«Η Οδύσσεια της Ιθάκης»: Ο Γεράσιμος Λυκούδης μιλά στο Χ-τύπο για το νέο του βιβλίο, την Κεφαλονιά και τον πολιτισμό στη Νέα Ιωνία

Μετά από εργασία έξι ετών και προσπάθειες άλλων δύο, ο κ. Γεράσιμος Λυκούδης, γνώριμος στο χώρο των τεχνών και του πολιτισμού, κυκλοφόρησε το σύγγραμμα του με τίτλο «Η Οδύσσεια της Ιθάκης: Ο Όμηρος – Η εποχή των επών – Συγκριτική μελέτη των θεωριών για την Ομηρική Ιθάκη».

Το σύγγραμμα αποτελείται από 652 σελίδες, έχει πλούσια βιβλιογραφία, περιλαμβάνει φωτογραφικό υλικό, χάρτες, σχεδιαγράμματα, 676 υποσημειώσεις και παραπομπές και προλογίζεται από τον Διδάσκοντα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο κ. Δημήτριο Μεταλληνό.

Ο Χ-τύπος είχε την τιμή να συνομιλήσει με τον κ. Λυκούδη σε μια αποκλειστική συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης:

Θα θέλατε να μας πείτε δύο λόγια για το βιβλίο; Τι σας παρακίνησε στο να ξεκινήσετε αυτή την έρευνα;

«Το θέμα της ομηρικής ιθάκης δεν είναι σημερινό. Βέβαια, κάποια στιγμή κατά την αρχαιότητα, το νησί που ονομάζεται σήμερα Ιθάκη πήρε αυτό το όνομα. Όταν όμως σε νεότερους χρόνους και στην αρχαιότητα ψάξανε κάποια να ταυτίσουν την περιγραφή που κάνει ο όμηρος για την πατρίδα του την Ιθάκη, με το νησί που πήρε το όνομα Ιθάκη, είδαν ότι αυτές οι περιγραφές δεν ανταποκρόινονται στο τοπίο και στους τόπους γενικά της σημερινής ιθάκης. Έτσι, δημιουργήθηκε το ερώτημα αν αυτή είναι η πραγματική Ιθάκη, η ομηρική δηλαδή Ιθάκη, αυτή που περιγράφει ο Όμηρος. Και άρχισαν οι αναζητήσεις. Το νησί το συγκεκριμένο επειδή έχει κάποια ορισμένα χαρακτηριστικά, που δεν ταιριάζουν, ο Όμηρος κάνει λόγο για «νερά» που τρέχουν στην Ιθάκη, ενώ ουσιαστικά το νησί αυτό είναι άνυδρο, έχει ελάχιστες μικρές πηγές, ενώ έμεινε για μεγάλα χρονικά διαστήματα και ακατοίκητο για διάφορους λόγους. [..] Ως εκ τούτου, δημιουργήθηκε αυτή η αμφισβήτηση, και μέσα εκεί στηρίζεται η έρευνα, και βέβαια έρευνες έχουν κάνει πάρα πολλοί. Εγώ είμαι ένας από τους πολλούς που έχουν κάνει παρόμοια έρευνα. Υπάρχουν λοιπόν πολλές θεωρίες για το που θα μπορούσε να είναι η Ιθάκη. Από τις πιο απίθανες μέχρι τις πιο πιθανές. Εγώ εξετάζω την περίπτωση της σημερινής βέβαια Ιθάκης, της Κεφαλονιάς, όπου υπάρχουν 2 διαφορετικές τοποθεσίες που υποστηρίζουν ότι εκεί είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του Οδυσσέα και της Λευκάδας.[…]

