Κ. Μητσοτάκης: Οι καθαροί όροι για τον διάλογο Αθήνας – Άγκυρας

«Πυρετός» επικρατεί στην Αθήνα για να μπει φρένο στην τουρκική προκλητικότητα, ενόψει και της έκτακτης Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου.

Η επανενεργοποίηση του αμερικανικού παράγοντα δια του Μ. Πομπέο, σε συνδυασμό με τον καθοριστικό ρόλο της Α. Μέρκελ, υποχρεώνουν τον Τ. Ερντογάν να αλλάξει τη στρατηγική του.
Ωστόσο, το εάν θα μπει φρένο στις απειλές και την εμπρηστική ρητορική που ακολουθεί σύσσωμη η τουρκική πολιτική ηγεσία, είναι κάτι το οποίο θα αποδεχτεί στην πράξη και όχι στα λόγια.
Διπλωματικοί κύκλοι χαρακτηρίζουν καθοριστικής σημασίας την επόμενη εβδομάδα, τονίζοντας ότι θα φανεί εάν είναι πραγματικές ή προσχηματικές οι ισχυρισμοί της Άγκυρας για διάλογο.
Οι πρωτοβουλίες που έχουν αναπτυχθεί το προηγούμενο διάστημα έχουν ως στόχο να αποκλιμακωθεί η ένταση, ώστε οι δύο πλευρές να καθίσουν στο τραπέζι του διαλόγου το συντομότερο δυνατό.
Με δεδομένο όμως ότι οι τουρκικές προκλήσεις συνεχίζονται και ο χρόνος πιέζει ως την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής, το ερώτημα που τίθεται είναι εάν η Άγκυρα θα συμμορφωθεί στις υποδείξεις που τις γίνονται.
Καθαρή απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν υπάρχει από τη στιγμή που ο Τ. Ερντογάν χαρακτηρίζεται απρόβλεπτος παίχτης, ουδείς στην παρούσα φάση μπορεί να προδικάσει και τις αποφάσεις της Συνόδου.
Ωστόσο, αποτελεί κοινό μυστικό ότι σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια για αποκλιμάκωση θα παίξει η αποκατάσταση των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών.
Βήματα προς αυτή την κατεύθυνση έχουν γίνει, όπου αυτή μεταξύ της διευθύντριας του διπλωματικού γραφείου του Πρωθυπουργού, Ε. Σουρανή και του εκπροσώπου του Ερντογάν, Ι. Καλίν, στο Βερολίνο.
Οι δύο πλευρές συμφώνησαν τότε να κρατήσουν ανοικτή γραμμή, αλλά τα γεγονότα που ακολούθησαν όλο το καλοκαίρι με τις τουρκικές προκλήσεις έκλεισε τους διαύλους επικοινωνίας.
Στην περίπτωση, που η Άγκυρα τηρήσει τις δεσμεύσεις της και βάλει τέλος στις απειλές της, η Ελλάδα θα μπορούσε να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου, για να ξεκινήσουν οι διερευνητικές επαφές.

Έλλειμμα εμπιστοσύνης
Όπως γίνεται αντιληπτό, ζητούμενο είναι εάν είναι η Άγκυρα έχει διάθεση να σταματήσει τις προκλήσεις, κάτι για το οποίο η Αθήνα κρατά μικρό… καλάθι λόγω των μπρος πίσω του Ερντογάν.
Οι δύο navtex για έρευνες του Γιαβούζ εντός κυπριακής ΑΟΖ και για ασκήσεις με πυρά κοντά στα τουρκικά παράλια, απέναντι από τη Ρόδο και το Καστελόριζο, εξηγούν το έλλειμμα εμπιστοσύνης της Αθήνας.
Το γεγονός επίσης ότι ο Μ. Τσαβούσογλου μίλησε στην «Καθημερινή» για διπλωματία χωρίς προϋποθέσεις στην αν. Μεσόγειο, δείχνει ότι τίποτα δεν είναι ακόμη δεδομένο για την Τουρκία.

