Ποιοι παράγοντες προκαλούν τη λιποθυμία;

Η λιποθυμία χαρακτηρίζεται από παροδική απώλεια συνείδησης απότομης έναρξης και μικρής διάρκειας. Το άτομο χάνει τις αισθήσεις του και πέφτει στο έδαφος.

Σε αντίθεση με την καρδιοαναπνευστική ανακοπή κατά την λιποθυμία δεν διακόπτεται η λειτουργία της καρδιάς και της αναπνοής. Ο βασικός παθοφυσιολογικός μηχανισμός που οδηγεί στη λιποθυμία είναι η ξαφνική μείωση της ροής αίματος στα κέντρα ελέγχου της συνείδησης στον εγκέφαλο. Πάνω από το 30% των ενηλίκων σύμφωνα με μελέτες θα παρουσιάσει τουλάχιστον ένα λιποθυμικό επεισόδιο στην ζωή του.
   
Οι νέες γυναίκες και οι ηλικιωμένοι παρουσιάζουν συχνότερα λιποθυμικά επεισόδια. Στους ηλικιωμένους μια λιποθυμία μπορεί να προκαλέσει κατάγματα λόγω της πτώσης ή ακόμα αιμορραγία στον εγκέφαλο λόγω τραύματος στο κεφάλι. H λιποθυμία είναι  συχνή κατά το καλοκαίρι, όταν τα υγρά του οργανισμού μειώνονται λόγω υπερβολικής εφίδρωσης και συνοδού αφυδάτωσης.
   
Τα αίτια της λιποθυμίας μπορεί να είναι αθώα ενδέχεται ωστόσο να υποκρύπτονται και σοβαρότερες καταστάσεις.
   
Διακρίνουμε:
   
1. Λιποθυμία λόγω «φυσιολογικής» δυσλειτουργίας του οργανισμού
   
Η λιποθυμία οφείλεται συνήθως σε δυσλειτουργία αγγειοκινητικών χαρακτηριστικών του κυκλοφορικού συστήματος ή σε βαγοτονία. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι η λιποθυμία μετά από stress και η ιδιοπαθής ορθοστατική υπόταση. «Φυσιολογικές» λιποθυμίες μπορεί να εμφανιστούν σπανίως κατά τη διάρκεια της διούρησης, της αφόδευσης, του βήχα, του έντονου γέλιου ή ακόμη κατά την χρήση πνευστού μουσικού οργάνου.
   
Όταν ένα άτομο ευρίσκεται σε υπερένταση κινητοποιούνται ποικίλοι ρυθμιστικοί μηχανισμοί, όπως είναι η ταχυκαρδία, η αύξηση της αρτηριακής πίεσης, η αύξηση του κυτταρικού μεταβολισμού, η αύξηση της γλυκόζης του αίματος, η αύξηση της γλυκόλυσης. Νευροφυτικά συμπτώματα όπως ναυτία, εφίδρωση, ταχυκαρδία, χλωμάδα, λιποθυμία εκλύονται.
   
Στην ιδιοπαθή ορθοστατική υπόταση, δεν λειτουργούν επαρκώς οι αντανακλαστικές προσαρμογές του οργανισμού κατά την έγερση. Συγκεκριμένα στο φυσιολογικό άτομο, καθώς αυτό μετακινείται από θέση κατάκλισης σε όρθια θέση, πραγματοποιείται αντανακλαστικώς αγγειοσύσπαση, με αποτέλεσμα να παρατηρείται πτώση της αρτηριακής πίεσης του αίματος που όμως δεν υπερβαίνει τα 20 mmHg. Σε ορισμένα άτομα ιδιοσυγκρασιακώς αλλά και με την πάροδο της ηλικίας ανεπαρκούν οι μηχανισμοί ρύθμισης και εμφανίζεται ορθοστατική υπόταση κατά την έγερση και λιποθυμία.
   
2. Λιποθυμία οφειλόμενη σε οργανικά νοσήματα
   
Η εγρήγορση προϋποθέτει την ανατομική και λειτουργική αρτιότητα των εγκεφαλικών κυττάρων αυτών καθαυτών, την παροχή επαρκούς ποσότητας αίματος και οξυγόνου μέσω της συστηματικής κυκλοφορίας και τη σωστή συγκέντρωση ορμονών και βιοχημικών παραγόντων στο αίμα. Στην λιποθυμία διαταράσσεται ένας ή περισσότεροι από τους παράγοντες αυτούς, σε οποιοδήποτε επίπεδο.
   
Ο κατάλογος των οργανικών νοσημάτων είναι μακρύς και περιλαμβάνει εγκεφαλικά νοσήματα, αγγειακά νοσήματα, καρδιακά νοσήματα, περιπτώσεις δευτεροπαθούς ορθοστατικής υπότασης (π.χ. γαστρορραγία), νοσήματα που χαρακτηρίζονται από διαταραχές βιταμινών ηλεκτρολυτών και ιχνοστοιχείων, νοσήματα με αυτόνομη νευροπάθεια (π.χ. διαβήτης). Ορισμένα από τα νοσήματα αυτά μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα το απλό λιποθυμικό επεισόδιο να εξελιχθεί σε καρδιακή ανακοπή και θάνατο. Περιστατικά λιποθυμίας με πιθανό υποκείμενο επικίνδυνο οργανικό νόσημα πρέπει να διερευνώνται άμεσα ενδονοσοκομειακώς προς αποκλεισμό του.
   
3. Λιποθυμία οφειλόμενη σε φάρμακα
   
Φάρμακα που προκαλούν αγγειοδιαστολή, αδρενεργικοί αναστολείς, φάρμακα που προκαλούν απώλεια υγρών και ηλεκτρολυτών (π.χ. διουρητικά) συνδέονται με την εμφάνιση λιποθυμικών επεισοδίων σε ευαίσθητα άτομα.
   
Πρώτες βοήθειες σε λιποθυμία
   
Είναι σημαντικό να δίνονται πάντα οι πρώτες βοήθειες από το περιβάλλον, μέχρι να έλθει η ιατρική βοήθεια.
   
Λύνετε τη ζώνη και τα κουμπιά του πάσχοντα και τοποθετείστε τα πόδια 20-30 εκατοστά υψηλότερα, ενώ είναι ανάσκελα. Τοποθετείτε κρύες κομπρέσες με νερό στο μέτωπο. Μην του δίνετε φαγητό ή υγρά ενώ είναι αναίσθητος.
  
Η σωστή παθολογική εξέταση είναι σημαντική για την χορήγηση της βέλτιστης θεραπευτικής αγωγής ανάλογα με το αίτιο που προκαλεί την λιποθυμία.

Dr. Αναστασία Μοσχοβάκη
Ιατρός – Ειδική Παθολόγος