Σημειωτέον ότι στη σημερινή Ιθάκη της εποχής εκείνης, την μυκηναϊκή, δεν υπάρχουν αξιόλογα ευρήματα που να τεκμηριώνουν κάτι τέτοιο. Δηλαδή δεν βρεθεί ούτε ένας τάφος της εποχής εκείνης σε αντίθεση με την Κεφαλονιά που οι τάφοι της εποχής εκείνηες είναι πάρα πολλοί. Όταν ξεκίνησα να γράφω το έργο, είδα πως αν δεν αναφερθώ και στο δημιουργό του έργου, τον Όμηρο, να ξεκαθαρίσω κάποια πράγματα καταρχήν στο δικό μου μυαλό, και μετά να δώσω και στον αναγνώστη όσα μπόρεσα να βρω κι εγώ στν πορεία, θα έμενε ελειπές το έργο. Ως εκ τούτου άρχισα να ψάχνω το λεγόμενο ομηρικό ζήτημα, για το αν ο Όμηρος ήταν φυσικό πρόσωπο, για το αν τα έργα ήταν δικά του, πότε έζησε, πού ήταν η πατρίδα του. Όλα αυτά βγαίνουν μέσα από την έρευνα και εκφράζω τις δικές μου απόψεις.»

Ο κ. Λυκούδης συνέχισε δίνοντας έμφαση στην ανάγκη της αναζήτησης του ίδιου του Ομήρου για την εγκυρότητα της έρευνας αναφέροντας:

«Όσον αφορά τα μέρη του έργου, προσπαθώ με αυτά να αποδείξω ότι υπάρχει ιστορικότητα σε αυτά που λέει ο Όμηρος. Γιατί βέβαια την εποχή του, που προσωπικά πιστεύω ότι είναι μερικά χρόνια μετά τα τρωικά, δηλαδή εγώ πιστεύω ότι ήταν εγγονός του Οδυσσέα και από πρώτο χέρι ειχε ακούσει αυτά. Ότι ήταν άποικος, με το πρώτο κύμα αποκισμού στη Μ. Ασία και γι’αυτό θεωρείαι ότι ήταν από τη Σμύρνη. Εν πάσει περιπτώσει θεωρώ ότι αυτά που γράφει είναι αφηγήσεις του παππού του Οδυσσέα. Την εποχή λοιπόν εκείνη ό,τι αφηγήσεις έκανε κάποιος τις έκανε με την μορφή των επών, Δεν υπήρχε η επιστήμη της ιστορίας όπου κατέγραφαν τα γεγονότα ακριβώς όπως γινόντουσα. Το έπος ήταν για να τα ακούει ο κόσμος μέσω του ραψωδού για να θυμάται αυτά που είχε ακούσει από τους δικούς του. Μέσα στο έπος υπάρχει και ο μύθος, υπάρχει και η αλληγορία, όπως με τον Κύκλωπα. Είχε όμως και ιστορικά γεγονότα μέσα; Αυτό είναι ένα ερώτημα αιώνων που κάποιοι ακόμα αμφισβητούν. Όμως η Τροία βρέθηκε, και βρέθηκε σε πολλά επίπεδα, και στο επίπεδο που συμπίπτει κατά την άποψή μας την εποχή του τρωικού πολέμου, υπάρχουν ίχνη πυρκαγιάς. Ότι κάηκε η πόλη. Βρέθηκαν οι Μυκήνες, βρέθηκε το παλάτι του Νέστορα κ.α. […]

Όλα αυτά λοιπόν, με όλες τις κατά την άποψή μου αποδείξεις, που είναι είτε από αρχαίες, είτε από νεότερες πηγές, είτε από ευρήματα, όλα αυτά αναφέρονται μέσα σε αυτή την εργασία, η οποία όπως γράφω είναι μια εργασία 6 ετών, πολύ επίπονη. Στην κυριολεξία νυχθημερόν ολοκληρώθηκε σε 6 χρόνια και κατάφερα να την εκδώσω. Τώρα θα κάνω 2 παρουσίασεις στην Κεφαλονιά μια στο Ληξούρι και μια στο Αργοστόλι, και βέβαια και στην Αθήνα θα κάνω κι εκεί μια παρουσίαση.»

