Όλα‭ ‬για‭ ‬την‭ ‬Υπογονιμότητα‭ ‬στα‭ ‬ζευγάρια

Υπογονιμότητα ονομάζεται‭ ‬η‭ ‬αδυναμία‭ ‬ενός‭ ‬ζευγαριού‭ ‬για‭ ‬γονιμοποίηση‭ ‬μετά‭ ‬την‭ ‬πάροδο‭ ‬τουλάχιστον‭ ‬ενός‭ ‬έτους‭ ‬κατά‭ ‬την‭ ‬διάρκεια‭ ‬του‭ ‬οποίου‭ ‬το‭ ‬ζευγάρι‭ ‬είχε‭ ‬φυσιολογικές‭ ‬και‭ ‬ελεύθερες‭ ‬σεξουαλικές‭ ‬σχέσεις‭.‭ ‬ Εάν‭ ‬100‭ ‬σεξουαλικά‭ ‬ενεργά‭ ‬ζευγάρια‭ ‬δεν‭ ‬χρησιμοποιήσουν‭ ‬καθόλου‭ ‬κάποια‭ ‬μέθοδο‭ ‬αντισύλληψης‭ ‬τότε‭ ‬περίπου‭ ‬τα‭ ‬80‭ ‬θα‭ ‬επιτύχουν‭ ‬εγκυμοσύνη‭ ‬σε‭ ‬διάστημα‭ ‬ενός‭ ‬έτους.
Η‭ ‬υπογονιμότητα‭ ‬μπορεί‭ ‬να‭ ‬οφείλεται‭ ‬σε:‭

–   Διαταραχές‭ ‬της‭ ‬ωοθυλακιορηξίας‭ (‬15-20%‭)
–  ‬  Ανωμαλίες‭ ‬του‭ ‬τραχήλου‭ ‬της‭ ‬μήτρας‭ (‬10%‭)
–    ‬Διαταραχές‭ ‬από‭ ‬τις‭ ‬σάλπιγγες‭ ‬και‭ ‬τις‭ ‬ωοθήκες‭ (‬30%‭)
–    ‬Διαταραχές‭ ‬της‭ ‬μήτρας‭ ‬και‭ ‬του‭ ‬ενδομητρίου‭ (‬5%‭)
–    ‬Διαταραχές‭ ‬του‭ ‬αντρικού‭ ‬σπέρματος‭ (‬30-50%‭)
-‭    ‬Σε‭ ‬ποσοστό‭ ‬10-20%‭ ‬παρά‭ ‬τον‭ ‬σχολαστικό‭ ‬έλεγχο‭ ‬δεν‭ ‬ανευρίσκεται‭ ‬κάποιο‭ ‬αίτιο‭ (‬ανεξήγητη‭ ‬υπογονιμότητα‭)

Για‭ ‬τη ‬διερεύνηση‭ ‬της‭ ‬υπογονιμότητας‭ ‬συστήνονται‭ ‬αιματολογικές‭ ‬εξετάσεις,‭ ‬υπερηχογράφημα‭ ‬μήτρας‭ ‬και‭ ‬ωοθηκών,‭ ‬υστεροσαλπιγγογραφία,‭ ‬διαγνωστική‭ ‬λαπαροσκόπηση‭ ‬για‭ ‬την‭ ‬γυναίκα‭ ‬και‭ ‬σπερμοδιάγραμμα‭ ‬για‭ ‬τον‭ ‬άντρα.‭ ‬Ανάλογα‭ ‬με‭ ‬τα‭ ‬ευρήματα‭ ‬συστήνεται‭ ‬φαρμακευτική‭ ‬αγωγή‭ ‬ή‭ ‬κάποια‭ ‬μέθοδος‭ ‬υποβοηθούμενης‭ ‬αναπαραγωγής‭ (‬πρόκληση‭ ‬ωοθυλακιορηξίας,‭ ‬ενδομητρική‭ ‬σπερματέγχυση IUI,‭ ‬εξωσωματική‭ ‬γονιμοποίηση IVF‭ ‬κ.λ.π.‭) ‬με‭ ‬πολύ‭ ‬καλά‭ ‬τις‭ ‬περισσότερες‭ ‬φορές‭ ‬αποτελέσματα.‭ ‬Η‭ ‬υπογονιμότητα‭ ‬είναι‭ ‬μοναδική‭ ‬νοσολογική‭ ‬οντότητα‭ ‬γιατί‭ ‬αφορά‭ ‬ένα‭ ‬ζεύγος‭ ‬κι‭ ‬όχι‭ ‬ένα‭ ‬άτομο.

