Αλλαγές σε υπολογισμό συντάξεων και παροχές

Αντιμέτωποι με μεγάλες αλλαγές βρίσκονται ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι, οι οποίοι θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί στις κινήσεις τους, ενόψει και του 2027, που είναι πολύ πιθανό να αλλάξουν τα όρια συνταξιοδότησης.

Οι ειδικοί στην κοινωνική ασφάλιση κάνουν λόγο για σημαντικές αλλαγές, οι οποίες θα υλοποιηθούν μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2025 με νόμο που θα φέρει στη Βουλή η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας.

Οι αλλαγές αφορούν από τον τρόπο υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών, έως και ενιαίο κανονισμό παροχών ασθένειας, σε μια προσπάθεια άμεσου εκσυγχρονισμού του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας.

Σε κάθε περίπτωση, ο μεγάλος πονοκέφαλος για τη Νίκη Κεραμέως, δεν είναι άλλος από τις συντάξεις χηρείας, καθώς θα πρέπει να ισορροπήσει σε τεντωμένο σχοινί, για να μην υπάρξουν κλυδωνισμοί στην κυβέρνηση.

Αντιδράσεις αναμένεται να προκληθούν και με τις αλλαγές στις αυξημένες παροχές

που δίνονταν από πρώην ταμεία του ΕΦΚΑ, οι οποίες θα πρέπει να μειωθούν για λόγους ισονομίας.

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το σχέδιο νόμου βρίσκεται στην τελική φάση της επεξεργασίας του και πριν πάρει τον δρόμο για το Κοινοβούλιο θα δοθεί σε δημόσια διαβούλευση, για να διασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή συναίνεση.

Η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι ότι πρόκειται για νομοσχέδιο μείζονος σημασίας, που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη βιωσιμότητα του συστήματος που εδώ και πολλά χρόνια βρίσκεται σε εξαιρετικά κρίσιμη καμπή.

Ας δούμε αναλυτικά τις ρυθμίσεις που ετοιμάζει η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας για να γνωρίζουν ασφαλισμένοι -κυρίως όσοι βρίσκονται κοντά στην ολοκλήρωση του εργασιακού τους βίου-, και συνταξιούχοι τι θα αλλάζει στη ζωή τους.

Συντάξιμες αποδοχές
Όσα γνωρίζαμε έως τώρα για τις συντάξιμες αποδοχές που αποτελούν τη βάση για τον υπολογισμό της ανταποδοτικής σύνταξης, ανατρέπονται, κάτι που σημαίνει ότι οι ασφαλισμένοι πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί στις αποφάσεις τους.
Το πόρισμα της αρμόδιας επιτροπής που παραδόθηκε στην ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, προβλέπει ότι η ανταποδοτική σύνταξη, παύει από τη φετινή χρονιά να αυξάνονται με βάση τον πληθωρισμό.
Οι συντάξεις θα αυξάνονται με το ποσοστό αύξησης του δείκτη μισθών όλων των εργαζομένων και το ερώτημα που μένει πλέον να απαντηθεί είναι εάν η εξέλιξη αυτή θα οδηγήσει και σε περισσότερα χρήματα στην τσέπη.

Ειδικότερα:

-Ο υπολογισμός των συντάξιμων αποδοχών θα γίνεται με τον δείκτη μεταβολής μισθών και όχι με τον δείκτη τιμών καταναλωτή, όπως ισχύει μέχρι σήμερα, όπου οι συντάξιμες αποδοχές αναπροσαρμόζονται από το 2002 και μετά προσαυξημένες κατ’ έτος με τη μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή.

-Την επόμενη χρονιά οι συντάξιμες αποδοχές των ασφαλισμένων που αποτελούν τη βάση υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης παύουν να αυξάνονται με τον πληθωρισμό και θα αυξάνονται με το ποσοστό αύξησης του δείκτη μισθών όλων των εργαζομένων.

Κατά συνέπεια, εάν το 2025 ο δείκτης μισθών καταγράψει αύξηση 3,5%-4%, αυτό το ποσοστό θα αυξήσει και τον μισθό που θα ληφθεί υπόψη για την ανταποδοτική σύνταξη όσων αποχωρήσουν το 2026.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι διαφορές, θα είναι αμελητέες τα πρώτα χρόνια, αλλά έπειτα από 5-6 χρόνια εφαρμογής του νέου τρόπου υπολογισμού, οι συντάξεις θα λάβουν αυξήσεις 5%-10%.
Για παράδειγμα, ένας ασφαλισμένος που έχει τις ίδιες αποδοχές μέχρι το 2025, συμπληρώνει τα 40 έτη ασφάλισης το 2030, οπότε και θα πληροί τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.