Το νησί σας, η Κεφαλονιά έπαιξε ρόλο στο να ξεκινήσετε την έρευνα πάνω στις θεωρίες για την ομηρική Ιθάκη;

«Η καταγωγή μου από την Κεφαλονιά δεν έπαιξε ρόλο. Μελέτησα, είδα και με έπεισε περισσότερο η άποψη του Τουμασάτου. Δεν ήταν ο πρωτοπόρος σε ό,τι αφορά την Κεφαλονιά, έχουν γραφτεί και άλλα. Όπως και είναι πολλοί υποστηρικτές της άποψης ότι το δυτικότερο κομμάτι της Κεφαλονιάς, η Παλική, γιατί εγώ λέω ότι είναι ο «Δήμος της Ιθάκης» και το άστυ, ότι δεν είναι χωρισμένο από την Κεφαλονιά όπως λένε άλλοι. Όμως εδώ μου δόθηκε η ευκαιρία στην τοπική βιβλιοθήκη την Κοργιαλένειο που είναι μια εξαιρετική βιβλιοθήκη, να βρω βιβλία και ξένων και Κεφαλλήνων που αναφέρονταν στην ιστορία της Κεφαλονιάς και μέσα από εκεί κάθισα και μελέτησα όσο μπορούσα το θέμα για να είμαι όσο γίνεται πιο αντικειμενικός. Βέβαια, πάντοτε σε ένα έργο είτε ερευνητικό, είτε ιστορικό υπάρχει και η υποκειμενικότητα.»

Ασχολείστε και με τη ζωγραφική. Τι σας εμπνέει σε αυτό τον τομέα;

«Εγώ έμαθα αρχικά αγιογραφία σε μια σχολή και μετά έκανα τη ζωγραφική μου που είναι επηρεασμένη από εκεί. Όχι όμως να κάνω αγιογραφίες, το στυλ είναι τέτοιο. Και έχω κάνει αρκετές εκθέσεις και στη Νέα Ιωνία και στη Φιλαδέλφεια.»

Όσον αφορά γενικά τον τομέα του Πολιτισμού, θεωρείτε ότι υπάρχει ενασχόληση από τους Δήμους; Πιστεύετε ότι θα έπρεπε να γίνονται περισσότερες δράσεις;

«Υπάρχουν δήμοι και δήμοι, δεν είναι όλοι το ίδιο. Στο Δήμο μας (Νέα Ιωνία) υπάρχει μια παράδοση στο πολιτισμό που βέβαια έχτισαν και σύλλογοι μικρασιατικοί, καθώς οι μικρασιάτες είχαν πάντα ενδιαφέρον για τον πολιτισμό τους. Τουλάχιστον έχω να καταγράψω και στο βιογραφικό μου ότι από την αρχή που δημιουργήθηκε του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. είμαι μέρος του Δ.Σ. και έχω εργαστεί πολύ για αυτό, χωρίς να θέλω να περιαυτολογήσω, όχι μόνο εγώ βέβαια, αν και δεν είναι πάρα πολλοί γενικά. Όμως επειδή υπάρχουν πολλοί σύλλογοι, και όχι μόνο προσφυγικοί, η Νέα Ιωνία πάντα είχε παράδοση. Το ίδιο και η Φιλαδέλφεια, αλλά και η Αθήνα ως πρωτεύουσα, έχει και τη δυνατότητα και τους χώρους.»

Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον; Έχετε κάτι καινούργιο κατά νου;

«Έχω ήδη μια έτοιμη εργασία που θα προσπαθήσω να την εκδόσω. Έχω γράψει επίσης ένα libretto για ομηρική όπερα που χρειάζεται όμως και κάποιον να το μελοποιήσει, είναι ένα όνειρο αυτό. Τώρα κυρίως βάζω τις βάσεις μια αναζήτησης για τις βασικές κοινωνικές αρχές που βγαίνουν μέσα από τα έπη του Ομήρου. Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις των ανθρώπων, τις σχέσεις των μελών της οικογένειας, πως αντιμετώπιζαν τους θεούς, ο νόμος που ισχύει, όλες αυτές οι κοινωνικές δομές.»