Τι‭ ‬σημαίνει‭ ‬υπογονιμότητα‭;
Παλιότερα‭ ‬οριζόταν‭ ‬ως‭ ‬η‭ ‬αποτυχία‭ ‬σύλληψης‭ ‬μετά‭ ‬από‭ ‬δύο‭ ‬έτη‭ ‬επαφών‭ ‬χωρίς‭ ‬προφυλάξεις.‭ ‬Μετά‭ ‬από‭ ‬2‭ ‬έτη‭ ‬αναμένεται‭ ‬ότι‭ ‬περίπου‭ ‬95%‭ ‬των‭ ‬ζευγαριών‭ ‬θα‭ ‬έχουν‭ ‬επιτύχει‭ ‬σύλληψη,‭ ‬ενώ‭ ‬σε‭ ‬1‭ ‬έτος‭ ‬το‭ ‬ποσοστό‭ ‬είναι‭ ‬ήδη‭ ‬90%.‭ ‬Γνωρίζουμε ‭ ‬ότι‭ ‬η‭ ‬πιθανότητα‭ ‬σύλληψης‭ ‬ανά‭ ‬μήνα‭ ‬είναι‭ ‬πιο‭ ‬υψηλή‭ ‬τους‭ ‬πρώτους‭ ‬3‭ ‬μήνες‭ (‬25%‭) ‬ενώ‭ ‬ελαττώνεται‭ ‬στο‭ ‬10%‭ ‬περίπου‭ ‬στην‭ ‬συνέχεια.‭ ‬Επομένως‭ ‬ήδη‭ ‬σε‭ ‬6‭ ‬μήνες‭ ‬το‭ ‬μεγαλύτερο‭ ‬ποσοστό‭ ‬των‭ ‬γόνιμων‭ ‬ζευγαριών‭ ‬αναμένεται‭ ‬να‭ ‬επιτύχουν‭ ‬σύλληψη.‭ ‬Από‭ ‬τα‭ ‬ζευγάρια‭ ‬που‭ ‬δεν‭ ‬έχουν‭ ‬επιτύχει‭ ‬σε‭ ‬6‭ ‬μήνες,‭ ‬το‭ ‬50%‭ ‬περίπου‭ ‬δεν‭ ‬θα‭ ‬το‭ ‬επιτύχουν‭ ‬ούτε‭ ‬τους‭ ‬επόμενους‭ ‬18‭ ‬μήνες.‭ ‬Γι‭ ‬αυτούς‭ ‬τους‭ ‬λόγους‭ ‬ο‭ ‬ορισμός‭ ‬της‭ ‬υπογονιμότητας‭ ‬έχει‭ ‬αναθεωρηθεί‭ ‬και‭ ‬θεωρείται‭ ‬υπογόνιμο‭ ‬το‭ ‬ζευγάρι‭ ‬που‭ ‬δεν‭ ‬έχει‭ ‬επιτύχει‭ ‬σύλληψη‭ ‬μετά‭ ‬από‭ ‬12‭ ‬μήνες,‭ ‬μέχρι‭ ‬την‭ ‬ηλικία‭ ‬των‭ ‬35‭ ‬ετών.‭ ‬Σε‭ ‬γυναίκες‭ ‬ηλικίας‭ ‬μεγαλύτερης‭ ‬των‭ ‬35‭ ‬ετών‭ ‬το‭ ‬διάστημα‭ ‬είναι‭ ‬6‭ ‬μήνες.