Στην περίπτωση που πληθωρισμός την περίοδο 2025-2029 ήταν κάθε χρόνο 2% και η αύξηση των μισθών 5% (2% πληθωρισμός και 3% αύξηση του ΑΕΠ), τότε:

-Στην περίπτωση που ίσχυε ο κανόνας της αναπροσαρμογής με τον πληθωρισμό ο ασφαλισμένος θα λάμβανε κύρια σύνταξη το 2030 ίση με 1.190 ευρώ.

-Με τον νέο υπολογισμό με τη μεταβολή των μισθών θα λάμβανε σύνταξη 1.308 ευρώ, δηλαδή 10% αυξημένη.

Από το υπουργείο Εργασίας σημειώνουν ότι ο νέος τρόπος υπολογισμού ευνοεί το ύψος των συντάξεων, καθώς η ανάπτυξη ακολουθεί ανοδική πορεία σε αντίθεση με τον πληθωρισμό που υποχωρεί.

Συντάξεις χηρείας
Το ακανθώδες πρόβλημα αφορά στις συντάξεις χηρείας στον ιδιωτικό τομέα, καθώς οι αλλαγές θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες, προκειμένου να υπάρξει καθεστώς ισονομίας για όλους
Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι ο σχετικός νόμος εφαρμόζεται ήδη από το 2020 στο Δημόσιο και στον ΟΓΑ, κάτι που σημαίνει ότι θα γίνουν περικοπές, αλλά είναι άγνωστο το μέχρι που θα φτάσουν.
Το πρόβλημα αφορά περίπου 100.000 συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα οι οποίοι ζουν ώρες αγωνίας τόσο για το πότε θα περικοπεί το εισόδημά τους όσο και για τα χρήματα που πρέπει να επιστρέψουν από το 2020 και μετά.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η η κυβέρνηση δεν θα προχωρήσει στην εφαρμογή του Νόμου 4387/2016 που προβλέπει μείωση των συντάξεων χηρείας στις περιπτώσεις που ο δικαιούχος λαμβάνει σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος ή εργάζεται.

H τελική απόφαση είναι θέμα χρόνου να ανακοινωθεί και όπως έχει ήδη γράψει ο “Χ-τύπος” τα σενάρια που εξετάζονται είναι τα εξής:

Α. Στην περίπτωση δυο συντάξεων, να υπάρχει επιλογή για μείωση κατά 50% της μικρότερης.

Β. Να περικοπεί κατά 35% μόνο το τμήμα της εθνικής σύνταξης των 427 ευρώ και όχι και το ανταποδοτικό τμήμα, δηλαδή όχι το σύνολο της σύνταξης χηρείας.

Γ. Η επιστροφή των ποσών που έλαβαν οι συνταξιούχοι κατά την περίοδο που δεν είχε εφαρμοστεί η σχετική διάταξη νόμου να γίνει σε πάρα πολλές δόσεις.

Το πρόβλημα αφορά και στην καταβολή της εθνικής σύνταξης, που θα πρέπει να καταβάλλεται μόνο μία από τις συντάξεις που εισπράττει ο δικαιούχος.
Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι είναι ορατός ο κίνδυνος να είναι δεκάδες χιλιάδες οι συνταξιούχοι που θα βρεθούν αντιμέτωποι με περικοπές σε μια εξαιρετικά δύσκολη οικονομική συγκυρία.
Εάν προσθέσει κανείς ότι θα κληθούν να επιστρέψουν και αναδρομικά ποσά προς τα Δημόσια Ταμεία, καθώς το μέτρο θα έπρεπε να είχε εφαρμοστεί από τον Οκτώβριο του 2020, γίνεται αντιληπτό και το μέγεθος του προβλήματος.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η σύνταξη χηρείας χορηγείται από την ημέρα θανάτου του δικαιούχου-άμεσα ασφαλισμένου, είτε αυτός ελάμβανε σύνταξη, είτε εργαζόταν με βάση τα έως τότε έτη ασφάλισης.
Κατά την πρώτη, μετά την ημερομηνία θανάτου, 3ετία η σύνταξη ορίζεται στο 70% του ποσού που ελάμβανε (ή επρόκειτο να πάρει εάν εργαζόταν) ο άμεσα ασφαλισμένος.

