραγούδι, εστιασμένο σε αυτό που νιώθω ως ε ρ ω τ ι κ ό στοιχείο.

Το τραγούδι περιλαμβάνεται στον καινούργιο δίσκο σας «Οχτώ κρυφές Μπαλάντες». Τι άλλο να περιμένουμε από το άλμπουμ; Υπάρχει κάποιο κομμάτι που ξεχωρίζετε προσωπικά;

Κοιτάχτε, αγαπάω όλα τα τραγούδια μου αφού είναι κάτι σαν πνευματικά μου τέκνα. Ακόμα και κάποια που τα «πέταξα» στο καλάθι των αχρήστων επειδή δεν έκρινα ως καλά. Ήταν όμως για μένα μια άσκηση, μια δοκιμασία, μια συγκριτική όψη προς εκείνα τα τραγούδια που αποφασίζω να δημοσιεύσω και να εκπροσωπούν.

Τι να περιμένω λοιπόν από τις «Οχτώ κρυφές μπαλάντες»; Να πουλήσω, να πλουτίσω, να εμπορευθώ, να γίνω ο δημοφιλέστερος συνθέτης του Πλανήτη Γη, να αδειάσω όλες τις εισπράξεις των ταμείων του Ogdoo Music Group και να τις βάλω στην τσέπη μου, να ικανοποιήσω την χρηματική μου βουλιμία!!! Ας προσγειωθούμε.

Το άλμπουμ «Οχτώ κρυφές μπαλάντες», με τις ερμηνείες της αηθαλούς Κωχ, του γοητευτικού Κότσιρα και της φρέσκιας πάντα Μουτσάτσου, είναι μια συλλογή οχτώ τραγουδιών όπως και τόσα άλμπουμ των συναδέλφων μου. Στη δύστροπη εποχή για την ελληνική δισκογραφία του 2022, ελπίζω να μην περάσει απαρατήρητη αυτή η ερωτική-υπαρξιακή-συναισθηματική-μοναχική ατμόσφαιρα η οποία καταγράφει με βάθος και στοχασμό τις πολλαπλές και απέραντες διαστάσεις της ερωτικής μας ύπαρξης που απασχολεί, αιώνες τώρα, όλους τους ανθρώπους της οικουμένης. Δεν περιμένω τίποτα άλλο (μαζί με τη Μάγδα Κατσάκου) από τη θετική κριτική του κόσμου που θα ακούσει τα τραγούδια μας σε αυτή την πρώτη συνεργασία με το Ogdoo Music Group, τον Χρήστο Ασημακόπουλο και τους ανθρώπους του, που δουλέψανε για να δημιουργηθεί αυτή η εντυπωσιακή έκδοση του βιβλίου με ένθετο το CD.

Ποια καλλιτεχνική σας στιγμή ή δουλειά έχει “χαραχτεί” πιο έντονα στο μυαλό και την καρδιά σας;

Πολλές και ποικίλες. Θα χρειαστώ πολλές σελίδες για να τις αναφέρω μια που ο χρόνος μου έχει αρχίσει να μακραίνει πολύ, βρε παιδί μου… Για σκέψου: πώς να χωρέσω 77 χρόνια εμπειριών μέσα σε μια παράγραφο; Ας πω πως μια γόνιμη πνευματική «στιγμή» ήταν η δεκαετία του 1960! Εποχή που μου πρόσφερε γνώση, καλλιέργεια, διαμόρφωση προσωπικότητας, επικοινωνιακές σχέσεις και, κ υ ρ ί ω ς, η επαφή και η μελέτη μου με οδηγό την κλασική κιθάρα, η οποία με έβαλλε για τα καλά στα βάθη της μουσικής τέχνης.

Ως γνωστόν έχετε συνεργαστεί με μεγάλους ποιητές (ανάμεσά τους και ο Οδυσσέας Ελύτης) και έχετε μελοποιήσει ποιήματά τους. Τι διαφορά έχει για σας η μελοποίηση ενός ποιήματος με τη σύνθεση ενός τραγουδιού;