Πόσο‭ ‬συχνό‭ ‬είναι‭ ‬το‭ ‬πρόβλημα‭ ‬αυτό‭;
10%‭ ‬των‭ ‬γυναικών‭ ‬θα‭ ‬δεχτούν‭ ‬ιατρικές‭ ‬υπηρεσίες‭ ‬στα‭ ‬πλαίσια‭ ‬υπογονιμότητας.‭ ‬Είναι‭ ‬γνωστό‭ ‬ότι‭ ‬ο‭ ‬πιο‭ ‬σημαντικός‭ ‬παράγοντας‭ ‬υπογονιμότητας‭ ‬είναι‭ ‬η‭ ‬ηλικία‭ ‬της‭ ‬μητέρας.‭ ‬Η‭ ‬γονιμότητα‭ ‬παραμένει‭ ‬υψηλή‭ ‬σε‭ ‬όλη‭ ‬την‭ ‬δεκαετία‭ ‬των‭ ‬20-30‭ ‬και‭ ‬στη‭ ‬συνέχεια‭ ‬ελαττώνεται‭ ‬σταδιακά‭ ‬και‭ ‬ραγδαία‭ ‬μετά‭ ‬τα‭ ‬37-38‭ ‬έτη.‭ ‬Η‭ ‬αύξηση‭ ‬της‭ ‬μέσης‭ ‬ηλικίας‭ ‬τεκνοποίησης‭ ‬πιέζει‭ ‬τα‭ ‬ζευγάρια‭ ‬να‭ ‬αναζητήσουν‭ ‬πιο‭ ‬σύντομα‭ ‬συμβουλές‭ ‬για‭ ‬πιθανή‭ ‬υπογονιμότητα.‭ ‬Σήμερα‭ ‬μια‭ ‬γυναίκα‭ ‬αναμένεται‭ ‬πως‭ ‬προσέρχεται‭ ‬μια‭ ‬φορά‭ ‬τον‭ ‬χρόνο‭ ‬ή‭ ‬τουλάχιστον‭ ‬κάθε‭ ‬δύο‭ ‬χρόνια‭ ‬στον‭ ‬γυναικολόγο.‭ ‬Αναμένεται‭ ‬λοιπόν‭ ‬από‭ ‬τον‭ ‬γυναικολόγο‭ ‬να‭ ‬την‭ ‬έχει‭ ‬ενημερώσει‭ ‬για‭ ‬τα‭ ‬θέματα‭ ‬αντισύλληψης‭ ‬και‭ ‬αντίστοιχα‭ ‬όταν‭ ‬πρόκειται‭ ‬να‭ ‬επιχειρήσει‭ ‬την‭ ‬σύλληψη‭ ‬να‭ ‬παρέχει‭ ‬βασικές‭ ‬πληροφορίες‭ ‬σχετικά‭ ‬με‭ ‬την‭ ‬γονιμότητα.

Ποιες‭ ‬είναι‭ ‬οι‭ ‬αιτίες‭ ‬της‭ ‬υπογονιμότητας‭; ‬Είναι‭ ‬θέμα‭ ‬της‭ ‬γυναίκας‭;
Οι‭ ‬αιτίες‭ ‬υπογονιμότητας‭ ‬παραμένουν‭ ‬σταθερές‭ ‬τα‭ ‬τελευταία‭ ‬25‭ ‬χρόνια.‭ ‬Μια‭ ‬μεγάλη‭ ‬μελέτη‭ ‬της‭ ‬παγκόσμιας‭ ‬οργάνωσης‭ ‬υγείας‭ ‬η‭ ‬γυναικεία‭ ‬υπογονιμότητα‭ ‬ήταν‭ ‬περίπου‭ ‬35%,‭ ‬η‭ ‬ανδρική‭ ‬υπογονιμότητα‭ ‬περίπου‭ ‬10% ‭ ‬και‭ ‬συνδυασμός‭ ‬περίπου‭ ‬35%‭ ‬.‭ ‬Από‭ ‬τις‭ ‬υπόλοιπες‭ ‬γυναίκες‭ ‬με‭ ‬ανεξήγητη‭ ‬υπογονιμότητα‭ ‬το‭ ‬μεγαλύτερο‭ ‬ποσοστό‭ ‬πέτυχε‭ ‬κύηση‭ ‬κατά‭ ‬τη‭ ‬διάρκεια‭ ‬της‭ ‬μελέτης‭ ‬και‭ ‬τελικά‭ ‬μόνο‭ ‬5%‭ ‬έμεινε‭ ‬ανεξήγητη.‭ ‬Η‭ ‬έρευνα‭ ‬αυτή‭ ‬κατέδειξε‭ ‬ότι‭ ‬σε‭ ‬ένα‭ ‬πολύ‭ ‬μεγάλο‭ ‬ποσοστό,‭ ‬σχεδόν‭ ‬στις‭ ‬μισές‭ ‬περιπτώσεις‭ ‬ενέχεται‭ ‬και‭ ‬ο‭ ‬ανδρικός‭ ‬παράγοντας.‭ ‬Βασικός‭ ‬κανόνας‭ ‬στη‭ ‬διερεύνηση‭ ‬του‭ ‬υπογόνιμου‭ ‬ζευγαριού‭ ‬είναι‭ ‬ότι‭ ‬ο‭ ‬άνδρας‭ ‬και‭ ‬η‭ ‬γυναίκα‭ ‬πρέπει‭ ‬να‭ ‬αξιολογούνται‭ ‬ταυτόχρονα.