Παροχές Ταμείων
Η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας επιδιώκει να προχωρήσει στην καθιέρωση ενός ενιαίου κανονισμού στις παροχές σε χρήμα που δίνουν όλα τα ασφαλιστικά ταμεία που έχουν ενταχθεί στον ΕΦΚΑ.
Το σκεπτικό είναι ο ΕΦΚΑ ως Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης θα πρέπει να έχει τους ίδιους κανόνες για όλους τους ασφαλισμένους του ώστε να μην υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Η εκτίμηση που κυριαρχεί πάντως είναι ότι με την εφαρμογή του μέτρου, χιλιάδες συνταξιούχοι και ασφαλισμένοι των πρώην Ταμείων του ΕΦΚΑ θα χάσουν ένα σημαντικό μέρος των προνομίων που έχουν έως σήμερα.
Το γεγονός αυτό είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει αντιδράσεις, αλλαγή η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας δείχνει αποφασισμένη να κάνει πράξη την αλλαγή για λόγους ισονομίας των ασφαλισμένων.

Τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα διαφορετικής αντιμετώπισης είναι τα εξής:

– Τα έξοδα κηδείας ή της αποτέφρωσης: Το ποσό που δίνεται στους συγγενείς του θανόντος του πρώην Ταμείου του ΗΣΑΠ είναι στα 7.773 ευρώ ενώ το ΙΚΑ δίνει 840 ευρώ και το ΝΑΤ 690 ευρώ

-Το επίδομα κύησης και λοχείας: Το ποσό του επιδόματος αρχίζει από τα 1.418 ευρώ για τις ασφαλισμένες του ΙΚΑ, αλλά στα Ταμεία που αφορούν τους ελεύθερους επαγγελματίες το ανώτατο ποσό που δίνεται είναι στα 800 ευρώ.

Σύμφωνα με πληροφορίες με την έκδοση του ενιαίου κανονισμού, οι παροχές είναι βέβαιο ότι θα περιοριστούν, ενώ δεν θα αναζητηθεί ο μέσος όρος, αφού βασικός στόχος είναι να φθάσουν όλες κοντά στις παροχές του ΙΚΑ.
Με τον τρόπο αυτό εκτιμάται ότι ο ΕΦΚΑ θα καταφέρει να εξοικονομήσει αρκετούς πόρους, που θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει αλλού, καθώς το ασφαλιστικό σύστημα έχει εισέλθει σε εξαιρετικά δύσκολη περίοδο.

Εργόσημο
Μεγάλες αλλαγές θα πρέπει να αναμένονται και στο θέμα των εργοσήμων, λόγω του ότι δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που είναι κάτι παραπάνω από σαφή τα κόλπα που σκαρφίζονται πολλές κατηγορίες ασφαλισμένων.
Οι αλλαγές που είναι ήδη προς επεξεργασίας αφορούν στη θέσπιση ενός ανώτερου πλαφόν, ενώ οι πληρωμές των εργαζομένων θα γίνονται online μέσω πλατφόρμας και τραπεζών.
Η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας με τις αλλαγές που προωθεί έχει ως βασικό στόχο να αντιμετωπίσει γνωστές καταχρηστικές πρακτικές εργοδοτών αλλά και φαινόμενα φοροδιαφυγής και ξεπλύματος “μαύρου” χρήματος.

Με το νέο νόμο που προωθείται επιδιώκεται:

– ενίσχυση της διαφάνειας αλλά και της ασφάλεια των περιστασιακά εργαζομένων,

-οι καταβληθείσες εισφορές να ανταποκρίνονται στις δηλωμένες αμοιβές και οι εργαζόμενοι θα λαμβάνουν τις προβλεπόμενες παροχές.

Εργοδοτικές εισφορές
Στις πρωτοβουλίες που έχει στα σκαριά το υπουργείο Εργασίας περιλαμβάνεται και η περαιτέρω μείωση των εργοδοτικών εισφορών, προκειμένου οι επιχειρήσεις να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τα αυξημένα έξοδα.
Η μείωση που έχει κλειδώσει στο 0,5% θα ισχύσει μέχρι το 2026 και αντανακλά όπως επισημαίνουν κυβερνητικά στελέχη την καλή πορεία της ελληνική οικονομίας, παρά την αστάθεια που παρατηρείται διεθνώς.