Ο ποιητικός λόγος είναι μια ελληνική έμμεση «διαστροφή» που υπάρχει αναμφισβήτητα στο DNA της κοινωνίας μας σε εθνικό επίπεδο. Στο ελληνικό τραγούδι, έχει καταγραφεί μια σπουδαία και φωτεινή παράδοση στον μουσικοποιητικό λόγο. Από τον αρχαίο λυρισμό, στα βάθη του χρόνου, ώσπου να φτάσουμε στην βαθύτατη γενιά των ποιητών του 1930 και στους νεότερους ποιητές, μεσολάβησε πολύς χρόνος. Ιδιαίτερα από το ’60 κι έπειτα συνέβη μια «έκρηξη»· θαρρείς και ένα γιγάντιο χέρι έδειξε τον δρόμο της μελο-ποίησης η οποία πέρασε στους κόλπους της ελληνικής δισκογραφίας. Δεν χωράει αμφιβολία πως ο Θεοδωράκης και ο Χατζιδάκις πρωτίστως, τοποθέτησαν από την αρχή ψηλά τον πήχη της ποιοτικής διάστασης· σχηματίστηκε κάτι σαν «βαριά κληρονομιά» και ήταν πολλοί οι ακόλουθοι μιας τέτοιας πορείας.

Έτσι, με το πέρασμα των δεκαετιών, διαμορφώθηκαν δυο πλευρές της τραγουδοποιίας μας: το τραγούδι του ποιητικού λόγου και το τραγούδι με στίχους. Δημιουργήθηκε ένα στιχοποιητικό είδος που το συνέχισαν νεότερες γενιές τραγουδοποιών οι οποίοι επεξεργάστηκαν έναν συνδυασμό της βαθύτερης συγχώνευσης του ποιητικού λόγου πιο έμμετρο, με ρίμες που βοηθούν την τέχνη του τραγουδιού ώστε να γίνει πιο αντιληπτό και άμεσο στο ευρύτερο κοινό. Να προσθέσω πως παρ’ όλη την αναγκαιότητα αυτού του είδους, κρατάω τις επιφυλάξεις μου για πολλές τέτοιες εργασίες οι οποίες κατέληξαν στο να εξελιχθεί ως ένα «διαβατήριο» δήθεν υψηλής πνευματικής υπόστασης…

Νιώθω όμως τυχερός που βίωσα τις γνωριμίες-συνεργασίες μου μέσα στο χρόνο, με πολλές σημαντικές γνωριμίες ποιητικών-μουσικών-εικαστικών-του θεάτρου, της λογοτεχνίας· παράλληλα, νιώθω πως στη σύγχρονη εποχή, δεν λείπουν οι στιχοποιητές, που μπορούν και καταγράφουν το σύγχρονο αντιφατικό τοπίο της ελληνικής ψυχοσύνθεσης…

Ασχολείστε και με τη συγγραφή και την αρθρογραφία. Τι είναι αυτό που σας “βγαίνει” πιο αβίαστα όταν θέλετε να δημιουργήσετε; Οι λέξεις ή οι νότες;

Είναι κάτι παράξενο! Η συγγραφή και η σύνθεση είναι δυο παράλληλες πνευματικές διεργασίες με πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Ξεκινάει με την επιλογή ενός θέματος που να κεντρίζει το ενδιαφέρον μου, και ακολουθούν η επεξεργασία, η καταγραφή, ο σκελετός της πορείας, στολίδια και ποικίλματα, στίξεις, σιωπές, αλληγορίες, συμβολισμοί και άλλα κοινά «εργαλεία» σύνθεσης. Δεν μπορώ να διατυπώσω τις βαθύτερες ομοιότητες, αλλά είμαι πεπεισμένος επειδή τις συναντάω τόσο στη μουσική σύνθεση, όσο και στη γραφή του πεζού λόγου. Όπως και στη γραφή, έτσι και στη μουσική· όταν μελοποιώ έναν στίχο, έναν ποιητικό λόγο, με βοηθάει το ξεκίνημα μιας εισαγωγής η οποία θα προετοιμάσει την ατμόσφαιρα που θα με οδηγήσει στην εξέλιξη. Το ίδιο και σε ένα κείμενο· όταν βρίσκω το θέμα μου, δουλεύω ένα προσχέδιο που με οδηγεί στην απνευστί ανάπτυξή του! Ω του θαύματος! Ξαφνικά, οι σκέψεις και τα δάχτυλά μου ρέουν πάνω στο πληκτρολόγιο του υπολογιστή…

Υπήρξε κάποια στιγμή στη ζωή σας που να σας ώθησε στη σκέψη να αφήσετε τη δημιουργία και να αλλάξετε πορεία;

Αν συνέβαινε αυτό, θα ήταν ένα εφιαλτικό όνειρο! Η μουσική μέσω κιθάρας με διαμόρφωσε αυτό που είμαι. Ζω και σκέφτομαι με κορμό αυτή τη διαμόρφωση και έτσι πορεύτηκα στην προσωπική μου διαδρομή. Εκεί πάνω έχτισα τον χαρακτήρα και τις όποιες καλλιτεχνικές μου εμμονές. Με βάση αυτά τα στοιχεία έκανα τις επιλογές μου και επέλεξα να ζήσω με τη σύντροφό μου και να δημιουργήσω τον οικογενειακό μου ιστό. Πώς «αφήνεις» το καράβι που επέλεξες; Θα πνιγείς, ή, στην καλύτερη περίπτωση, θα βγάλεις τη νύχτα μόνος, σε βραχονησίδα…