Είναι‭ ‬εύκολο‭ ‬να‭ ‬βρεθεί‭ ‬τι‭ ‬φταίει‭;
Μερικές‭ ‬αιτίες‭ ‬υπογονιμότητας‭ ‬είναι‭ ‬εύκολα‭ ‬αναγνωρίσιμες,‭ ‬όπως‭ ‬η‭ ‬αζωοσπερμία,‭ ‬η‭ ‬αμηνόρροια‭ ‬ή‭ ‬η‭ ‬αμφοτερόπλευρη‭ ‬απόφραξη‭ ‬των‭ ‬σαλπίγγων.‭ ‬Άλλες‭ ‬όπως‭ ‬η‭ ‬ενδομητρίωση‭ ‬ή‭ ‬ο‭ ‬τραχηλικός‭ ‬και‭ ‬ο‭ ‬μητριαίος‭ ‬παράγοντας‭ ‬δεν‭ ‬είναι‭ ‬εύκολο‭ ‬να‭ ‬αναγνωριστούν‭ ‬ως‭ ‬αιτίες.‭ ‬Φαίνεται‭ ‬πως‭ ‬στις‭ ‬περιπτώσεις‭ ‬ανεξήγητης‭ ‬υπογονιμότητας‭ ‬πολλοί‭ ‬παράγοντες‭ ‬που‭ ‬από‭ ‬μόνοι‭ ‬τους‭ ‬δεν‭ ‬επαρκούν‭ ‬να‭ ‬εξηγήσουν‭ ‬την‭ ‬υπογονιμότητα,‭ ‬συνδυαζόμενοι‭ ‬την‭ ‬προκαλούν.

Ποιος‭ ‬πρέπει‭ ‬να‭ ‬εκτιμήσει‭ ‬το‭ ‬υπογόνιμο‭ ‬ζευγάρι,‭ ‬ο‭ ‬γυναικολόγος‭ ‬ή‭ ‬ο‭ ‬ειδικός‭ ‬της‭ ‬υπογονιμότητας‭;
Γενικά‭ ‬κάθε‭ ‬μαιευτήρας‭ ‬γυναικολόγος‭ ‬πρέπει‭ ‬να‭ ‬γνωρίζει‭ ‬την‭ ‬βασική‭ ‬διερεύνηση‭ ‬του‭ ‬υπογόνιμου‭ ‬ζευγαριού.‭ ‬Ωστόσο‭ ‬μελέτες‭ ‬έδειξαν‭ ‬ότι‭ ‬οι‭‬ ειδικοί‭ ‬στην‭ ‬υπογονιμότητα‭ ‬απέφυγαν‭ ‬άσκοπες‭ ‬και‭ ‬χρονοβόρες‭ ‬εξετάσεις‭ ‬και‭ ‬ήταν‭ ‬πιο‭ ‬αποτελεσματικοί ‭ ‬στην‭ ‬κάλυψη‭ ‬των‭ ‬συναισθηματικών,‭ ‬ενημερωτικών‭ ‬και‭ ‬διαγνωστικών‭ ‬αναγκών‭ ‬των‭ ‬υπογόνιμων‭ ‬ζευγαριών.