Προϋποθέσεις
Ο Κ. Μητσοτάκης έχει χρησιμοποιήσει πολλές φορές τη φράση «σταματούν οι προκλήσεις ξεκινούν οι συζητήσεις» για να στείλει ένα καθαρό μήνυμα στην Άγκυρα σχετικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις για διάλογο.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η Αθήνα δεν ζητάει από την Άγκυρα συνέπεια μόλις λίγων ημερών αλλά και συνεχείς αποδείξεις ότι εννοεί όσα λέει περί αποκλιμάκωσης της έντασης στην περιοχή.
Κατά συνέπεια η λέξη κλειδί για την Αθήνα είναι η «συνέχεια», με στόχο να δημιουργηθούν στέρεες βάσεις για ένα εποικοδομητικό διάλογο, ο οποίος δεν θα καταρρεύσει στην πρώτη δυσκολία.

Οι δύο φράσεις του Κ. Μητσοτάκη μετά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σ. Μισέλ είναι ενδεικτικές:

1. «Η Τουρκία έχει χρόνο ακόμα να συνεχίσει το πρώτο ενθαρρυντικό βήμα απεμπλοκής από αυτή την κρίση. Πρέπει να έχει συνέπεια και συνέχεια αυτό για να καρποφορήσει ο διάλογος στον οποίο η Ελλάδα είναι πάντα ανοικτή»
2. «Εάν έχουμε απτά δείγματα γραφής είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε άμεσα διερευνητικές επαφές σχετικά με το μοναδικό ζήτημα που έχουμε να συζητήσουμε, την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών».

Καχυποψία
Οι δηλώσεις του πρωθυπουργού, επιβεβαιώνουν ότι παρά τη μεσολάβηση του διεθνούς παράγοντα, υπάρχει ακόμη μεγάλη καχυποψία σχετικά με τις πραγματικές προθέσεις του Τ. Ερντογάν.
Διάχυτη άλλωστε είναι η αίσθηση, ότι η Τουρκία ρίχνει τώρα τους τόνους για να αποφύγει τις κυρώσεις με τις οποίες την έχει απειλήσει η Ε.Ε στην περίπτωση που συνεχίσει τις προκλήσεις στην αν. Μεσόγειο.
Δεν είναι μάλιστα λίγοι αυτοί που τονίζουν ότι είναι πολύ πιθανό η Άγκυρα να επιστρέψει στη στρατηγική της έντασης  ακόμη και τον Οκτώβριο, εάν σιγουρευτεί ότι δεν θα υπάρξουν κυρώσεις εναντίον της.
Για να αποφευχθεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο, έχουν ενταθεί οι πιέσεις προς τον Τ. Ερντογάν από τη Γερμανία και από άλλες χώρες, που έχουν ξεκαθαρίσει ότι τα αποτελέσματα θα είναι ακόμη πιο αρνητικά για την Τουρκία.

Καθαρό πλαίσιο
Η Αθήνα γνωρίζει ότι η προ-διαλογική συζήτηση, όπου οι δύο χώρες θα βάλουν στο τραπέζι τα θέματα δεν είναι μια εύκολη υπόθεση, καθώς οι τουρκικές αξιώσεις, ξεπερνούν τις εθνικές κόκκινες γραμμές.
Η Άγκυρα επιθυμεί συζήτηση και διάλογο εφ’ όλης της ύλης, με την Αθήνα να διαμηνύει ότι απαιτεί ένα καθαρό πλαίσιο και ότι η μόνη διαφορά που αποδέχεται η οριοθέτηση της ΑΟΖ.
Ωστόσο, διπλωματικοί κύκλοι τονίζουν ότι η έναρξη των διερευνητικών επαφών πριν από την Σύνοδο Κορυφής, έστω και σε επίπεδο διπλωματών μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα στις σχέσεις των δύο πλευρών.