Προσωπικά τι σας αρέσει να ακούτε στον ελεύθερο χρόνο σας; Υπάρχουν δημιουργοί ή ερμηνευτές της νεότερης γενιάς που ξεχωρίζετε;

Βεβαίως και υπάρχουν, μόνο που οφείλεις να τους ψάξεις. Να περιηγηθείς στο πληθωρικό διαδίκτυο, να υπομείνεις τη διαφημιστική υστερία και να επισημάνεις εκείνο που σου πάει. Όχι πολύ παλαιότερα, ψάχναμε στα ραδιόφωνα και στα δισκάδικα. Τώρα αυτό δεν είναι εύκολο. Κοστίζει και τα δισκάδικα είναι λίγα. Η προσφορά της αγοράς συνεχίζει απτόητη προωθώντας έναν μουσικό… π ο λ τ ό που είναι ικανός να σε παραπλανήσει. Ωστόσο, δεν λείπουν οι καλές φωνές, σποραδικά καλά τραγούδια, βαθύς στίχος. Το κυριότερο όλων όμως είναι η αισθητική επιρροή (και εξάρτηση) από ένα είδος fast food το οποίο έχει επικρατήσει στο μεγαλύτερο μέρος του παραγόμενου ελληνικού τραγουδιού καθώς και του ευρύτερου κοινού. Δεν ακούω τα πάντα. Επιλέγω ό,τι αισθάνομαι πως συνάδει με τον ψυχικό μου κόσμο και τη διάθεση της στιγμής. Από ελληνικής πλευράς μου αρέσουν τα σοβαρά παλιά ελαφρά, το ρεμπέτικο του ’30, του ’40, του ’50, καθώς και το κίνημα του Μίκη-Μάνου με πολλά άλλα της εποχής. Πολλά τραγούδια από το ελληνικό ροκ του ’80 και με απωθούν οι περισσότερες ηλεκτρονικές μπιτάτες διασκευές που μου χαλάνε το πεδίο της μνήμης μου.

Ποιος πιστεύετε ότι πρέπει ο ρόλος της τέχνης απέναντι σε όσα συμβαίνουν στην κοινωνία;

Όπως διαμορφώνονται οι καιροί μας, οι διεθνείς ισορροπίες, οι ψυχώσεις, η ανασφάλεια, η ακρίβεια, η φτώχεια, η εκμετάλλευση, η διαπίστωση πως από μόνος του ο πολιτισμός δεν θεραπεύει, η καταπάτηση των ατομικών δικαιωμάτων, η βία, οι πόλεμοι και μερικές ακόμα χιλιάδες προβλήματα, η Τέχνη οφείλει να αποκτήσει ισχυρότερη φωνή. Αυτός είναι και ο «ρόλος της».

Οι Τέχνες ίσως να οδηγήσουν την ανθρωπότητα να αντιληφθεί πως υπάρχουν για να λειάνουν τις ζωές ώστε να αναπτυχθεί στις κοινωνίες η πνευματικότητα και η αισθητική. Όταν ο άνθρωπος βλέπει το άσχημο, το άδικο, το ψέμα, την καταστροφή, να είναι σε θέση να κρίνει, να επιλέγει και να διεκδικεί. Τότε, ακόμα και οι ερωτικές «Οχτώ κρυφές μπαλάντες» μπορούν να ενταχθούν μέσα στο πεδίο της έμμεσης πολιτικής τέχνης…

Έχετε άλλα σχέδια για το μέλλον;

Πάντα! Αν δεν είχα σχέδια θα λεγόμουν υπερήλικας. Είμαι μόνο 77 χρονών και νιώθω την ανάγκη να προετοιμάζομαι και να προγραμματίζω την επόμενη… δεκαετία μου. Εξάλλου, το γήρας έρχεται όταν υπάρχει αδράνεια, ακινησία και απουσία οράματος. Αρκεί, αυτό που υπολείπεται να ζήσουμε να είμαστε υγιείς· μόνο τότε θα είμαστε δ η μ ι ο υ ρ γ ι κ ο ί. Τότε, οι «Οχτώ κρυφές μπαλάντες», μπορούν να γίνουν χίλιες οχτώ… Περιμένετε και θα δείτε…