Υπάρχει‭ ‬τρόπος‭ ‬να‭ ‬ενισχύσει‭ ‬το‭ ‬ίδιο‭ ‬το‭ ‬ζευγάρι‭ ‬την‭ ‬γονιμότητα‭ ‬του‭;
Σε‭ ‬κάθε‭ ‬περίπτωση‭ ‬αλλαγές‭ ‬του‭ ‬τρόπου‭ ‬ζωής‭ ‬και‭ ‬των‭ ‬2‭ ‬συντρόφων‭ ‬όπως‭ ‬η‭ ‬επιδίωξη‭ ‬φυσιολογικού‭ ‬σωματικού‭ ‬βάρους,‭ ‬διακοπή‭ ‬του‭ ‬καπνίσματος,‭ ‬ελάττωσης‭ ‬της‭ ‬πρόσληψης‭ ‬καφεΐνης ‭ ‬και‭ ‬αλκοόλ‭ ‬προτείνονται‭ ‬και‭ ‬για‭ ‬τους‭ ‬2‭ ‬συντρόφους‭ ‬αφού‭ ‬έχουν‭ ‬συνδεθεί‭ ‬με‭ ‬έκπτωση‭ ‬της‭ ‬γονιμότητας.

Πότε‭ ‬πρέπει‭ ‬να‭ ‬ξεκινά‭ ‬ο‭ ‬έλεγχος‭ ‬της‭ ‬υπογονιμότητας‭;
Επειδή‭ ‬οι‭ ‬μελέτες‭ ‬έχουν‭ ‬δείξει‭ ‬ότι‭ ‬τα‭ ‬ποσοστά‭ ‬σύλληψης‭ ‬ανά‭ ‬μήνα‭ ‬ελαττώνονται‭ ‬σταδιακά‭ ‬και‭ ‬η‭ ‬πλειοψηφία‭ ‬των‭ ‬γόνιμων‭ ‬ζευγαριών‭ ‬με‭ ‬τακτικές‭‬ επαφές‭ ‬θα‭ ‬επιτύχουν‭ ‬σύλληψη‭ ‬σε‭ ‬6‭ ‬μήνες,‭ ‬πολλοί‭ ‬προτείνουν‭ ‬την‭ ‬αρχική‭ ‬διερεύνηση‭ ‬μετά‭ ‬από‭ ‬6‭ ‬μήνες.‭ ‬Η‭ ‬προσέγγιση‭ ‬αυτή‭ ‬θεωρείται‭ ‬ότι‭ ‬είναι‭ ‬σωστή‭ ‬οπωσδήποτε‭ ‬σε‭ ‬γυναίκες‭ ‬άνω‭ ‬των‭ ‬35‭ ‬ετών.‭ ‬Σε‭ ‬γυναίκες‭ ‬άνω‭ ‬των‭ ‬40‭ ‬ετών‭ ‬επειδή‭ ‬η‭ ‬πτώση‭ ‬της‭ ‬αναπαραγωγικής‭ ‬ικανότητας ‭ ‬είναι‭ ‬ραγδαία‭ ‬κρίνεται‭ ‬σκόπιμο‭ ‬η‭ ‬διερεύνηση‭ ‬να‭ ‬ξεκινήσει‭ ‬νωρίτερα‭ ‬από‭ ‬τους‭ ‬6‭ ‬μήνες.‭ ‬Πολύ‭ ‬σημαντικό‭ ‬είναι‭ ‬να‭ ‬μη‭ ‬ξεχνά‭ ‬κανείς‭ ‬ότι‭ ‬μπορεί‭ ‬να‭ ‬υπάρχουν‭ ‬περισσότεροι‭ ‬του‭ ‬ενός‭ ‬παράγοντες‭ ‬που‭ ‬ελαττώνουν‭ ‬τη‭ ‬γονιμότητα‭ ‬και‭ ‬επομένως‭ ‬ο‭ ‬έλεγχος‭ ‬πρέπει‭ ‬να‭ ‬είναι‭ ‬συστηματικός‭ ‬ακόμη‭ ‬και‭ ‬αν‭ ‬βρεθεί‭ ‬ένας‭ ‬παράγοντας.‭ ‬Η‭ ‬ελάχιστη‭ ‬διερεύνηση‭ ‬περιλαμβάνει:

Για‭ ‬τον‭ ‬άντρα:‭ ‬εξέταση‭ ‬σπέρματος

Για‭ ‬την‭ ‬γυναίκα:‭ ‬τεκμηρίωση‭ ‬ωοθυλακιορρηξίας,‭ ‬υστεροσαλπιγγογραφία,‭ ‬μέτρηση FSH‭ ‬και‭ ‬Ε2‭ ‬την‭ ‬3η‭ ‬μέρα‭ ‬του‭ ‬κύκλου‭ ‬για‭ ‬αποκλεισμό‭ ‬έκπτωσης‭ ‬της‭‬ ωοθηκικής‭ ‬λειτουργίας‭ ‬και‭ ‬υπέρηχος‭ ‬των‭ ‬έσω‭ ‬γεννητικών‭ ‬οργάνων.
Κατά‭ ‬περίπτωση‭ ‬πραγματοποιείται‭ ‬λαπαροσκόπηση,‭ ‬υστεροσκόπηση,‭ ‬έλεγχος‭ ‬του‭ ‬θυρεοειδούς‭ ‬και‭ ‬μετρήσεις‭ ‬του‭ ‬αποθέματος‭ ‬των‭ ‬ωοθηκών.‭ ‬Ποσοστά‭ ‬εμβρυομεταφορών‭ ‬που‭ ‬οδήγησαν‭ ‬σε‭ ‬γεννήσεις‭ ‬από‭ ‬ίδια‭ ‬ωάρια‭ ‬και‭ ‬δωρεά‭ ‬ωαρίων‭ (‬2006‭)‬.‭ ‬Φαίνεται‭ ‬ότι‭ ‬είναι‭ ‬η‭ ‬γήρανση‭ ‬των‭ ‬ωαρίων‭ ‬και‭ ‬όχι‭ ‬του‭ ‬υπόλοιπου‭ ‬γεννητικού‭ ‬συστήματος ‭ ‬που‭ ‬καθορίζει‭ ‬την‭ ‬επιτυχία.‭ ‬Γυναίκες‭ ‬άνω‭ ‬των‭ ‬40‭ ‬είχαν‭ ‬σχεδόν‭ ‬τα‭ ‬ίδια‭ ‬ποσοστά‭ ‬επιτυχίας‭ ‬με‭ ‬αυτές‭ ‬κάτω‭ ‬των‭ ‬30‭ ‬όταν‭ ‬έλαβαν‭ ‬ωάρια‭ ‬από‭ ‬νέα‭ ‬δότρια.

Πότε‭ ‬πρέπει‭ ‬μια‭ ‬γυναίκα‭ ‬να‭ ‬υποβληθεί‭ ‬οπωσδήποτε‭ ‬σε‭ ‬εξωσωματική‭;
Οι‭ ‬απόλυτες‭ ‬ενδείξεις‭ ‬είναι‭ ‬οι‭ ‬κλειστές‭ ‬σάλπιγγες‭ ‬και‭ ‬η‭ ‬σοβαρή‭ ‬βλάβη‭ ‬του‭ ‬σπέρματος.‭ ‬Στις‭ ‬υπόλοιπες‭ ‬περιπτώσεις‭ ‬είναι‭ ‬δυνατό‭ ‬να‭ ‬πραγματοποιηθούν‭ ‬3‭ ‬κύκλοι‭ ‬με‭ ‬πρόκληση‭ ‬υπερωοθυλακιορρηξίας‭ ‬και‭ ‬σπερματέγχυση.

Ποια‭ ‬είναι‭ ‬τα‭ ‬μειονεκτήματα‭ ‬της‭ ‬εξωσωματικής‭;
Τα‭ ‬κύρια‭ ‬προβλήματα‭ ‬της‭ ‬εξωσωματικής‭ ‬γονιμοποίησης‭ ‬είναι‭ ‬το‭ ‬υψηλό‭ ‬κόστος,‭ ‬η‭ ‬ανάγκη‭ ‬κάποιων‭ ‬έστω‭ ‬και‭ ‬ασφαλών‭ ‬επεμβάσεων,‭ ‬η‭ ‬αύξηση‭ ‬του‭ ‬ποσοστού‭ ‬των‭ ‬πολύδυμων‭ ‬κυήσεων‭ ‬και‭ ‬πιθανώς‭ ‬μια‭ ‬μικρή‭ ‬αύξηση‭ ‬επιπλοκών‭ ‬της‭ ‬κύησης.

Κωνσταντίνος‭ ‬Α.‭ ‬Αντωνίου‭
‬Μαιευτήρας-Χειρ/γος‭ ‬Γυναικολόγος